Хіх ғасырдағЫ Қазақ Әдебиетінің тарихы

 
67 
Арқадан»,  «Таудың  жарып  арасын»  өлеңдеріндегі  қозғалған  адыра  қалған  ата 
қоныс,  қимас  мекеннің  өксігі.    Дулаттың  сөз  өнері,  өлең,  ақындық  қуат  жайлы 
шығармалары.  "Тегімді  менін  сұрасаң",  "Сүлейменге",  "Сезім  бар  да,  кезім 
жоқ",  т.б.  өлендеріндегі  «сорлаған  нөсердей»  жыр  құйған  «сарқылмайтын 
суат»,  «жыр  сауыты»,  «жібек  сөзден»,  «жыр  кесте»  өрнектеген  ақындық 
жаратылыс.  Дулаттың  "Еспембет"  дастанындағы  ел  тарихы,  елдік,  ерлік 
дәстүр. Дулаттың мысал өлеңдері. Дулат Бабатайұлының өлең құрылысы. Тіл 
кестесі.  
Мұрат Мөңкеұлының ақындық мұрасы.  
Мұрат  поэзиясының  жанрлық  сипаты.  Көркемдік  қуат,  құндылығы. 
Мұраттың  "Үш  қиян'",  "Сарыарқа"  толғауларындағы  елден,  жерден  айырылу 
сарыны. Мұраттың отаршылдық зардаптарын алдын-ала болжауы.  Мұраттың 
"Жалпыға  айтқаны"  толғауы,  "Арғымақ  сайлап  не  керек",  "Жігітті  көркем 
көрсетші",  "Айшықты  ала  ту  тіккен",  "Жалп-жалп  ұшқан  жапалак"  өлеңдері. 
Жантөле  кызбен  айтысы.  Мұраттың  "Шалгез",  "Қазтуған",  "Қарасай-Қази" 
жырларының көркемдік алымы, эпикалық дәстүрмен сабақтастығы.  
Мұраттанудың қазіргі кезеңдегі мәселелері.  
 
9 ХІХ ғасырдағы жаңа жазба әдебиет 
XIX ғасырдағы оку-ағарту, баспа ісі. Оның әдебиеттің дамуына ықпалы.  
Шоқан  Уәлихановтың  қазақ  қоғамының  жайын  зерделеуі.  Әдеби  мұраны 
ғылым нысанына айналдыруы.  
Ыбырай  Алтынсариннің  ағартушылық  қызметі.  Қазақ  әдебиетіне  Европа 
үлгісін  енгізуі.  Оның  «Қазақ  хрестоматиясы»,  «Шариат-ул-ислам»  еңбектерінің 
қазақтың  руханият  тарихындағы,  жаңа  жазба  әдебиет  тілін  қалыптастырудағы 
орны.  
Ыбырайдың қазақтың тұрмыс-салт ерекшеліктерін сипаттаған этнографиялық 
жазбалары. 
Ыбырай мұрасының зерттеліп, басылым көруі. Ыбырайтанудың қазіргі кездегі 
көкейкесті мәселелері. 
Ыбырай Алтынсариннің әдеби, ғылами мұрасын зерттеудің ілгері оздырудың 
ендігі талаптары. 
 
10 Абай Құнанбаевтың шығармашылығы 
Абайдың әдеби мұрасы. Абай өлеңдерінің жазылу кезеңдері.  
Абай шығармаларының текстологиялық мәселелері. 
Абай поэзиясының жанрлық қырлары. Өлең құлысы. Сөз өрнегі. 
Абайдың әлеуметтік лирикасы. 
Абай поэзиясының сатиралық қыры.  
Шешендік толғам, афоризмдері.  
Абайдың орыс әдебиетінен аудармалары.  
Абай өлеңдеріндегі ұйқас, буын,ырғақ.  
Абай қарасөздерінің жанрлық сипаты.  
М.Әуезов және Абайтану.  

 
68 
 
 
 
11 Абайдың ақын шәкірттері 
Ақылбай  Абайұлы  (1861-1904).  Өмірі.  Шығармалары.Әдбдрахман  өліміне 
жазған  жоқтау  өлеңі.  «Дағыстан»  («Қисса  Жүсіп»),  (Зұлым»,  «Жармақ  батыр» 
поэмалары. Ақылбай мұрасының зерттеліп,жариялануы. 
Мағауия  Абайұлы  (1870-1904).  Өмірі.  Шығармалары.  Медғат-Қасым» 
поэмасы. Шығармаларының басылым, зерттелу жайы. 
Көкбай Жантайұлы (1863-1927).  Өмірбаяны. Абай және Көкбай. Көкбайдың  
«Абай-ақындардың ұстазы» деген естелігі. «Абайға», «Дүтбайға», «Мұсажанға», 
«Сараң  байға»,  т.б.  арнау  өлеңдері.  «Сабалақ»  дастаны.  Абай  мұраларын 
жоғарғы мектепте оқыту әдістемесі. 
Әріп  Тәңірбергенов  (1856-1924).Өмірі.  Қоғамдық  қызметі.  Әдеби  мұрасы. 
«Қалың  мал  туралы»,  «Еңбек  туралы»,  «  Ғылым  туралы»  дейтін  өлең 
толғаулары. «Тәуірбек болысқа», «Замандасқа», «Шәкірттеріме», «Шұғбанға» 
арнаулары. Адам ғұмырын сипаттауы. Әріптің шығармашылық өмірбаянындағы 
Шығыс әсері. Әріп ақынның «Біржан-Сара» айтысына қатысы.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
69 
 
 
 
Өзін-өзі тексеруге арналған тест сұрақтары 
 
Махамбет Өтемісұлы 
 
1. «Қызғыш құс» қай сарында жазылған 
өлең? 
A)   Батырлық. 
B)   Элегиялық. 
C)   Романтикалық. 
D)  Ғашықтық. 
E)   Жоқтау. 
 
2. Сөйлемді толықтырыңыз: «Махамбет 
өлеңдері көбіне шешендік өрнекке 
құрылған  - ..., ..., ... түрінде келеді». 
A) Нақыл, терме, толғау. 
B) Жыр, толғау, жоқтау. 
C) Арнау, нақыл, жыр. 
D) Толғау, терме, арнау. 
E) Мадақтау, арнау, жоқтау. 
 
3. Махамбеттің философиялық лирикаға 
жататын өлеңін көрсетіңіз: 
A) «Соғыс». 
B) «Арғымақтың баласы». 
C) «Күн қайда». 
D) «Баймағамбет сұлтанға айтқаны». 
E) «Тарланым». 
 
4. «Ханнан қырық туғанша,  
Қарадан бір-ақ тусайшы ...» - бұл өлең 
жолдары Махамбеттің қай өлеңінен 
алынған? 
A) «Мұнар күн». 
B) «Соғыс». 
C) «Мен мен едім, мен едім». 
D) «Арғымақтың баласы». 
E) «Бағаналы терек жарылса». 
 
5. Әдебиет зерттеушісі Б. Аманшин қандай 
роман жазды? 
A) «Абай жолы». 
B) «Боран». 
C) «Қарақұм трагедиясы». 
D) «Махамбеттің тағдыры». 
E) «Жыл құстары». 
 
6. «Еділдің бойы ен тоғай –  
Ел қондырсам деп едім. 
Жағалай жатқан сол елге 
Мал толтырсам деп едім», - деген 
жолдарды жазған ақынды табыңыз. 
A) Доспамбет. 
B) Махамбет. 
C) Абай. 
D) Шәкәрім. 
E) Асан қайғы. 
 
7. Исатайдың алданып, опық жегенін 
Махамбет қай өлеңіне арқау етті? 
A) «Мен мен едім, мен едім».    
B) «Соғыс». 
C) «Әй, Махамбет, жолдасым». 
D) «Мұнар күн». 
E) «Арғымақтың баласы». 
 
8. Исатай батырдың сом тұлғасы жасалған 
Махамбеттің шығармасын көрсетіңіз: 
A) «Мен мен едім, мен едім».    
B) «Соғыс». 
C) «Тарланым». 
D) «Мұнар күн». 
E) «Арғымақтың баласы». 
 
9. «Мұнар күн» қай батырдың өліміне 
арналған классикалық шығарма? 
A) Бөгенбай. 
B) Кенесары. 
C) Баян. 
D) Исатай. 
E) Науша. 
 
10. «Жақсыларға еп едім, 
Жамандарға көп едім. 
Ерегескен дұшпанның, 
Екі талай болғанда 
Азыққа етін жеп едім,» - деген жолдары 
алынған Махамбет өлеңінің атын табыңыз. 
A) «Мен мен едім...». 
B) «Қызғыш құс». 
C) «Соғыс». 
D) «Мұнар күн». 

 
70 
E) «Бағаналы терек». 
 
11. Махамбет ата жауы Баймағамбетті неге 
балайды? 
A) Ешкіге. 
B) Айғырға. 
C) Итке. 
D) Қарғаға. 
E) Нарқоспаққа. 
 
12. Мына үзінді Махамбеттің қай өлеңінен 
алынған: «Бұлықсып жүрген ерлерден, 
Бұрынғы бақыт тайған күн…»? 
A)  «Исатай деген ағам бар». 
B)   «Мұнар күн». 
C)   «Атадан туған ардақты ер».  
D)  «Мінкен ер». 
E)   «Тарланым». 
 
13. «Мен кескекті ердің сойымын, 
Кескілеспей басылман» - деген жолдар 
Махамбеттің қай өлеңінен алынған? 
A) «Ұлы арман».    
B)   «Махамбеттің Жәңгір ханға айтқаны». 
C)   «Мұнар күн». 
D)  «Баймағамбет сұлтанға айтқаны». 
E)   «Тарланым». 
 
14. Қ. Жұмалиевтың мына сөзін аяқтаңыз: 
«Махамбет  екі  образ  жасады.  Бірі  Исатай 
образы, екіншісі ...»: 
A)  Ел образы. 
B)  Махамбеттің өз образы. 
C)  Жер образы. 
D) Жауынгерлер образы. 
E) Соғыс образы. 
 
15. Махамбет қолданған «Аламан» сөзінің 
мәнін табыңыз. 
A) Көпшілік, бұқара. 
B) Диалект сөз. 
C) Күреске шақырған ұран. 
D) Садақ оғы. 
E) Батырдың аты. 
 
16.  Көтерілістен  кейін  Махамбетпен 
кездесіп,  ұзақ  әңгімелескен  орыстың 
белгілі 
ғалымы, 
қоғам 
қайраткері, 
саяхатшы жазушысы кім? 
A)  Е. П. Ковалевский. 
B)  А.Ф. Рязанов. 
C)  Н.М. Щербаков. 
D) Н. Савичев.  
E) Г. Потанин. 
 
17.  Аз сөйлер де көп тыңдар 
Хас асылдың баласы... 
Жаманнан туған жақсы бар. 
Атасын айтса нанғысыз, - деген үзіндінің 
авторын табыңыз. 
A) Ақтамберді. 
B) Доспамбет. 
C) Жиембет. 
D) Төле би. 
E) Махамбет. 
 
18. Махамбеттің 1839 жылы елде қалған 
жолдастарына жазған хатын кім тауып 
мәлімдеді? 
A) А. Рязанов. 
B) Е. Ковалевский. 
C) Н. Савичев. 
D) Ф. Достоевский. 
E) М. Перовский. 
 
19. Қай өлеңінде Махамбет портретін өз 
жасап, өзіне мінездеме береді? 
A) «Мұнар күн». 
B) «Соғыс». 
C) «Мен мен едім, мен едім». 
D) «Еңселігім екі елі». 
E) «Бағаналы терек жарылса». 
 
20. Қазақ поэзиясында күресшілдік 
бағытты нығайтқан кім? 
A) Шортанбай. 
B) Махамбет. 
C) Орынбай. 
D) Әбубәкір. 
E) Көтеш. 
 
21. С. Қасқабасов Махамбет поэзиясын 
шартты түрде неше кезеңге бөледі? 
A) 5. 
B) 3.  
C) 4. 
D) 2. 
E) 6. 
 
22. М. Өтемісұлы өмірінің қай кезеңі сан 
жағынан алғанда, ең көп шығармаларының 
арқауы? 
A) Ордада жүрген кезі. 
B) Көтеріліс жеңілгеннен кейінгі кез. 

 
71 
C) Орынборда болған кезі. 
D) Түрмеде отырған кезі. 
E) Көтеріліс кезі. 
 
23. «Өкініш те, күйіну де, жабығу да, тіпті 
түңілу де» орын алған Махамбеттің   
шығармасын көрсетіңіз: 
A) «Мұнар күн». 
B) «Соғыс». 
C) «Қайда бар». 
D) «Еңселігім екі елі». 
E) «Бағаналы терек жарылса». 
 
24. Бірнеше эпизодты қамтыған 
Махамбеттің шағын ғана шығармасын 
көрсетіңіз: 
A) «Қайда бар». 
B) «Соғыс». 
C) «Мен мен едім, мен едім». 
D) «Еңселігім екі елі». 
E) «Бағаналы терек жарылса». 
 
25.  «Ішкі  Орда  старшинасы  –  Исатай 
Тайманов» атты тұңғыш еңбектің авторын   
көрсетіңіз: 
A)  Тарас Шевченко. 
B)  Е.П. Ковалевский. 
C)  В. Даль. 
D) Н. Савичев. 
E) А. Рязанов. 
 
26.  Махамбет  Өтемісұлы  өлеңдерінде 
әдеби  бейне  тұрғысында  жырланған 
жағымды тарихи тұлға кім еді? 
А) Исатай 
В) Жәңгір 
С) Баймағамбет 
D) Ықылас 
Е) Қарауылқожа 
 
27.  Махамбет  Өтемісұлы  өлеңдерінде 
әдеби  бейне  тұрғысында  жырланған 
жағымсыз тарихи тұлғалар кімдер еді? 
А) Жәңгір, Баймағамбет 
В) Исатай, Жақия 
С) Ерсары, Қалдыбай 
D) Гекке, Далъ 
Е) Кетбұға, Асанқайғы 
 
28.  "Жайық  қазақтары  және  өткен  ғасыр 
қырғыздары" 
атты 
поэма, 
Исатай-
Махамбет көтерілісі туралы мақала жазған 
орыстың  тарихшы-этнограф  ғалымы  кім 
еді? 
А) Н.Ф.Савичев 
В) Е.И. Даль 
С) В.В.Радлов 
D) И.А.Березин 
Е) Г.Н.Потанин 
 
29.  Махамбет  өлеңдері  жинағын  тұңғыш 
құрастырушы, алғы, соңғы сөздерін жазып 
жеке кітап етіп жариялаған қай ғалым еді? 
А) Х.Ж.Сүйіншәлиев 
В) А.Байтұрсынов 
С) Қ.Жұмалиев 
D) З.Қабдолов 
Е) Т.Кәкішев 
 
30.  "Шашақты  найза  шалқар  күй"  (1982) 
атты күйлер жинағы қай ақынның мұрасы 
еді? 
А) Махамбет Өтемісұлы 
В) Дулат Бабатайұлы 
С) Шортанбай Қанайұлы 
D) Сүйінбай Аронұлы 
Е) Мұрат Мөңкеұлы 
 
31. Махамбет толғаулары: 
A) «Күлдір де күлдір кісінетіп» 
B) «Ереуіл атқа ер салмай» 
C) «Ей, Қатағанның хан Тұрсын» 
D) «Еспенбет» 
E) F) «Үш қиян» 
 
32. Махамбет Өтемісұлының арнаулары:  
A) «Жетім қыз» 
B) «Үш қиян» 
C) «Баймағамбет сұлтанға айтқаны» 
D) «Өсиетнама» 
E) «Ей, Қатағанның хан Тұрсын» 
 
33. Махамбет шығармаларының 
жанрлары: 
A) Драма 
B) Сонет 
C) Романс 
D) Толғау 
E) Эпос 
 
34. Қ.Жұмалиев зерттеуі бойынша 
Махамбет жырларында кездесетін ұйқас 
түрлері: 
A) Шұбыртпалы 

 
72 
B) Шалыс 
C) Егіз 
D) Аралас 
E) Қара өлең 
 
35. Махамбет толғауларында кездесетін 
аллегориялық ұғым: 
A) Лашын 
B) Екі бөшке 
C) Қарға 
D) Қарға мен түлкі 
E) Аққу, шортан һәм шаян 
 
36. Махамбеттің өз бейнесін танытатын 
толғаулары: 
A) «Қамыстың басы майда, түбі сайда» 
B) «Алаң да, алаң, алаң жұрт» 
C) «Заман-ай» 
D) «Бұдырайған екі шекелі» 
E) «Қылыштай қиғыр алмас ем» 
 
37. Махамбеттің 7-8 буынды толғаулары: 
A) «Күлдір де күлдір кісінетіп» 
B) «Еменнің түбі сары бал» 
C) «Қамыстың басы майда, түбі сайда» 
D) «Ей, Қатағанның хан Тұрсын» 
E) «Бұдырайған екі шекелі» 
 
38.  «Мен тауда ойнаған қарт марал, 
Табаным тасқа тиер деп,- 
Сақсыным шыққан қиядан»,- үзіндісінде 
кездесетін көркемдік құрал түрі: 
A) Метафора 
B) Параллелизм 
C) Инверсия 
D) Сарказм 
E) Градация 
 
39. Махамбет туындыларының буын саны: 
A) 7, 7-8, 11 
B) 6 
C) 9-10 
D) 9 
E) 5-6 
 
40. Махамбеттің жорық рухты жыраулық 
мектебінің іргесін келесі жыраулардан 
көреміз: 
A) Қазтуған 
B) Шал 
C) Көтеш 
D) Абыл 
E) Асан 
 
41. Махамбет күйі: 
A) «Домбыра» 
B) «Ақсақ Темір» 
C) «Сарыарқа» 
D) «Күйші» 
E) «Өкініш» 
 
42. Махамбеттің жыраулық келбетінің 
ерекшелігін сөз қылған зерттеуші: 
A) Қ.Жұмалиев 
B) М.Жұмабаев 
C) І.Жансүгіров 
D) Б.Майлин 
E) О.Бөкей 
 
43. Махамбеттің Исатай батырға арнаған 
өлеңдері: 
A) «Қылыштай қиғыр алмас ем» 
B) «Ақсеркем» 
C) «Буырылтай» 
D) «Арғымаққа оқ тиді» 
E) «Зар заман» 
 
44. Махамбеттің мұңды, шерлі толғаулары: 
A) «Бұл заманда не ғаріп?» 
B) «Бөгенбай өліміне» 
C) «Айналайын, Ақжайық» 
D) «Адыра қалған Нарында» 
E) «Асқар, асқар, асқар тау» 
 
45. Махамбет толғауларындағы сұрай 
арнау: 
A) «Мұнар күн» 
B) «Қайда бар» 
C) «Жалған дүние». 
D) «Толарсақтан саз кешіп» 
E) «Тілек» 
 
46. Махамбеттің  нақылға толы толғауы: 
A) «Өлгенде не өлмейді» 
B) «Күлдір де күлдір кісінетіп» 
C) «Мен тауда ойнаған қарт марал» 
D) «Қамыстық басы майда, түбі сайда» 
E) «Жігіттер жаман сөзді кәсіп етпе» 
 
47. Махамбет толғауларында көп 
кездесетін көріктеу құралы: 
A) Эллипсис 
B) Теңеу 
C) Гротеск 

 
73 
D) Градация 
E) Инверсия 
 
48. Махамбеттің Әлім жұртынан қол 
жинап, елді қайта көтерем деген мақсатпен 
атқарған істерінің толғауларында көрініс 
табуы: 
A) «Мұнар күн» 
B) «Тарланым» 
C) «Алтын жақса, жарасар» 
D) «Толарсақтан саз кешіп» 
E) «Ай, заман-ай, заман-ай» 
 
49. Махамбеттің жыраулығы жайлы 
зерттеген ғалымдар: 
A) Ш.Жәңгіров 
B) Х.Досмұхамедұлы 
C) М.Қалтаев 
D) М.Жұмабаев 
E) Н.Наушабаев 
 
50. Махамбет толғауларын кейінгі 
жеткізуші. 
A) Қуан жырау 
B) Шернияз 
C) Абыл ақын 
D) Дулат 
E) Асан қайғы 
 
Сал-серілер 
 
1. Мына өлең жолдары қай ақындікі? 
Жанбота, өзің - болыс, әкең-Қарпық, 
Ішінде сегіз болыс болыс шенің артық 
Өзіңдей Азнабайдың поштабайы, 
Қолымнан домбырамды алды тартып. 
А) Махамбет Өтемісұлы 
В) Сүйінбай Аронұлы 
С) Ақан Қорамсаұлы 
D) Біржан Қожағұлұлы 
Е) Мәделі Жүсіпқожаұлы 
 
2.  Атастырылған  күйеуінің  нашарлығынан 
ғана  сөзден  тоқталған  әйел  ақынмен 
болған қандай айтыс еді? 
А) Сүйінбай мен Тәті қыз айтысы 
В) Майлықожа мен Гүлханым айтысы 
С) Сегіз сері мен Дариға қыз айтысы 
D) Біржан сал мен Сараның айтысы 
Е) Әсет пен Рысжан айтысы 
 
3.  Мына  өлең  жолдары  қай  ақынның 
лирикалық туындысынан алынған? 
Жайықтың ақ түлкісі аралдағы, 
Алдымнан сен бір қашқан маралдағы 
Қараймын томағамды ашып-жауып, 
Тауыңның ақиықша Оралдағы 
А) 
Сегіз 
сері 
(Мұхамед-Ханапия) 
Баћрамұлы 
В) 
Балуан-Шолақ 
(Нұрмағамбет) 
Баймырзаұлы 
С) Біржан Қожағұлұлы 
D) Ақан Қорамсаұлы 
Е) Нұрым Шыршығұлұлы 
 
4.  Орыстың  бір  ақынының  поэмасын 
назира  -  аударма  жолымен  жырлауда  бас 
кейіпкер қыз есімін "Тәтіш" деген атаумен 
де  еркелете  жырлаған  қай  ақынның  қай 
дастаны еді? 
А)  Базар  Оңдасұлының  "Мақпал-Сегіз" 
дастаны 
В)  Мұрат  Мөңкеұлының  "Қарасай-Қази" 
дастаны 
С)  Абай  Құнанбайұлының  "Масғұт" 
дастаны 
Д)  Әсет  Найманбайұлының  "Онегин  мен 
Татьяна" дастаны 
Е)  Шортанбайдың  "Ақжолтай  батыр" 
дастаны 
 
5.  "Ләйлім  шырақ",  "Көлбай-Жанбай", 
"Жанбота" ән-өлеңдерінің авторы қай ақын 
еді? 
А) Ақан Қорамсаұлы 
В) Біржан Қожағұлұлы 
С) Дулат Бабатайұлы 
D) Әсет Найманбайұлы 
Е) Сегіз сері Баћрамұлы 
 
6.  Мына  өлең  жолдары  қай  ақынның 
қандай шығармасында еді? 
...Ақ иық, мұзбалақпын жерге түспес, 
Кең қолтық арғымақпын алқымы іспес... 
...Жел қабыз, жезтағалы еңіреумін, 
Қара тер шыққан сайын кетем ағып 
А) 
Сүйінбайдың 
Тәті 
қызбен 
айтысқандағы өлеңі 

 
74 
В)  Мансұрдың  Дәмемен  айтысқандағы 
өлеңі 
С) 
Майлықожаның 
Айманмен 
айтысқандағы өлеңі 
D)  Біржанның  Сарамен  айтысқандағы 
өлеңі 
Е)  Сейдәлінің  Алтынмен  айтысқандағы 
өлеңі 
 
7.  Мына  өлең  жолдары  қай  ақынның 
қандай шығармасында еді? 
... Ішінен ер Қаптағай шықтым дара 
Он үште домбыра алып сөз сөйлеп ем, 
Келемін бір сүрінбей жалғыз қара... 
Тақсыр-ау, күні құрсын ұрғашының, 
Билігі болмайды екен бір басының 
Тері-терсек бергенсін ит те алады 
Бұлындай берекесіз арбашының 
А) 
Меңеш 
қыздың 
Әжіниязбен 
айтысқандағы өлеңі 
В)  Ырысты  қыздың  Оңғар  жыраумен 
айтысқандағы өлеңі 
С) Нүриланың Үмбетәлімен айтысқандағы 
өлеңі 
D)  Сараның  Біржанмен  айтысқандағы 
өлеңі 
Е)  Айкүмістің  Жамбылмен  айтысқандағы 
өлеңі 
 
8.  Мына  өлең  жолдары  қай  ақынның 
қандай шығармасынан еді? 
... Қиссасыл әнбиеден естіп пе ең? 
Белгілі мәлім болды надандығың 
Адамды топырақтан жаратты хақ, 
Надандығың білінсін, бұл сөзге бақ. 
Хауаға бұрын барған Адам Ата, 
Жоқ па еді есіткенің мұны да ақымақ. 
А) 
Тәті 
қыздың 
Сүйінбаймен 
айтысқандағы өлеңі 
В)  Бибісарының  Нұржанмен  айтысқан 
өлеңі 
С) 
Күзеннің 
Жүсіп 
Ешниязұлымен 
айтысқандағы өлеңі 
D) Сараның Біржанмен айтысқан өлеңі 
Е)  Дәменің  Мансұрмен  айтысқандағы 
өлеңі 
 
9.  Мына  өлең  жолдары  қай  ақынның 
шығармасынан еді? 
Жел соқса, қамыс басы майда деймін, 
Ат қостым, ат айдаушым, айда деймін... 
Ор болып қалушы еді шапқан жерің, 
Шаттанып тұрушы еді қосқан елің 
Атығай-Қарауылға олжа салған 
Бота тірсек, қыл сағақ сандал керім 
А)  Біржан  салдың  "Жамбас  сипар"  ән-
өлеңі 
В)  Әсет  Найманбайұлының  "Қоңыр  қаз" 
ән-өлеңі 
С) Ақан серінің "Құлагер" ән-өлеңі 
Д) Балуан Шолақтың "Ғалия" ән-өлеңі 
Е) Жаяу Мұсаның "Ақ сиса" ән-өлеңі 
 
10.  Ақан  сері  Қорамсаұлы  туралы  роман-
дилогияның авторы қай жазушы еді? 
А) Мұхтар Мағауин 
В) Әбіш Кекілбаев 
С) Сәкен Жүнісов 
D) Дулат Исабеков 
Е) Қалихан Ысқақов 
 
11. 
Жаяу 
Мұса 
Байжанов 
туралы 
романның авторы қай жазушы еді? 
А) Сафуан Шаймерденов 
В) Тахауи Ахтанов 
С) Зейтін Ақышев 
D) Зейнолла Қабдолов 
Е) Төлен Әбдіков 
 
12.  Мына  шумақ  қай  ақынның  қандай 
өлеңінен алынған? 
Ауылым қонған Сырымбет саласына 
Болдым ғашық ақ сұңқар баласына 
А) Ақан Қорамсаұлы "Сырымбет " 
В) Біржан Қожағұлұлы "Ләйлім шырақ" 
С) Балуан-Шолақ "Ғалия " 
D) Жаяу Мұса "Ақ сиса " 
Е) Мәди Бәпиұлы "Қарқаралы " 
 
13. Мына шумақ қай ақынның өлеңінен? 
Неше жыл жүрсем-дағы мен айдауда, 
Шыдаймың, қажымаймын денім сауда. 
Дәм жазып осы жолдан аман қайтсам, 
Сұрша қыз, көрісерміз Баянтауда 
А) Әсет Найманбайұлы 
В) Ақан Қорамсаұлы 
С) Жаяу Мұса Байжанұлы 
D) Балуан-Шолақ 
Е) Базар Оңдасұлы 
 
14.  Қазақтың  әнші-композитор  ақындары 
туралы 
"Замана 
бұлбұлдары" 
атты 
кітаптың авторы кім? 
А) Мұхтар Әуезов 

 
75 
В) Ахмет Байтұрсынов 
С) Ахмет Жұбанов 
D) Сейіт Қасқабасов 
Е) Бағыбек Құндақбаев 
 
15. Адамгершілік мінез-құлықтары әртүрлі 
он  үш  түрлі  жігітті  сипаттаған  қай 
ақынның қандай өлеңі еді? 
А)  Ақан  Қорамсаұлының  "Айтамын 
замандасқа біраз кеңес" өлеңі 
В)  Сүйінбай  Аронұлының  "Жақсы  мен 
жаман адамның қасиеттері" өлеңі 
С)  Әсет  Найманбайұлының  "Жас  жігіт 
надандықпен алданады" өлеңі 
D) Базар Оңдасұлының "Жігіттік" өлеңі 
Е)  Мұрат  Мөңкеұлының  "Мұраттың 
жалпыға айтқаны" өлеңі 
 
16. 
Фольклордағы  синкретизм  (өнер 
тұтастығы)  дәстүрлі  ақындық  поэзия 
өкілдерінің  қандай  тұлғаларында  мол 
сақталды? 
А) лирик әнші-ақындар (сал-серілер) 
В) қиссашыл ақындар 
С) жыршы-ақындар 
D) жазба ақындар 
Е) нәзирашыл ақындар 
 
17.  Балуан-Шолақ  туралы  қай  жазушы 
прозалық туынды жазды? 
А) Сәкен Сейфуллин 
В) Бейімбет Майлин 
С) Ілияс Жансүгіров 
D) Сәбит Мұқанов 
Е) Мұхтар Әуезов 
 
18. С.Мұқановтың  «Қазақтың  ХҮІІІ–ХІХ 
ғасырлардағы  әдебиет тарихынан  
очерктер» (1942) еңбегіндегі бөлім атауы: 
A) «Аңыздар туралы» 
B) «Бостандық жырлары» 
C) «Эпикалық туындылар» 
D) «Айтыстар туралы» 
E) «Батырлар жыры» 
 
19.  ХІХ ғасырда дамыған қазақ әдебиеті 
тарихындағы айтыс түрі: 
A) Бәдік айтысы 
B) Қайым айтыс 
C) Жануарлар айтысы 
D) Ақындар айтысы 
E) Шал мен қыз айтысы 
 
20.  Айтыс бастау алған тұрмыс-салт 
жыры. 
A) «Тұсау кесер». 
B) «Бәдік» 
C) «Сыңсу». 
D) «Бесік жыры» 
E) «Жоқтау» 
 
21.  ХІХ ғасырдағы ақындар айтысының 
түрі. 
A) Жанр айтысы 
B) Лирикалық айтыс 
C) Ру айтысы 
D) Әлеуметтік  айтыс 
E) Романтикалық айтыс 
 
22.  ХІХ ғ. дәстүрлі айтыстың жүйріктері: 
A) Қазтуған 
B) Шәді 
C) Нұрым 
D) Мақыш 
E) Асан 
 
23.  М.Әуезовтің зерттеулері бойынша 
айтыстың алғаш жиналуына үлес 
қосқандардың бірі: 
A) Ш.Уәлиханов. 
B) Н.Наушабаев 
C) М.Дулатов 
D) Ш.Жәңгіров 
E) М.Жұмабаев 
 
24.  Біржан салдың жорға аттың сипатын 
суреттейтін әні: 
A) «Күйші» 
B) «Құлагер» 
C) «Қобыланды» 
D) «Телқоңыр». 
E) «Күлдір де күлдір кісінетіп» 
 
25. Біржан салдың әні: 
A) «Сүйген жардан айырылдым» 
B) «Қыз сипаты» 
C) «Байлар хақында айтқан өлеңі» 
D) «Көңіл сыры» 
E) «Көкек» 

жүктеу/скачать 0,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: