Тақырып : Титан, цирконий, гафний қосылыстарының химиясы ІV топ қосымша топша элементтері титан, цирконий Zr, және гафний және резерфордий сыртқы электрон қабаты (n-1)d2 ns2 қосылыстарында топша элементтері +1 – ден +4 – ке дейінгі т.д. көрсетеді.
Титан тарқалуы бойынша 9-шы элемент –0,6%.
Минералдары : рутил TiO2 ильменит Ғе ТіО3 перовоскит СаТіО3 Ақ күміс түсті металл, тығыздығы 4,5г/см3. Еру балқу t═16680C
Титан химиялық тұрғыдан тұрғын. Жүзінде оксид пленканың пайда болуы нәтижесінде инерттік байқалады.
Қыздырғанда титан көптеген металл еместермен (галоген, оттегі, сутегі, азот) әрекеттеседі.
Ті +2Cl2═ ТіCl4 2Ti +N2 ═ 2TiN
Титан көптеген агрессив заттардың әсеріне тұрақты (тұз ерітінділері, қышқыл, негіздер). Азот қышқылында пассивтеніп, HNO3 және HCl да қыздырғанда ғана ериді.
2Ті +6HCl ═ 2TiCl3+3H2 Фторид қышқылында еруі мүмкін
Ті +6НҒ ═Н2 [TiF6] +2H2 TiO2 – химиялық аз белсенді зат
Амфотер қасиетке ие. Қыздырғанда және балқытқанда
TiO2 +Н2SO4 t-pa Ti (SO4) O + H2O
TiO2 + 2КОН балқытқанда K2TiO3+ H2O
Ti (OH)4 (TiO2x H2O) – амфотер қосылыс қышқыл және негіз ерітінділерінде ериді.
2 Ті (SO4) O + Zn +2 H2SO4 ═Ti2 (SO4)3 + Zn SO4 +2 H2O
Ti (SO4) қосылыстары күшті тотықсыздандырушы
Титанды алу:
TiO2+2Сl2 +C═ TiСl4 + CO2 сұйық ТіСl4 +2Mq ═ Ti + 2МqCl2 Алынған титанды тазалау :
Ті +У2═ ТіУ4 ТіУ41300-15000CТі +У2
Ті және балқытпалары (хром, Аl,V бар) корозияға шыдамды. Олар жеңіл және берік сол себептен конструкциондық материалдар есебінде қолданылады. Химия өнеркәсібінде авиа және ракета құрылысында қолданылады.
TiO2 бояу, резина, пластмасса, қағаз бояуда
TiO2 және ВаТіО3 диэлектрикалық қасиеттері болғаны үшін электроизоляциондық материалдар дайындауда қолданылады.
ТіС кесуші құрал есебінде және ыстыққа шыдамды және ыстыққа пысық балқытпаларды алу үшін қолданылады.