«Химиялық технология» пәні бойынша дәрістер №1. Дәріс. Жалпы химиялық технологияның теориялық негіздері Мақсаты



Pdf көрінісі
бет24/55
Дата06.10.2023
өлшемі1,33 Mb.
#112927
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   55
Байланысты:
Дәріс хим тех

Азот қышқылын өндіру әдістері 
Азот қышқылын өндірудің бірнеше әдісі бар. 
1. 
Селитрдан алу
. 18 
ғасырдың ортасынан 20 ғасырдың басына дейін 2,5 ғасыр бойы жер 
жүзінде азот қышқылын натрийдің селитрасын концентрленген күкірт қышқылымен араластырып,
қыздыру арқылы, яғни Глаубер әдісі бойынша алынды. 
NaNO 




SO 


NaHSO 


HNO 

Бұл әдіс бас кезінде лабораторияда ғана және кейбір натрий селитрасы көп елдерде 
қолданылады. 
2. 
Ауадан алу
. 1905 
ж Норвегия елінде ауадағы азот пен оттекті қосып, азот қышқылына дейін 
жүргізілетін техникалық әдісі табылды. Мұндағы химиялық реакциялар азот пен оттек 1200
0
С 
жоғары температурада (электр ұшқынында) реакцияласа бастайды, температура жоғарылаған 
сайын 3000
0
С-та 
мына тепе-теңдік оңға қарай ығыса береді. 



O


2
NO 

103 
кДж 
Осылай түзілген азот (ІІ) оксиді өздігінен оттекті оңай қосып алып, азот (IV) оксидіне айналады. 
2
NO 

O


2
NO


112 
кДж 
Азот қостотығы суда еріп, реакцияласып, азотты қышқыл және азот қышқылын түзеді. 

NO 






HNO 


HNO 


116 
кДж 
Азотты қышқыл тұрақсыз болғандықтан лезде айырылып кетеді. 
3
HNO 


HNO 






76 
кДж 











Сондықтан азот қостотығының сумен әрекеттесуі іс жүзінде мына теңдеу бойынша жүреді. 
3
NO






2
HNO


NO 

136 
кДж 
Электр доғасының жалынын екі күшті электромагниттің арасына орналастырса, ондағы жалын 
диск тәрізді дөңгелек түрге келеді және қолданатын доғалардың дискілерінің диаметрі 3м-ге 
жетеді. Енді осыны арнаулы пештерге орналастырып ішіне ауа үрлейді, пештің ішкі температурасы 
3000-3500
0
С. Соның өзінде 
пештен шығатын газдарда 2-3% азот оксиді болады. Бұл газдардың қоспасын 1000-1500
0
С дейін 
суыту процесінде, ондағы азот оксиді оттекті қосып алып, азоттың қостотығына айналады. Оны 
суға сіңіртіп, азот қышқылына айналдырады. Бұл әдісті электр энергиясы арзан елде болмаса, өте 
қымбат әдіс, сондықтан қолданудан қалып келеді. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   55




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет