«Химиялық технология» пәні бойынша дәрістер №1. Дәріс. Жалпы химиялық технологияның теориялық негіздері Мақсаты
жүктеу/скачать 1,33 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәріс хим тех
| Каучуктар және резинаны өндіру
Каучуктар жоғары эластикалық полимерлер, каучукты өсімдіктерден (табиғи каучук) немесе химиялық синтез жолымен синтетикалық каучук алынады. Табиғи каучук кейбір өсімдіктердің көбінесе гевея деп аталатын өсімдіктердің сүтті шырынынан алынады. Гевея өсімдігінің отаны – Бразилия. Гевея ағашынан каучук алу үшін оның қабығын кертіп тіледі. Сол тіліктен шығатын сұтті шырын – каучуктың коллоидты ерітіндісі, осы ерітінді электролитпен (қышқыл ерітіндісі) әсер етіп немесе қыздырып коагуляциялайды. Коагуляция нәтижесінде каучук бөлініп шығады. Каучуктың аса маңызды қасиеті – оның созылғыштығы, суды және газды өткізбеуі және т.б. Каучуктан жасалған бұйымдарды Еуропада ХІХ ғасырдың басында тарала басталды. Бұл бұйымдар орташа температура кезінде ғана ыңғайлы болады, ал ыстық кезде жұмсарып, жабысқақ бола бастайды. Ал аязда қаудырлап, қатайып, морт сынады. Каучукты вулканизациялау (күкірт n қосып қыздыру) арқылы резинаға айналдыру әдісі ашылғаннан кейін ғана каучуктың тиімсіз қасиетін жоюға мүмкінджік туады. Каучук негізінен автомобильдер, самолеттер, велосипедтер покрышкаларын, камераларын жасауға жұмсалынады. Сол сияқты каучук транспортер ленталарын, шланглер, электроизоляцияларын, аяқ-киімдер, су өтпейтін киім, ауруды күтуге қажетті т.б. нәрселер жасауға қолданылады. Сандық анализ каучуктың С 6 Н 8 - өте қарапайым формуладан тұратынынын анықтады. Ал молекулалаық массасын анықтаудың нәтижесінде оның бірнеше жүздеген мың (150 000-500 000) екенін аңғартады. Демек, каучук табиғи полимер болып табылады. Оның макромолекулалақ формуласы (С 6 Н 8 )n . Диен көмірсутектерінің өкілі изопрен (СН 2 =C (СН 3 )- СН=СН 2 -). Каучуктың макромолекуласы изопрен молекуласынан құралған. Каучуктың құрылысын былай өрнектеуге болады: (СН 2 -C =СН-СН 2 -)n , демек каучуктың макромолекуласы сызықтық болып келеді. Каучук молекулаларының сызықтық құрылымды болғандықтан, олар түзу созылмай, түйіншек тәрізді оралып, бірнеше рет иіліп жатады. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|