И. А. Зимняя педагогикалық психология

14 
необихевиоризмі. ХХ ғасырдың ортасында-ақ Б. Скиннер оперантты 
мінез-қҧлық тҧжырымдамасы мен бағдарламаланған оқыту тәжірибесін 
жетілдірген. Э. Торндайктің жҧмыстарының бихевиоризмнің алдын-
алуы, Дж. Уотсонның ортодоксалды бихевиоризмі және бҥкіл 
необихевиористік бағыттардың еңбегі ҥйренудің (learning) тҧтас 
тҧжырымдамасын жетілдіру болып табылды, бҧл тҧжырымдама оның 
заңдылықтарын, фактілерін, механизмдерін қамтиды.
Сенсомоторлық функцияларды ӛлшеу саласында Ф. Гальтонның 
(ХІХ ғ. аяғы) зерттеулері тестілеуге (Ф. Гальтон бірінші болып 
сауалнама, бағалау шәкілдерін ҧсынған); математикалық статистиканы 
пайдалануға бастау берген; А. Анастази кӛрсеткендей, Дж. Кэттелдің 
«ақыл-ой тестері» сол кездің типтік зерттеу әдісі деп санаған. Т. Симон 
мен А. Биненің (1904-1911) даралық және топтық тестілеу 
вариациясымен, интеллектуалды тестері, мҧнда ең алғаш рет ақыл-ой 
жасының іс-жҥзіндегі жасқа қатынасы ретінде интеллектуалды даму 
коэффиценті қолданылған (Л. Термен 1916 жылы Америкада). 
Маңыздысы, Ф. Гальтон ӛзінің алғашқы (1884) ӛлшеулерін білім беру 
жҥйесінде бастаған, Дж. Кэттел (1890) Америкада колледж 
студенттерінен тест алған, Бине-Симонның (1905) алғашқы шкаласы 
Францияда білім беру министрлігінің бастамашылығымен жасалған.Бҧл 
психологиялық зерттеулер мен білім берудің бҧрыннан бергі тығыз 
байланысына куә болады. 
З. Фрейд, А. Адлер, К. Юнг, Э. Фромм, Э. Эриксоннның 
психоанализі (ХІХ ғ. аяғынан ХХ ғ. бойы) санасыздық, психологиялық 
қорғаныс, кешендер, «Мен-нің» кезеңдеп дамуы, еркіндік, экстраверсия-
интроверсия категорияларын жетілдіріп, ӛндірген. (Соңғысы, Г. Айзенк 
тестерінің арқасында кӛптеген педагогикалық зерттеулерде қолдану мен 
таратылу табуда). 

жүктеу/скачать 2,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: