И қазақ тіл білш інің антологиясы с. Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар Павлодар 2010



Pdf көрінісі
бет127/149
Дата01.04.2022
өлшемі10,59 Mb.
#29557
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   149
Байланысты:
isaev s kazirgi kazak tilindegi negizgi grammatikalyk ugymda

көсемше,  шартты  рай 
түлғалары  мен  есімше 
тұлғаларына  кейбір  жалғау  (жатыс,  шығыс,  көмектес,  барыс),
134


жұрнақ  (мысалы,  -дықтан)  үстеліп  немесе  оған  септеулік  шы- 
лаулар тіркескен  түрінен  болады.  Атап  айтсақ:  көсемше 
-а, -е, 
-й 
және 
-ып, -іп, -п, -ғалы, -гелі, -қалы, -келі, 
кейде болымсыз 
түрде  -майынша,  -мейінше,  шартты  рай 
-са,  -се 
(қарсылықты 
бағыныңқыда  оған  қоса  да,  де  шылауы  болады),  сондай-ақ 
есімше  тұлғалары  1)  жатыс  септігінде  (-ғанда,  -генде,  -қанда,
басталғанда
белг
бір  жүрнақтар  үстеліп,  а)  -ғандай,  -гендей,  -қандай,  -кендей 
(келгендей,  барғандай),  ә)  -ғанша,  -генше,  -қанша,  -кенше 
(келгенше,  барғанша),  б)  -ғандықтан,  -гендіктен,  -қандықтан, 
-кендіктен  (келгендіктен,  барғандықтан),  в)  -ысымен,  -ісімен, 
-сымен, -сімен (бастал-ысымен, кел-ісімен), г) болымсыз етістік 
тұлғасына  -стан,  -стен  (келместен,  бармастан);  4)  есімше 
тұлғасына  соң,  кезде,  шақта,  уақытта,  сайын  сияқты  шылау 
сөздер  тіркеседі:  барған  кезде  (соң);  5)  барыс  септік  тұлғалы 
есімшеі е 
дейін, шейін 
шылауытіркеседі: барғанға дейін (шейін);
6) шығыс септік тұлғалы есімше 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   149




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет