І бөлім. Жалпы фармакология
жүктеу/скачать 1,01 Mb.
|
| Аммиак ерітіндісі (мүсәтір спирті) – жоғары тыныс жолдарының сезімтал жүйке ұштарын тітіркендіреді. Ингаляция түрінде есінен танғанда иіскетеді. 0,5% ерітіндісі (25 мл 5 литр суға) хирургтің қолын жуу үшін қолданылады.
Rp.: Sol. Ammonii coustici 10%-1 ml D.t.d. №. 10 in amp. S. Есін жиғызу үшін иіскетеді. 2 тарау. 2. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Эфферентті иннервацияға вегетативті жүйелер (ішкі мүшелер, қан тамырлар мен бездер) және қаңқа бұлшық еттің қимылдатушы жүйкелері жатады. Вегетативті иннервацияға нейро-эффектордағы синапстың бөліп шығаратын медиаторына байланысты холинергиялық немесе парасимпатикалық (медиаторы – ацетилхолин) және адренергиялық немесе симпатикалық (медиаторы – норадреналин және стресстік кезде адреналин) жүйке жүйелер болып бөлінеді. Сондықтан эфференттік иннервацияға әсер ететін заттар негізгі екі топқа бөлінеді: 1/ холинергиялық синапсқа әсер ететін дәрілер. 2/ адренергиялық синапсқа әсер ететін дәрілер. 2.1. Холинергиялық синапсқа әсер ететін дәрілер. Холинергиялық синапстағы қозуды өткізетін медиатор ацетилхолин. Ол холинергиялық нейрон ұштарының цитоплазмасында пайда болады, сосын синапстық везикулада жиналады. Жүйкелік серпіндер синапстық саңылаудан ацетилхолинді босатып жібереді. Сол кезде импульс постсинапстық мембрандағы холинорецептолармен байланысқа түседі, ал босатылған ацетилхолин холинэстераздық фермент арқылы бұзылады. Әр жерде орналасқан холинорецепторлар фармакологиялық заттарды қабылдауына байланысты М-холинорецепторлар (мускаринсезгіш) және Н-холинорецепторлар (никотинсезгіш) болып бөлінеді. М-холинорецепторлар постсинапстық талшық ұштарында және орталық ми жүйесінде (ми қыртысында, ретикулярлы фармацияда) орналасқан. Н-холинорецепторлар ганглийлердегі постсинопстық талшық ұштарында, бүйрек үсті безінің милы қабатында, синокаротидтік аймағында, қаңқа бұлшық еттің соңғы пластинкасында, орталық жүйке жүйесінің жасушасында орналасқан. Холинергиялық синапсқа әсер ететін дәрілер келесі жіктеуге бөлінеді: 1.М- және Н-холинорецепторларына әсер ететін заттар. 2.Антихолиноэстераздық заттар 3.М-холинорецепторларға әсер етуші заттар: 4. Н-холинорецепторларға әсер етуші заттар: 2.1.1. М – (мускаринсезгіш) және Н – (никотин-сезгіш) холинорецепторларға әсер ететін заттар. а/ М- және Н-холиномиметиктер (қуаттаушы) – ацетилхолин. б/ Орталық М и Н- холиноблокаторлар (тежеуші) – циклодол. а/ М- жене Н-холиномиметиктер (қуаттайтын) дәрілер. Ацетилхолин - әсері жылдам, тез жойылып кетеді, тәжірибе орнына қолданылмайды. Жылдам әсер етуші ацетилхолинэстераза ферментімен гидролизге түсіп, тез бұзылады. Күретамыр қысымын төмендетеді, қан тамырларын кеңейтеді, жүректің соғысын баяулатады және кеңірдек, ішек және қуықтың жиырылуын күшейтеді. Физиологиялық зерттеу ретінде ғана пайданылады. б/ Орталық М- және Н-холиноблокаторлар. Циклодол – Паркинсон аурын емдеуге арналған дәрілерге жатады (Паркинсон ауруына қарсы дәрілерді қараңыз). 2.1.2. Антихолинэстеразды заттар. а/ қайтымды әсерлі бар: прозерин (Proserinum), галантамин (Galanthaminum), физостигмин салицилаты (Physostigmini salicylas); б/ қайтымсыз әсерлі: армин (Arminum) - фосфорлы органикалық заттар (дихлофос және т.б.). Бұлар холинэстераздың шығуына бөгет жасайды, нәтижесінде ацетилхолин гидролизге түспейді. Сондықтан ацетилхолиннің әсері ұзаққа созылады. а/ қайтымды әсерлі дәрілер: жүктеу/скачать 1,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|