І бөлім Құрастырған Есілбай жалпы орта білім беру мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі А. С. Шарпекова
жүктеу/скачать 164,64 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Практикалық бөлім
| Пунктуация тарауы бойынша
Теориялық бөлім Пунктуация термині латынның «punctum» - нүкте деген сөзінен алынған.Ол, ең алдымен, тілдегі алфавитке енбейтін графикалық таңбалар жиынтығы,жазу емлелерімен бірге, делгілі мәтінді өз ішінде бір-бірінен айырып түсінуге мүмкіндік беретін және оны графикалық жағынан ұйымдастыратын жазу тілінің негізгі құралы болып саналады;екіншіден, тыныс белгілерін дұрыс қою жөніндегі ережелерді; үшіншіден, тыныс белгілері деген мағынаны білдіреді.Пунктуация-жазу тіліне қызмет ететін шартты таңба. Нүкте тиянақталған ойды білдіретін хабарлы сөйлемдерден кейін және лепсіз айтылған бұйрық, тілек мәнді сөйлемдерден кейін қойылады. Сұрау белгісі сұраулы сөйлемдерден кейін қойылады.Сұраулы сөйлем – біреуден жауап күтуді, сұрап білуді мақсат ететін сөйлем. Адам баласы бір-біріне, кейде өзіне-өзі сұрақ қояды.Сұрақ-адам дүниетанымының қозғаушы күші.Сұраулы сөйлемдер сұрау мәнді сөздердің қатысуы арқылы жасалады. Көп нүкте аяқталмай, айтылмай қалған, іште кеткен ойды тұспалдайды. Автор өзінің мақсатына байланысты ойын аяқтамай қалдырып кетуі де, ол айтуға қолайсыз сөздер соңында көп нүкте (...) қойылады. Сөйлем ішіндегі ең көп қолданылатын белгінің бірі - үтір.Ол бірыңғай мүшелердің арасына, қаратпа, қыстырма, оңашаланған айқындауыш сөздер мен құрмалас сөйлем құрамындағы жай сөйлемдердің ара жігіне қойылады.Үтірді қойғанда, тыныс белгілерін қолданудың үш принципін толық есте ұстау керек. Олай болмаған жағдайда, сөйлемдегі ой айқындалмайды, тіпті түсініксіз болып, оқушысына, тыңдаушысына жетпейді... Практикалық бөлім Сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілері __________________________________________________________________________________________________________________________ Нүкте________________________________________________________________________________________________________________ Сұрау белгісі____________________________________________________________________________________________________________________ Леп белгісі____________________________________________________________________________________________________________________ Көп нүкте____________________________________________________________________________________________________________________ Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілері__________________________________________________________________________________________________________________ Үтір_________________________________________________________________________________________________________________ Бірыңғай мүшелерге байланысты қойылатын үтір_______________________________________________________________________________________________________________________ Қаратпа сөздерге байланысты қойылатын үтір_______________________________________________________________________________________________________________________ Оңашаланған айқындауышқа байланысты қойылатын үтір_______________________________________________________________________________________________________________________ Қыстырма сөздерге байланысты қойылатын үтір_______________________________________________________________________________________________________________________ Сызықша_____________________________________________________________________________________________________________ Қос нүкте_____________________________________________________________________________________________________________________ Жақша_______________________________________________________________________________________________________________ Тырнақша____________________________________________________________________________________________________________ жүктеу/скачать 164,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|