И. П. Павлов жасаған созылмалы зерттеу әдісінің мәні, оның артықшылықтары
Өкпедегі газ алмасу. Өкпе мембранасының қасиеттері. Өкпенің диффузиялық сыйымдылығы
жүктеу/скачать 244,59 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Газдардың диффузиясы
| 10. Өкпедегі газ алмасу. Өкпе мембранасының қасиеттері. Өкпенің диффузиялық сыйымдылығы.
Өкпедегі газ алмасу,желдетілуі,перфузия,яғни қанның өкпе арқылы ағысының интенсивтілігі диффузия үдерісі арқылы сипатталады. Жүректен өкпеге ағатын қан (веноздық) құрамында оттегі аз көмірқышқыл газы көп; альвеолалардағы ауа, керісінше, оттегі көп және аз көмірқышқыл газы бар. Нәтижесінде альвеолалар мен капиллярлардың қабырғалары арқылы екі жақты диффузия жүреді - оттегі қанға өтеді, ал көмірқышқыл газы қаннан альвеолаларға түседі. Қанда оттегі эритроциттерге еніп, гемоглобинмен біріктіріледі. Оттегімен қаныққан қан артерияға айналады және өкпе тамырлары арқылы сол жақ жүрекшеге енеді. Адам келесі құрамы бар атмосфералық ауамен дем алады: 20,94% оттегі, 0,03% көмірқышқыл газы, 79,03% азот. Шығарылған ауада 16,3% оттегі, 4% көмірқышқыл газы, 79,7% азот бар. Альвеолярлы ауа құрамы атмосфералық ауадан ерекшеленеді. Альвеолярлы ауада оттегінің мөлшері күрт төмендейді және көмірқышқыл газының мөлшері артады. Альвеолярлы ауадағы жеке газдардың пайызы: 14,2-14,6% оттегі, 5,2—5,7% көмірқышқыл газы, 79,7-80% азот. Тыныс алу мембранасы арқылы газдардың таралу жылдамдығына әсер ететін факторлар. Судағы газдардың диффузиясы механизмдерін бұрын түсіндірулерге қайта оралсақ, газдардың тыныс алу мембранасы арқылы таралуын түсіндіруде бірдей принциптер мен математикалық формулаларды қолдануға болады деп айтуға болады. Газдың мембрана арқылы өту жылдамдығын анықтайтын факторлар: мембрананың қалыңдығы; мембрана бетінің ауданы; мембранадағы газдың диффузия коэффициенті, мембрананың екі жағы арасындағы газдың парциалды қысымының градиенті. Газдардың диффузиясы өкпе мембранасы арқылы жүзеге асады.Ол көпқабатты «бәліш»,ол сурфактантты қабық,альвеола эпителиі,интерстиций(2 негізгі мембрана),қылтамырлардың эндотелиі және плазма қабаттарынан тұрады,сонымен қоса Альвеола-капиллярлы мембранадан тұрады.Бұл мембрананың қалыңдығы шамамен 1мкм ді құрайды.Потологиялық жағдайда,мысалы өкпенің ісігі кезінде немесе өкпе фиброзы кезінде бұлмембрана айтарлықтай ісінеді,қалыңдығы арта түседі,осы кездеөкпенің газ алмасуы,яғни диффузиясы бұзылады.Адамның қалыпты жағдайдағы мембрана ауданы 50-80 м2 болады.Өкпені кескенде,аталектаз кезінде немесе пневмония кезінде бұл аудан айтарлықтай кішірейеді,соның салдарынан газ алмасуы бұзылады. Әр газдың тыныс алу мембранасы арқылы өтуі кезіндегі диффузия коэффициентінің мәні мембранадағы газдың ерігіштігіне тікелей байланысты және осы газдың молекулалық массасының квадрат түбіріне кері байланысты. Бұрын түсіндірілген себептерге байланысты тыныс алу мембранасындағы газдың диффузия жылдамдығы суда бірдей, сондықтан берілген қысым градиентінде көміртегі диоксиді оттегіге қарағанда шамамен 20 есе, ал оттегі азотқа қарағанда 2 есе тез таралады. Өкпедегі диффузия процесі Фиктің ең бірінші заңымен сипатталады : диффузия ағымы,яғни А қабаты арқылы бірлік уақытындаөтетін заттардың мөлшері,қысым градиенті мен ауданы тура пропорционалды болады,ал қабаттың қалыңдығы кері пропорционалды болады.Формуласы : Клиникалық тәжірибеде «өкпенің диффузды қабілеті» (ӨДҚ) түсінігі кең қолданылады : бұл 1 минут ішінде өкпе мембранасы аркылы диффузданған газ көлемінің 1 мм сын.бағ .қысым градиенті есебiне катынасы . Оттегі үшін ӨДҚ 1 минут ішінде 1 мм сын . бағ . 25—30 мл оттегі , ал көмірқышқыл газы үшін 1 минут ішінде 1 мм сын.бағ 600 мл кұрайды . Есептеу жұтылған оттегі немесе шығарылған көмірқышқыл газын ( мл / мин ) және қысым градиентін өлшеу негізінде жүргізіледі . Бірінші көрсеткішті « Спиролит » немесе « Метатест » күралы көмегімен алуға болады . Кысым градиентін бүкіл өкпелік кылтамыр бойымен кысым градиентін есеп теу арқылы жүргізіледі. Мысалы , оттегі альвеолярлы ауада рО2 100 мм сын . бағ . , қылтамырда бастапкы бөлігінде - 40 мм сын.бағ . , дистальды бөлігінде 100 мм сын.бағ . дейін , орташа градиент шамамен 10 мм сын.бағ . тен . Демек , егер 1 минут ішінде зерттелуші 300 мл оттегі жұтса , онда 1 минут ішінде 1 мм сын.бағ . ӨДК = 300 / 10 = 30 мл оттегі . Көмірқышқыл газы үшін альвеолярлы ауа мен кан арасындағы орташа градиент 0,4-0,5 мм сын.бағ . тен . Егер 1 минут ішінде 250 мл CO2 шығарылса , онда СО2 үшін минутына ӨДК 250 / 0,4 = 620 мл / мм сын.бағ . болады. Кан мен альвеолярлы ауа арасындағы жанасу 0,3-0,7 с арасында бола ды . Осы уақыт аралығында газдын парциалды кысымдарынын толык тенесуі жүреді . Оттегінін гемоглобинмен байланысу үдерісі одан да жылдам бірнеше миллисекунд ішінде , жүретінін есепке алсақ , онда диффузия үдерісі мен каннын оттегімен канығуы және көмірқышқыл газынын берілуі толык көлемде 0,3-0,7 с арасында жүреді. жүктеу/скачать 244,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|