И. П. Павлов жасаған созылмалы зерттеу әдісінің мәні, оның артықшылықтары

Қанның газ құрамының тұрақтылығын сақтайтын функционалды жүйе

жүктеу/скачать 244,59 Kb. бет 17/44 Дата 25.11.2023 өлшемі 244,59 Kb. #126984

Бұл бет үшін навигация:

• Тынысты реттеуде қанның газдық құрамының маңызын Л.Фредерин айтқан

12. Қанның газ құрамының тұрақтылығын сақтайтын функционалды жүйе. Артерия қантамырында О2 - 18-20%, СО2 – 52%. , Вена қантамырында СО2 көбірек - 58 %, О2 – 12-24%. Азот –артерия мен венада тек 1%. Газдар қоспа күйінде де, бос ерітінді күйінде де кездеседі. Тынысты реттеуде қанның газдық құрамының маңызын Л.Фредерин айтқан және қан айналым жасаған тәжірибесімен дәлелдеген. Қанның газ құрамының оңтайлы деңгейін қолдайтын функционалды жүйеде рН,p СО2 және P O2 өзара әрекеттесуі бір уақытта жүзеге асырылады. Осы параметрлердің біреуінің өзгеруі - басқа параметрлердің сандық сипаттамаларының өзгеруіне әкеледі. Көп параметрлік өзара әрекеттесу принципі негізінде гомеостатикалық деңгейдің барлық функционалды жүйелері іс жүзінде гомеостаздың функционалды жүйесіне біріктіріледі (К.в. Судаков). Мұндай жүйенің компоненттері дененің ішкі ортасының жеке көрсеткіштерін сақтауға бағытталған. Бұл жүйенің құраушы факторы-қанның газ тұрақтысы. Оның кез-келген өзгерістері өкпе альвеолаларында, тамырларда, ішкі органдарда таралған рецепторларды қоздырады. Бұл тұрақты қалпына келтіру процесіне тек тыныс алу мүшелері ғана емес, сонымен қатар қан айналымы, секреция және басқалары өзін-өзі реттеудің ішкі байланысын білдіреді. Тыныс алу қызметтік жүйесінің іс-әрекет нәтижесі Осы қызметтік жүйе іс-әрекетінің нәтижесі көп өлшемді болады. Онда рСО, және рО, кіреді. Соңғы көрсеткішімен ұлпалар мен қан реакциялары тығыз байланысты (pH). Мультипараметрлік өзара әрекеттесу қағидасы бойынша тыныс алудың қызметтік жүйесі өзінің іс-әрекетімен бір ғана соңғы нәтижеге бағытталмаған, ол үнемі организмдегі рСО,, рО,, және рН-тың газдық көрсеткіштерінің динамикалық оптималды бөліне таралуын анықтайды. Тыныс алу қызметтік жүйесінің, гомеостатикалық деңгейдегі басқа да қызметтік жүйелер сияқты, соңғымен тығыз байланысты, соңғының алдындағы нәтижесі - қандағы рСО,, рО, және рН деңгейлері болады. Бұл тыныс алу қызметтік жүйесінің организм үшін қорғаныш, сақтау қасиеті - қанның рСО,, рО, және рН көрсеткіштерін ұстап тұру, бұл ұлпаларда тұрақты зат алмасудың сенімді кепілі болып табылады. Газдық гомеостаз көрсеткіштері ішкі ортаның басқа да көр- сеткіштерімен тығыз байланыста болады, атап айтқанда температу- ра, қан қысымының деңгейі, осмостық қысым және т.б. Әр түрлі ар- найы қызметтік жүйелердің іс-әрекеттерімен қамтамасыз етілетін ішкі ортаның әр түрлі көрсеткіштерінің өзара әрекеттесуі өзара әрекеттесудің мультипараметрлік қағидасы бойынша құрылады, осылайша жалпы гомеостаздың динамикалық жағдайын анықтайды. Мультипараметрлік өзара бірігіп әрекеттесуімен қоса газдық гомеостаз көрсеткіштері- организмнің бірден-бір динамикалық константаларының мысалы болып табылады. Бұл көрсеткіштердің нақты шамалы ығысуы тірі организм 2-3 минут- тан артық тіршілік ете алмайды. Сондықтан, тыныс алу қызметтік жүйесі организмнің зат алмасуы, газдық көрсеткіштердің оптималды деңгейімен қамтамасыз ету үшін үнемі және қатты кернеумен жұмыс жасайды. Ұлпалардың қалыпты тіршілігін қамтамасыз ететін зат алмасу процесінің басты өлшемі болып оттегінің қандағы деңгейі болып табылады. Адам ұлпаларының қалыпты тіршілігі үшін тыныштық жағдайда оттегіге орташа мұқтаждық мөлшері шамамен 250-500 мл/мин құрайды. жүктеу/скачать 244,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу: