17. Гипоталамустың, лимбиялық жүйенің және ми қыртысының тыныс алуды реттеудегі маңызы. Гипоталамикалық аймақ - тітіркенген кезде гиперпноэ тудырады - тыныс алу қозғалысының жиілігі мен тыныс алу тереңдігінің жоғарылатады. Гипоталамикалық ядролардың артқы тобы гиперпноэ тудырады, алдыңғы топ керісінше әрекет етеді. Гипоталамустың тыныс алу орталығының арқасында тыныс алу қоршаған орта температурасына әсер етеді. Гипоталамус таламуспен бірге эмоционалды реакциялар кезінде тыныс алудың өзгеруін қамтамасыз етеді
Гипоталамустың (аралық мидың бөлімі) тыныс алуды реттеудегі маңызы оның құрамында метаболизмнің барлық түрлерін (ақуыз, май, көмірсу, минералды) бақылайтын орталықтар мен жылуды реттеу орталығы бар. Демек, метаболизмнің жоғарылауы, дене температурасының жоғарылауы тыныс алудың жоғарылауына әкеледі. Мысалы, дене температурасы көтерілгенде, тыныс алу жиілей бастайды, бұл дем шығаратын ауамен бірге жылудың қайтарылуын арттырады, яғни дене қызып кетуден қорғайды. Гипоталамус ауыр тітіркену кезінде әр түрлі мінез -құлық әрекеттерімен (тамақ ішу, иіскеу және т.б.) тыныс алу табиғатын өзгертуге қатысады. Гипоталамус тыныс алу жиілігі мен тереңдігін реттеуден басқа, вегетативті жүйке жүйесі арқылы бронхиолалардың просветін, жұмыс істемейтін альвеолалардың ыдырауын, өкпе тамырларының кеңею дәрежесін, өкпе эпителийінің өткізгіштігін реттейді және капиллярлық қабырғалар өткізгіштігін реттейді
Лимбиялық жүйе эмоционалды қозу, қорқыныш пен ашулану реакциялары кезінде тыныс алуды реттейді.
Ми қыртысының тыныс алуды реттеудегі маңызы көп қырлы. Барлық анализаторлардың орталық бөлімдері кортексте орналасқан, сыртқы әсерлер туралы да, дененің ішкі ортасының жағдайы туралы да хабарлайды.
Бұлшықет жұмысы кезінде ми қыртысының маңызы ерекше. Тыныс алудың жылдамдығы жұмыс басталардан бірнеше секунд бұрын, «дайын бол» командасынан кейін бірден басталатыны белгілі. Тек ми қыртысының әсері тыныс ырғағының, жиілігі мен тереңдігінің ерікті өзгерістерін түсіндіре алады. Адам өз еркімен бірнеше секундқа демін ұстай алады немесе оны күшейте алады. Дауысты жеткізу, сүңгу, иіскеу кезінде тыныс алу режимін өзгертудегі қыртыстың рөлі үлкен
