И. П. Павлов жасаған созылмалы зерттеу әдісінің мәні, оның артықшылықтары
Тыныс алудың шартты рефлекторлық және ерікті реттелуі
жүктеу/скачать 1,28 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МНАУ ПОХОДУ КЕРЕК ЕМЕС, НОООО ЕСЛИ СУРАСА ТО ДОП ИНФ Рефлекс механизмдеріне жатады
- Геринг-Брейер
| 18. Тыныс алудың шартты рефлекторлық және ерікті реттелуі.
Тыныс алудың маңызды адаптивті өзгерістері шартты рефлекстер арқылы жүзеге асады. Зерттеу жүргізілген болатын. Көмірқышқыл газының концентрациясының жоғарылауымен ауаны жұту зерттелушілерде гиперпноэ тудырды. Бұның алдында ынталандырғыш - метрономның соққыларын қосқан болатын. Бұл комбинацияның бірнеше рет қайталануынан кейін метрономның соққысы шартты ынталандырушыға айналды: ол зерттелушілерде өкпенің желдетілуін жоғарылатын болды. Шартты рефлекторлық өзгерістерге байланысты тыныс алуды алдын ала реттеу жүзеге асады. Бұл әсіресе спортшылардың старт алдындағы күйінде байқалады. Физикалық жұмыс әлі басталмаса да, тыныс алу және басқа да вегетативті жүйелер оны іске асыруға дайындалады, атап айтқанда, оттегінің ағзаға жеткізілуін және көмірқышқыл газының шығарылуын арттыру. Мұндай шартты рефлекстердің дамуы кез келген бұлшықет жұмысына жаттығу барысында мүмкін болады. Ми жарты шарларының тыныс алуға әсері тыныс алудың ерікті өзгеруі кезінде айқын байқалады. Адам демін 40-60 секунд ұстай алады. Керісінше, қысқа уақыт ішінде өкпенің вентиляциясын ерікті түрде жоғарылатуға болады - минутына 170 литрге дейін (өкпенің максималды вентиляциясы). Адам ұзақ уақыт бойы дыбыстық сигналдар арқылы жасанды тыныс алу ырғағын сақтай алады. Еркін тыныс алуды басқару сөйлеу, ән айту, үрмелі музыкалық аспаптарда ойнау, тыныс алу жаттығулары кезінде кеңінен қолданылады. Ми жарты шарларының әсері тыныс алу орталығының өкпе тамырлы хеморецепторлары мен механорецепторларының сигналдарына тәуелсіз салыстырмалы түрде жұмыс істеу қабілетімен байланысты. Гипервентиляциядан кейін адамда апноэ әдетте болмайды, ал вагус нервтерінің блокадасы тыныс алу жиілігінің төмендеуіне әкелмейді. МНАУ ПОХОДУ КЕРЕК ЕМЕС, НОООО ЕСЛИ СУРАСА ТО ДОП ИНФ Рефлекс механизмдеріне жатады: тұрақты; айнымалы. Тұрақты рефлекторлық әсерлер альвеолалар рецепторларының, (Геринг-Брейер рефлексі), өкпе мен плевра түбірі (пульмоторакальды рефлекс), аорта доғасының хеморецепторлары мен каротидті синустар (Гайман рефлексі) тыныс алу бұлшықеттерінің проприорецепторларының тітіркенуі нәтижесінде пайда болады. Геринг-Брейер рефлексі вагус нервінің сезімтал жүйке ұштары болып табылатын альвеолалардың механорецепторларының (созылу мен ыдырау рецепторлары) тітіркенуінен басталады. Тыныс алу кезінде альвеолалар созылған кезде нерв импульстары вагус нервінің бойымен экспираторлық нейрондарға өтеді, олар қозған кезде дем шығаратын нейрондардың белсенділігін тежейді, бұл пассивті дем шығаруға әкеледі. Альвеолалар құлаған кезде (патологиялық жағдайда) созылу рецепторларынан жүйке импульстары дем шығаратын нейрондарға жетпейді, олардың белсенділігі төмендейді және тыныс алу орталығының дем шығаратын бөлігінің қозғыштығын жоғарылату үшін жағдайлар жасалады. Нәтижесі - белсенді дем алу. жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|