I ші халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференцияның ЕҢбектері
жүктеу/скачать 11,62 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПРИМЕНЕНИЕ ТЕХНОЛОГИЙ CISCO SYSTEMS В ПРОЦЕССЕ ОРГАНИЗАЦИИ УЧЕБНЫХ ПРАКТИК ИТ-СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ Оспанова Э.Е., Члимова А.С., Мишина А.Е.
- ТАБИҒИ ТІЛДІ ӨҢДЕУ ЕСЕПТЕРІ ЖƏНЕ ОЛАРДЫҢ ҚОЛДАНЫСТАРЫ Оразалы Ə.С.
Higher-Order Thinking Creative problem-solving and logical thinking that result in soundjudgments
Teaming Ability to work in a team Collaboration and interpersonal skills Ability to interact smoothly and work effectively with others Personal and social responsibility for the
public good Be accountable for the way they use ICT and to learn to use ICT Interactive communication Competence in conveying, transmitting, accessing and understanding information High Productivity Ability to prioritize, plan, and manage programs and projects to achieve the desired results. Ability to apply what they learn in the classroom to real-life contexts to create relevant, high-quality products
Source: Adapted from EnGauge. North Central Regional Educational Laboratory. Available Online at http://www.ncrel.org/engauge/skills/21skills.htm. Accessed 15 January 2010. Improving the quality of education and training is a critical issue particularly at a time of educational expansion. ICT can enhance the quality of education in several ways: by increasing learner motivation and engagement, by facilitating the acquisition of basic skills, and by enhancing teacher training. ICT are also transformational tools which when used appropriately, can promote the shift to a learner-centered environment. An appropriate use of ICT can catalyze the paradigmatic shift in both content and pedagogy that is at the heart of educational reform in the 21 st century. If designed and implemented properly ICT-supported education can promote the acquisition of the knowledge and skills that will empower students for lifelong learning. Let us consider some examples of carrying out of tutorials using ICT resources, particularly web sites, developed by Shevron Company to get a more comprehensive view on the world energy issues: www.willyoujoinus.com/energyville.com. This is the play game “Energyville” explaining what energy sources will power your city. Energy issues affect everybody, every day. How we power our factories, fuel our cars, heat our homes, light our offices or even cook our food, all involve decisions about energy. And these energy decisions sometimes involve tough tradeoffs. “Energyville” is a game that brings this real world challenge to life. It enables the player to consider the economic security and environmental impacts that arise from energy decisions made today and in the future. “Energyville” balances competing demands and contradictions – affordability, climate change,
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
308 environmental preservation, conservation, health concerns, personal safety and national security. All the same challenges that policymakers, political leaders, businesses, environmentalists, educators and consumers consider every day. There is no “single” or “right” energy solution or equation. But asking questions, educating ourselves on the tradeoffs and seeing the implications of our decisions, we can better understand other points of view and hopefully move the energy debates forward. During this game, players must choose among eight different sources to power their city for 2015, and from among ten different sources for 2030. In 2015, the available sources include natural gas, coal, petroleum, biomass, wind, solar, nuclear and hydro energy. Oil shale and hydrogen are added for 2030. Although numerous additional energy sources exist – including geothermal, tidal and wave power and oil sands – an effort was made to select a balance today and are receiving significant investment and attention. The hope is that players can use this game as a means of exploring and understanding these energy sources and the tradeoffs of using them today and in the future. At the end of each level of game play, the player will also have opportunity to implement energy conservation and efficiency measures. These measures will become increasingly important in the future as individuals and business try to limit costs and environmental impact. Players can choose whether or not to implement these measures based upon personal preferences and the economic, security and environmental impacts associated with them and using energy wisely. Analyzing the individual actions we
are invited
to the
site www.willyoujoinus.com. The ‘Energy Generator’ is a tool that demonstrates that energy saved is energy found. Developed with the Alliance to Save Energy, the ‘Energy Generator’ suggests several easy ways one can save energy in their daily lives. The tool then converts that saved energy and expresses it in easily understood equivalents. For example, a riding public transportation to work 1 day a week allows saving enough energy to read 1555 e-mails. If 100 people joined me we could for a year power 693 office computers. Thus, the Energy Generator can aggregate results to show how much energy could be saved if a given number of people joined in. Lastly, the Energy Generator can express saved energy in a cash equivalent so the user can better understand how saving energy might affect their gas or electricity bill. In the further discussion students are asking about meeting the principles of sustainability which requires strategies that satisfy social, economic, and environmental goals simultaneously. The environmental impact can be measured by a modern indicator - Ecological Footprint (EF). It is a complex sustainability indicator that answers a simple question, how much of the Earth’s resources our lifestyle require. In common, Ecological footprint (of a country or each person) – the average amount of productive land and ocean needed to supply with food, energy, water, housing, transportation, and waste disposal (in hectares). For example, In US EF=9.6 hectares, in Nigeria and India EF=1hectare. If all 6.5 billion people in the world had the same lifestyle and level of consumption as an average American, and assuming no changes in technology, we would need four additional planets the size of Earth. Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
309 Footprints are the result of many individual choices as well as the activities and policies of government, corporations, and civic institutions. There are numerous ways you can reduce your footprint, improve your quality of life, and influence policy so that future generations have the same opportunities to enjoy rich and rewarding lives. To calculate an individual footprint through electronic quiz and then compare it with millions of people from different countries we can address the site: www.footprint.org. Today humanity uses the equivalent of 1.4 planets to provide the resources we use and absorb our waste. This means it now takes the Earth one year and five months to regenerate what we use in a year. Moderate UN scenarios suggest that if current population and consumption trends continue, by the middle of the next decade we will need the equivalent of two Earths to support us. And of course, we only have one. Turning resources into waste faster than waste can be turned back into resources puts us in global ecological overshoot depleting the very resources on which human life and biodiversity depend. While discussion in the classroom students came to profound understanding that successful solutions will require efforts that address the root causes of the problems to meet the needs of the present generations without compromising the ability of future generations to meet their needs. These principles are central concepts of the discipline “Ecology and sustainable development” UNESCO is giving a high priority to the use of ICT for more equitable and pluralistic development in education, aiming to expand the knowledge base about the issues, the broad questions on which UNESCO focuses are: how can one use ICT to accelerate progress towards education for all and throughout life? How can ICT bring about a better balance between equity and excellence in education? How can ICT help reconcile universality and local specificity of knowledge? How can education prepare individuals and society to benefit from ICT that increasingly permeate all realms of life? Several points must be borne in mind as one pursues these questions. First, ICT are only a part of a continuum of technologies, starting with chalk and books, all of which can support and enrich learning. Second, ICT, as any tools, must be considered as such, and used and adapted to serve educational goals. Third, many ethical and legal issues intervene in the widespread use of ICT in education, such as ownership of knowledge, the increasing exchange of education as a commodity, and globalization of education in relation to cultural diversity.
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
310 ПРИМЕНЕНИЕ ТЕХНОЛОГИЙ CISCO SYSTEMS В ПРОЦЕССЕ ОРГАНИЗАЦИИ УЧЕБНЫХ ПРАКТИК ИТ-СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ Оспанова Э.Е., Члимова А.С., Мишина А.Е.
Целью Сетевой Академии Cisco является обучение студентов основам информационных и сетевых технологий, основам безопасности систем и сетей. Сетевая Академия Cisco при КазНТУ ставит своей задачей адаптацию материалов курсов к стандартным учебным программам университета и внедрение технологий Cisco Systems в процесс обучения путем введения в вычислительную, технологическую и эксплуатационную практики, проводимые кафедрой «Вычислительная техника». Cisco Systems как крупнейший производитель сетевого оборудования, может предоставить полную техническую и материальную базу, а также систему обучения, платформу которого создают и поддерживают профессиональные специалисты сферы ИТ и преподаватели Академий Cisco.
Эти
характеристики были
преимущественными при выборе технологии для использования в процессе организации практики. Использование технологии Cisco Systems для практики способствует самостоятельному исследованию информационных и сетевых концепций и проведению творческих экспериментов учащимися и преподавателями Сетевых Академий. С этой целью представлены: обучающие инструменты и упражнения; презентации, обсуждения и практические занятия в аудитории с преподавателем; практические работы с использованием сетевого оборудования в аудитории сетевой академии; интерактивная оценка знаний и журнал успеваемости; средство моделирования Packet Tracer – система отслеживания пакетов [1]; дополнительное программное обеспечение для занятий в аудитории. В период вычислительной (учебной) практики [2] студенты изучают основы информационных технологий: архитектуру компьютера, периферийные устройства, портативные устройства, основы операционных систем, основы сетей, основы безопасности, основы профилактического обслуживания и устранения неисправностей, коммуникационные навыки. В период технологической (производственной) практики [3] для получения минимальных практических навыков работы на сетевом оборудовании используется программа Packet Tracer, которая предоставляет логическое рабочее пространство с виртуальными сетевыми объектами; интерфейс программы представлен на рисунке 1.
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
311 Рисунок 1. Интерфейс программы Packet Tracer.
Работая с программой Packet Tracer, студенты создают и проектируют собственные модели сетей, графически представляют топологию этих сетей, эмулируют работу реальной сети с помощью запуска пакетных данных. Созданные студентами проекты сети и результаты их работы можно сохранить, а затем предоставить преподавателю на проверку. Студенты развернуто и пошагово изучают множество событий, происходящих за долю секунды в сети, видят имитацию работы таких сетевых устройств, как маршрутизаторы, концентраторы, серверы, рабочие станции, производят настройку рабочих таблиц поддержки сети. Это познавательная, удобная и экономичная среда. Не имея физического сетевого оборудования, с помощью этой программы студенты сначала проектируют собственную сеть. Затем для реализации сети выбирают устройства и их модели и располагают нужный модуль на логическом рабочем пространстве. Packet Tracer поддерживает множество функциональных модулей для сетевых устройств. Функциональные программные модули - отображение физических узлов, блоков и таблиц настройки сетевого устройства (см. рисунок 2).
Рисунок 2. Модули для сетевых устройств на панели Packet Tracer. Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
312 Вначале выполняется подбор по меню функциональных физических блоков сетевых узлов. Затем устанавливаются соединения соответствующими видами кабелей, после настраиваются сетевые устройства по требуемым опциям конфигурации. Опции конфигурирования для всех устройств достаточно примитивны. Изучая эти опции, студенты конфигурируют сетевые устройства, такие как мосты, повторители, коммутаторы, точки доступа, принтеры, маршрутизаторы, концентраторы и IP-телефоны. Packet Tracer эмулирует сеть в режиме реального времени и режиме симуляции. Режим реального времени имитирует схему работы физического устройства. Режим симуляции дает возможность проследить сетевую активность и увидеть то, что происходит в сети пошагово и проследить каждое событие. При этом имеется возможность выбирать скорость воспроизведения. Студенты, спроектировав сеть, с помощью режима симуляции анализируют работу сети и представляют ее в графическом виде, могут отслеживать маршруты следования пакетов от одного устройства к другому, выполнять переключение портов и контролировать действия протоколов пошагово. Таким образом, студенты сами участвуют в управлении процессом взаимодействия устройств и воплощают свои проекты сети в виртуальном пространстве. Дополнительно Packet Tracer используется для выполнения следующих задач:
организация работы группы; выполнение домашнего задания; подготовка к экзамену; выполнение лабораторных работ; демонстрация лекционного материала; моделирование и виртуализация алгоритмов сетевых устройств и сетевых протоколов; решение реальных проблем путем испытания проектов и конфигурации сети на Packet Tracer. Эксплуатационная практика [3] предусматривает освоение практических навыков по работе с физическим сетевым оборудованием Cisco. Студенты для работы с реальным оборудованием используют полученные знания и навыки во время технологической практики. Апробируя собственные сети в программе Packet Tracer, во время эксплуатационной практики студенты реализуют их как физическую сеть. Место прохождения практики – лабораторный класс кафедры, оборудованный современными сетевыми устройствами Cisco Systems. Студенты, имея необходимые инструменты, начинают прокладывать сеть: располагают сетевые устройства, «обжимают» кабели, проводят соединения, включают устройства и конфигурируют их. Важным моментом на этапе конфигурации устройств является настройка таблиц коммутации и маршрутизации. Студенты изучают параметры этих таблиц, методы их заполнения, механизмы внесения изменений и обновлений, а также способы динамического и статического заполнения таблиц. С помощью сетевых команд
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
313 студенты тестируют сеть, анализируют полученные данные
на работоспособность, эффективность и оптимальность. Модернизация методов обучения ИТ-дисциплины обеспечивается современными технологиями, признанными в области педагогики и сферы ИТ. Внедряя лидирующую технологию в учебный процесс и расширяя практические навыки, мы повысим профессиональный потенциал студентов, обеспечим глубину и полноту знании, расширим материально-технические ресурсы кафедры, используем передовые возможности ИТ-рынка. А самое главное станем лидерами при подготовке кадров и сможем выдвинуть на рынок труда полноценных специалистов.
Список литературы: Официальный сайт программы Сетевых Академий Cisco (учебный портал) http://cisco.netacad.net Программа учебной практики для специальности 050704 «Вычислительная техника и программное обеспечение» (бакалавриат). Кафедра «Вычислительная техника», Институт Информационных технологий, КазНТУ имени К.И. Сатпаева Программа производственной и эксплуатационной практики для специальности 050704 «Вычислительная техника и программное обеспечение» (бакалавриат). Кафедра
«Вычислительная техника», Институт Информационных технологий, КазНТУ имени К.И. Сатпаева
ҚОЛДАНЫСТАРЫ Оразалы Ə.С. Ақпараттану жəне басқару проблемалары институты, Қазақстан Республикасы ІІМ Академиясы. Алматы, Қазақстан oalibek@mail.ru ХХ ғасырдың орта шебінде, есептеу техникасының бастапқы даму сатысында мамандар арасында есептеу машиналарының өнімділігі тиісті деңгейде болуы жеткілікті жəне сол арқылы көптеген қолданбалы есептер шешіледі деген пікір болды. Алайда, есептеу техникасының қазіргі даму барысында, яғни, ХХІ ғасырдың басында есептеу күшінің даму қарқыны мен қолданылатын программалық қамтамасыздандырудың сапалы деңгейі арасында үлкен қайшылық бар. Қазір бізде есептеу күшінің салыстырмалы түрде үлкен қоры бар, бірақ көптеген маңызды мəселелердің сапалы шешімі табылмай келеді. Басқаша айтқанда, ақпаратты өңдеу алгоритмінің даму қарқыны есептеу күшінің даму қарқынынан айтарлықтай артта қалып барады. Ал соңғысы сапалы жаңа деңгейдегі алгоритмдердің болмауынан қажетті қолданыс көрмей Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
314 тұрып қалады. Мысалға бұл есептердің құрамына сөйлеу тілі мен графикалық бейнелерді тану есептерін жатқызуға болады. Қазіргі тану алгоритмдеріне қандай сапалы деңгей жетіспейді? Бір нəрсені тану үшін оны ең алдымен түсіну қажет. Егер танып білу алгоритмінде бір нəрсені тануға тырысатын түсіну элементі болмаса, ол төмен нəтижелікке əкеп соқтырады. Қазіргі компьютер қаншалықты жоғары деңгейлі болса да, монитордағы көріністен ақ пен қараны айыра алмайтын есепті шеше алмайды. Сонымен, қазіргі алгоритмдердің сапалы жаңа деңгейіне көшу үшін «түсіну» элементі болу керек, деп қорытынды жасауға
болады. Технологиялардың механикалық түрі
интелектуалды түріне көшу керек. Негізінен интелектуалды технологиялар ерекшелігі мен қасиетіне қарай адамның табиғатына жақындастырылған технологиялдарды білдіреді. Адамның жаратылысындағы ең басты ерекшелік сөйлеу тілі болып табылады. Адамзаттың барлық білімі мен тəжірибесі тілінде берік сақталған. Сол себептен технологиялар негізінде адамның табиғи тілі көрініс тапқанда ғана дамудың сапалы деңгейіне көшуге əбден болады. Адам баласына кездесетін кез келген қиындықтардың себебі мынадай болуы мүмкін: 1) ең дұрыс шешімді таба алмауына əкеп соқтыратын проблема: сала жөніндегі ақпаратты білмеуі немесе оның жеткіліксіз болуы; 2) туындаған қиындықтарды шешу үшін минералды ресурстардың жəне күш-жігердің жетіспеушілігі. Адамзат ұрпағы үнемі даму үстінде. Ал білім ұрпақтан ұрпаққа, адамнан адамға ұдайы жалғасып келеді. Оны адам баласы ауызекі түрде де, жазбаша түрде де барынша сақтап келеді. Табиғи тілде дерек көздерден өзінің мыңдаған жылғы тəжірибесін табу, өңдеу жəне жүйелеу үшін адам есептеу машиналарын пайдаланады. Ақпараттық технологияларда мəліметті өңдеу алгоритмін табиғи тілде зерттейтін үлкен бір бағыт қалыптасқан. Бұл бағыт жасанды интелект пен компьютерлі лингвистиканың құрамдас бөлігі болып табылады. Ол автоматтық генерация мен адамның табиғи тіл мəселелерін зерттейді. Табиғи тілдің генерация жүйелері компьютерлі деректер базасындағы ақпаратты адамның қалыпты дыбысталу тіліне түрлендіреді, ал табиғи тілді түсіну жүйелері адам тілінің дыбысталу бейнесін компьютерлік прогаммалар тұрғысынан айла- əрекетке (манипуляция) оңай берілетін формалды түсінікке түрлендіреді. Табиғи тілдегі мəтінді өңдеу саласынан ең маңызды бағыттарды, технологиялар мен есептерді атап өтсек: мəтінді автоматты түрде мазмұндау . Кітаптың негізгі жайттары мен ой-түйіндерін қысқаша реферат ретінде автоматты түрде құратын алгоритмбер бар;
шет тілдерді оқуда көрсетілетін жəрдем жүйесі . Өзге тілдегі мəтінді оқитын пайдаланушыға көмек беретін программалар. Олар пайдаланушыға дыбыстарды дұрыс айтуды жəне сөздің қажетті бөлігіне екпінді дұрыс қоя білуді үйретеді;
.
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
315 лингвистикалық жаттығулар . Бұл – шет тілін үйренуге жеткілікті, толық жинақ құралын біріктіре алатын компьютерлі программалар. Олар жүйелі амалды қамтамасыз етіп, лингвистикалық білім алуға мүмкіндік жасайды жəне оны нəтижелі технологиялармен есте сақтау əдістерін қолдану арқылы тəжірибеде бекітеді. Сондай-ақ тілді тану мен жинақтау жүйесін өз құрамында қолдана алады.
. Бұл – құжаттардағы ақпаратты іздеу, құжаттардың өзін іздеу, құжаттарды түсіндіретін мета деректерді іздеу, дерекқорлардан, сонымен қатар бүкілəлемдік электронды тор тəрізді үлкен мəтінмен байланысты автономды реляциялық базалардан іздеу туралы ғылым саласы;
. Бұл – құрылымдық ақпаратты түрде шығарып алу мақсатын ұстанатын ақпараттық іздеу түрі. Яғни құрылымсыз машина оқитын құжаттардың ішінен қажетті саладағы мəнмəтінді топтастырған жəне мұқият белгіленген мағыналы деректер. Ақпаратты шығарудың көрсеткіші ретінде оқиғаны ақпараттық хаттардан бірлескен қосылу мен сіңіру оқиғаларын шығару жəне олардың негізінде арнаулы дерекқорларын автоматты түрде қалыптастыру бола алады; машиналық аударма
– мəтінді аудармашылардың арнайы программаларының көмегімен табиғи тілден екінші тілге автоматты түрде аудару; деректі мазмұнды тану . Бұл мəтінде кісі жəне мекеме аттары, георграфиялық атаулар, күн мен уақытты білдіру, сандық жəне ақшалы мағына, пайыздар жəне т.б. сияқты алдын-ала анықталған категориялардың атомарлы элементтерін сұрыптап, орнын анықтайтын ақпаратты автоматты түрде шығарудың түпміндеті болып табылады; табиғи тілдегі мəтіннің генерациясы . Бұл – білімдер базасы немесе логикалық формалар сияқты машина ұсынған жүйенің табиғи тілдегі мəтін генерациясының міндеті; оптикалық таңбаларды тану – машина редакциялайтын мəтінде қолжазбалық немесе баспалық бейнені механикалық жəне электронды түрде өзгертулердің технологиясы; сұрақ-жауаптардың генерация жүйесі. Бұл жүйенің міндеті табиғи тілде қойылған сауалдарға жауап беру болып табылады. Сонымен жауаптар құжаттардың берілген локалды жиынтығынан немесе бүкілəлемдік тордың дереккөзінен шығуы тиіс:
. Яғни, компьютерлі программа есебінде жүзеге асырылған алгоритмді қолданатын сандық деректер формасында сөз жүйесіндегі сөйлеу дабылының өзгеру үдерісі; диалогтік сөздердің жүйесі . Диалогтік сөзде өзара əрекет дауыстың қатысуымен болады. Ол мəтіндік диалог жүйесінде болмайтын сөзді тану жəне мəтіннің сөйлеуге өзгеру модулі тəрізді екі незізгі компоненттен тұрады; мəтінді оңайлату . Мəтінді өзгерту, жақсарту жəне жүйелеуге арналған операциялар жиынтығы;
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
316 мəтінді сөйлеу тіліне өзгерту . Бұл – машина оқитын сандық мəтіннің адам түсінетін табиғи сөйлеу тіліне автоматты түрде өзгеретін программалық технология. Мұндай программаның түрін сөйлеу тілінің синтезаторы деп атайды. Егер адамның түйсігі бойынша табиғи сөйлеу тілінен еш айырмасы жоқ синтезделген (жинақталған) сөйлеу тілі сапалы болып табылады; мəтінді түзету . Бұл – мəтіннің синтаксистік, грамматикалық жəне стилистикалық қателерін тексеруге арналған программалы технология. Сол арқылы пайдаланушы мəтінді қолмен немесе автоматты түрде түзете алады. Табиғи тілдегі деректерді өңдеудің түпміндеті:
. Көптеген тілдердің ауызекі сөйлеуінде қатар келген дыбыстар бір-біріне кірігіп кетіп жатады. Сөйтіп, ұқсас сигналдардың дискретті белгілерге өзгеру процесі өте қиын болуы мүмкін. Сондай-ақ, табиғи тілде жеке сөздердің арасынан үзілісті анықтау қиынға соғады. Олардың ара жігін грамматикалық жəне семантикалық шек қою арқылы жəне мəнмəтінге байланысты анықтауға болады;
. Буын тілдерге жататын қытай, жапон тілдеріндегі сөздердің арасында жеке бөлініс жоқ. Сол себептен мəтіндік жіктеу əдетте оларға сөздер арасындағы бөліністі теңдестіруді талап етеді; сөздердің əрмағыналығын жою . Көптеген сөздердің бірнеше мағынасы болатыны белгілі. Мəнмəтінге қарай сəкес келген мағынаны таңдауымызға болады;
синтаксистік əркелкілік . Табиғи тілдерде грамматикалық жүйе əркелкі болып келеді. Яғни, берілген сөйлемге синтаксистік талдау жасау үшін көптеген тəсілдер бар. Олардың ең тиімдісін таңдау үшін семантикалық жəне мəнмəтіндік мағлұматтың болуы талап етіледі. Сондай-ақ синтаксистік əркелкіліктің өзіндік бөлігі мағыналық шектің белгісіздігі болып табылады; деректердің жеткіліксіз не қате енгізілуі . Дыбыстық тіл шеттілдік немесе аймақтық ерекшелікпен жəне басқа да түрлі өзгерістермен айтылады. Мəтінде баспалық қателіктер, сканерлеуден жəне мəтінді автоматты түрде танудан кейінгі қателіктер кездесуі мүмкін;
. Мəтіннің стилі көбінесе əдеби стилді білдіре бермейді. Мысалы, “Маған тұзды беріп жібермес пе екенсің?” деген сауалдың жақсы жауабы жай ғана тұзды беруді білдіреді. Жалпы мəнмəтінде “Иə” деген қолайлы жауап емес, бір жағынан ең дұрысы “Жоқ” деу жəне “Мен оны көрмеймін бе деп қорқамын” ең қолайлы жауап болып табылады. Табиғи тілдегі мəтінді статистикалық өңдеу. Табиғи тілдегі мəтінді статистикалық өңдеу жоғарыда сөз етілген мəселелердің бірін шешу үшін мүмкіндік жəне статистикалық əдістерді қолданады. Əсіресе, тілдің шынайы грамматикалық жүйені пайдалануда əркелкі болатын көптеген талдау керек ететін ұзақ сөйлемдерді өңдеу кезінде қажеттілік туындайды. Көбінесе əркелкілікті жою əдісі мəтін корпусы мен Марков моделін пайдалануға əкеп соқтырады. Мəтінді статистикалық өңдеу технологиялары бастауын өздігінен
Жоғары оқу орындарында ақпараттық технологияларды оқыту сапасын жақсарту: жолдары мен мүмкіндіктері
317 үйрену жəне ақпаратты шығару технологиясынан, деректер негізінде үйрететін жасанды интеллектінің саласынан алады. Адамзат үлкен білім қорына ие деп айтуға болады. Қазіргі уақытта жай ғана білім иесі болу жеткіліксіз, ол білімді тиімді пайдалана білу аса қажет. Бұл адамның əлеуетінің ары қарай дамуына септігін тигізеді. Тиімді пайдалана білу дегенді “жалпы қорда бар білімнің қажеттісін жылдам алу жəне ол білімді нақты өмір тəжірибесінде қолдана білу” деп түсіну керек. Ал бұл жағдайда адамға тікелей лингвистикалық технологиялар көмек көрсете алады.
Əдебиеттер 1. Б. М. Лобанов, Л. И. Цирульник. Компьютерный синтез и клонирование речи. Минск, «Белорусская наука», 2008. 2. Е. Н. Амиргалиев, Р. Р. Мусабаев. Методы анализа и проектирования системы синтеза искусственной речи // Таврический вестник информатики и математики.- 2008.- № 1, 2008. С. 51-58.
жүктеу/скачать 11,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|