I тарау. Арнайы педагогиканың жалпы теориялық негіздері дәріс №1-4 Арнайы педягогиканың жалпы негіздері Жоспары


Мектепке дейінгі арнайы білім беру жүйесі



бет50/98
Дата30.09.2023
өлшемі1,43 Mb.
#112043
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   98
Байланысты:
Арнайы педагогика оқулық Байтұрсынова 1

3. Мектепке дейінгі арнайы білім беру жүйесі
Мемлекеттік мектепке дейінгі арнайы білім беру жүйесі совет одағында XX ғасырдың 20-30 жылдары құрыла бастаған. Біздің елімізде алғашқы арнайы балабақшалар өткен ғасырдың 60-шы жылдарында ашылды.
70 жылдарда мектепке дейінгі арнайы білім беру мекемелердің кеңейген жүйесі құрылды. Оларға:

  • бөбекжай

  • балабақша

  • мектепке дейінгі балалар үйлері

  • сонымен бірге жалпы балабақшадағы арнайы топтар.

Сол кезде арнайы білім беру мекемелерінің ғалымдарымен машықтандыру, мектепке дейінгі жастағы балаларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің негізгі әдіс – тәсілдерін табу жолдары, коррекциялық оқыту әдістері қабылданған. Оның бәрін қазіргі жүйеде қолданылады.
Мектепке дейінгі арнайы мекемелердің қағидалары .
- арнайы мекемелерді дамуындағы жетекші кемістігіне қарай іріктеп жинақтау. Соған сәйкес келесі мектепке дейінгі ұйымдардың типтері бар:

  1. естуінде ауытуы бар (естімейтін және нашар еститін балалар)

  2. көруінде ауытқуы бар (көрмейтін және нашар көретін амблиопиясы бар балалар)

  3. сөйлеу тілінде кемістіктері (сөйлеу тілінің жалпы дамымау,
    тұтықпасы бар балалар)

  4. зиятында ауытқуы бар (ақыл-ойы кемтар)

  5. тірек-кимыл қозғалысында ауытқуы бар балаларға арналған

  • арнайы балабақшаларда жалпы балабақшаларымен салыстырғанда топтардағы бала саны аз (15 балаға дейін)

  • мектепке дейінгі арнайы мекемелер штатына қосымша олигофренопедагог, сурдопедагог, тифлопедагог, медициналық қызметкерлердің енгізу

  • дефектологтар мен тәрбиешілердің сабақтарын қайта бөлу, тіл дамыту сабақтарын математикалық ұғымдарды қалыптастыру сабақтарын тәрбиешілер емес, дефектологтардың жүргізуі

  • сабақтарының арнайы түрлерін ұйымдастыру (есту қабілетінің қабылдауын дамытуға, көру қабілетін дамытуға, кеңістікте бағдарлау сабақтары)

  • мекемелер қызметінің тегін болуы.

Арнайы мекемелердің барлық жұмысы бір мақсатқа бағытталған отбасына дамуында ауытқуы бар баланы тәрбиелеуге көмектесу, оның потенциялды мүмкіндіктерін дамыту.
Баланы бөбекжайға тек 2 жастан, бала-бақшаға 3 жастан ғана беруге болатын. Ерте жастағы балалар тек денсаулық сақтау ұйымының зейінінде ғана балатын және ешқашан психологиялық - педагогикалық көмек ала-алмайтын.
Мамандырылған мектепке дейінгі мекемелер жүйесінің құрылуы жалпы мектепке дейінгі білім беру жүйесінің ұйымдастыруына жағымды үлкен үлес қосты, бірақ арнайы мүмкіндіктерді қажет ететін балалардың топтарына бұл онша қолайлы болған жоқ еді, және олар бөлінбеген еді.
Кейін «Білім туралы» біраз заңдар қабылданғаннан кейін осындай білім беру мекемелерінде біраз өзгерістер болды және олар балаларға қолайлы еді, онда балалар мен олардың отбасы қажет психологиялық – педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек ала алады. Ең бастысы бұл - мектепке дейінгі білім беру мекемелері.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеп отырған отбасы үшін балабақша бұл ең біріншіден баласының толық дамуына жағымды жағдай ұйымдастырылған қолайлы мекеме.
Кемтар балалардың көбі толықтырушы түрдегі балабақшалар мен аралас түрдегі балабақшалардың арнайы топтарында тәрбиеленеді. Осы мектепке дейінгі мекемелерде тәрбие мен білім беру дамуында ауытқуы бар балалардың категориясына қарай әзірленген ол арнайы түзетушілік –дамытушылық бағдарлама бойынша жүзеге асады.
Топтарды толықтыру баланың жасы мен кемістік түріне байланысты:

  • күрделі сөйлеу бұзылыстары бар - 6 және 10 адам.

  • 3 жастан жоғары фонетикалық-фонематикалық жетіспеушілігі бар балалар 12 адамға дейін.

  • естімейтіндер - 6 балаға дейін

  • нашар естімейтіндер 6-8 балаға дейін

  • көрмейтіндер - 6 балаға дейін

  • нашар көретіндер, амблиопиясы бар 6-10 балаға дейін

  • тірек-қимыл аплараты бұзылған 6-8 балаға дейін

  • зияты бұзылған 6-10 адамға дейін

  • психикалық дамуы тежелген балалар 6-10 адамға дейін

  • 3 жастан жоғары терең ақыл-ойы кем балалар 8 адамға дейін

  • туберкулездік интоксикациясы бар 10-15 адамға дейін

  • көп ауыратын, созылмалы аурулары бар 10-15 адамға дейін

  • күрделі кемістіктері бар балалар 5 адамға дейін

  • дамуында өзге ауытқулары бар 10-15 адамға дейін.

Арнайы мектепке дейінгі мекемелердің күн тәртібіне қатыса алмайтын балалар үшін қысқа мерзімдік көмек көрсету шаралары ұйымдастырылады. Онда бала өз дамуына қажетті психологиялық-педагогикалық көмек ала-алады, ата-анасына баланы тәрбиелеу мен оқыту мәселесі бойынша кеңес беріледі.
Отандық білім беру аймағындағы өзгерістер мен елдердегі өзгерістердің салдарынан өзгеріп отырады. Дамыған мемлекеттерде арнайы мүмкіндіктері шектеулі балаларды қалыпты дамыған балалармен біріктірудің (интеграцияның) әртүрлі модельдері қолдануда. Интеграция идеясын таратушы мамандардың ойы бойынша, қазіргі жағдайда оларды қамтамасыз ету үшін мынадай жағдайлар қолайлы:
а) жалпы үлгідегі балабақшаларда мүмкіндіктері шектеулі балаларды
арнайы топтар мен бірге жалпы топтарда біріктіріп арнайы қолдау
көрсету;
б) баланы дамытушы орталықтарды белсенді ашу, онда барлық мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиеленушілермен түзетушілік жұмыс жүргізіледі.
Әр бала үшін мектепке білім алуға дайындық кезеңіне кешу дағдарыс болып саналатыны белгілі. Арнайы білім алуда ерекше қажеттіліктерді талап ететін балалар үшін мұндай қызмет түріне бейімделу тіпті қиын болып табылады. Сондықтанда «бастауыш мектеп балабақша» білім беру мекемесі дамуында ауытқуы бар балалардың білім мен тәрбие алуы үшін ең қолайлы мекеме болып табылады.
Сонымен қатар, мүмкіндігі шектеулі балалар психологиялық-педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек талап ететін болатындықтан арнайы білім беру мекемелері, мектеп-интернаттар мен арнайы мектептердегі мектепке дейінгі белімдер, (топтардың) ашылылады.
Арнайы мектепке дейінгі білім берудің мазмұның мемлекеттік стандарт пен арнайы балабақшалар бағдарламары қамтиды. Бұл жерде арнайы балабақшалар бағдарламаларына жаңа өзгерітер енгізу мәселесі өз өзектіліген білдіреді.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды арнайы білім беру мекемелеріне жіберу психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссия арқылы жүзеге асады. Ата-аналары өз беттерімен ПМПК-ға бара апады. Бірақ көбіне олар емдік-алдын-алу мекемелер берген бағыты мен кеңесі бойынша барады.
Комиссия баланың психологиялық және дене дамуының жағдайы туралы қорытынды мен келешек кандай мекемеде білім алатыны туралы нұсқамалар береді.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   98




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет