ҚР ИТК 1304043 ОТ Есеп
Бет
10
Өзг
ш
Бет
Құжат №
Қолы
Қүні
7.1 Шудың адам ағзасына әсері
Шуды психологиялық бағалау негізінен қабылдау концепциясына негізделеді,
ал шу көзіне ішкі реттеудің маңызы зор. Ол шудың мазасыздану ретінде
қабылданатынын анықтайды. Көбінесе адамның
өзі шығаратын шу оны
алаңдатпайды, ал көршілер немесе басқа көздерден туындаған шағын шу күшті
тітіркендіргіш әсерге ие.
Күшті қалалық шу жағдайында есту анализаторының тұрақты кернеуі бар. Бұл
есту шегінің (қалыпты есту қабілеті бар адамдардың көпшілігі үшін 10 дБ) 10-25 дБ
жоғарылауына әкеледі. Шу сөйлеуді түсінуді қиындатады, әсіресе 70 дБ
жоғары
деңгейлерде. Күшті шудың есту қабілетіне келтіретін зияны дыбыс тербелістерінің
спектріне және олардың өзгеру сипатына байланысты. Шудың әсерінен есту
қабілетінің жоғалу қаупі адамның өзіне байланысты. Кейбір адамдар салыстырмалы
түрде орташа қарқынды шудың қысқа әсерінен кейін де есту қабілетін жоғалтады,
ал басқалары есту қабілетін жоғалтпай, өмір бойы дерлік жоғары шумен жұмыс істей
алады. Қатты шудың тұрақты әсері есту қабілетіне теріс әсер етіп қана қоймайды,
сонымен қатар басқа да зиянды әсерлерді тудыруы мүмкін
- құлақтың шуы, бас
айналуы, бас ауруы, шаршаудың жоғарылауы.
Үлкен қалалардағы шу адам өмірінің ұзақтығын қысқартады. Австриялық
зерттеушілердің
айтуынша, бұл қысқару 8-12 жас аралығында. Шамадан тыс шу
жүйкенің
шаршауын, психикалық депрессияны,
вегетативті неврозды, асқазан
жарасын, эндокриндік және жүрек-тамыр жүйесінің бұзылуын тудыруы мүмкін. Шу
адамдардың жұмысы
мен демалысына кедергі жасайды, еңбек өнімділігін
төмендетеді. Егде жастағы адамдар шудың әсеріне өте сезімтал. Мәселен, 27 жасқа
дейінгі адамдардың 46%-ы шуға жауап береді, 28-37 жаста – 57%, 38-57 жаста – 62%,
58 жастан асқандар – 72%. %. Егде жастағы адамдарда
шуға қатысты шағымдардың
көп мөлшері жас ерекшеліктеріне және осы топтағы орталық жүйке жүйесінің
күйіне байланысты екені анық. Шағымдардың саны мен орындалған жұмыстың
сипаты арасында байланыс бар. Сауалнама деректері шудың алаңдататын әсері дене
еңбегімен айналысатын адамдарға қарағанда ой еңбегімен айналысатын адамдарға
көбірек әсер ететінін көрсетеді (тиісінше 60% және 55%).
Психикалық
қызметкерлердің жиі шағымдары жүйке жүйесінің шаршауымен байланысты.