Идеал газдардың кинетикалық теориясы
жүктеу/скачать 5,05 Kb. Pdf көрінісі
|
|
§29. Клеман және Дезорм әдісімен қатынасын анықтау* Клеман (1179-1842) және Дезорм (1777-1862) 1819 жылы газдар үшін жылусыйымдылықтар қатынасын өлшеудің әдісін ұсынды. Сыйымдылығы бірнеше литр болатын шыны баллон атмосфералық қысымда ауамен толтырылады (24-сурет). Сорғыштың көмегімен баллонға тағы да ауаның біраз мөлшері толтырылып, краны жабылады. Аз уақыттан соң баллондағы газдың температурасы қоршаған орта температурасымен теңескен соң оның қысымы сұйықтық манометрмен өлшенеді. Ауаның бұл қысымын , ал температурасын деп белгілейміз. Енді кранын аз 70 уақытқа ашып, баллондағы газ қысымын атмосфералық қысыммен теңестіреміз, сонда баллондағы қысым болады. Бұл кезде баллондағы газ адиабатты ұлғайып, сыртқы ауаның қысымына қарсы жұмыс атқарады. Сондықтан оның температурасы белгілі бір шамаға азаяды. Осы қысқа процесс барысында краны ашық болады. Содан кейін краны тез жабылып баллондағы газдың температурасы қоршаған ауа температурасымен теңеседі, ал қысымы болады. Осылай өлшенген , , қысымдар бойынша жылусыйымдылықтар қатынасы анықталады. Ол үшін ыдыс ішінде ойша тұйық бетпен (қабықшамен) шектелетін газдың мөлшерін қарастырамыз. 24-суретте бұл көлем штрихталған қисықпен көрсетілген. Газдың әртүрлі процестерінде осы қабықша ішіндегі газ ұлғайып, сығылып қоршаған газға қарсы жұмыс атқарады және онымен жылу алмасады. Бұл процестер квазистатикалық болып табылады, себебі макроскопиялық қозғалыстың кинетикалық энергиясы өте аз. Сипатталған процестер кезіндегі қабықша ішіндегі газдың күйі сәйкес өзгеріп отырды деп ескереміз. Мысалы, 1-күйде – , 2-күйде – , ал 3-күйде – . Газ 1-күйден 2-күйге адиабатты өтеді, сондықтан бұл күйлер үшін адиабата теңдеуін жазамыз: Мұндағы , ал . Осыны ескерсек: (29.1) 1-күймен 3-күйдегі температуралар бірдей, демек бұл күйлер үшін теңдігі орындалады. Олай болса , немесе . (29.2) (29.1), (29.2) қатынастарын бірге шешсек, онда . (29.3) Бұл теңдеу бойынша қысымдар айырымдарының қатынасы түрінде анықталады. Сондықтан қысымды кез келген бірлікте өлшеуге болады. жүктеу/скачать 5,05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|