-«Шөлдеп келе жатқанда қыпшақтар сиыр сүтінен жасалған қышқыл сусын бергенін, оны айран деп атайтынын» жазған.
Әл-Омари
-«Қыпшақтар аздап бидай, арпа өсіреді, көп өсіретіні – тары, ал тамақтарының негізгі түрі тарыдан жасалады» дейді.
Петахья
-Өзінің жазбаларында қыпшақтардың тары мен күрішті өсіргендігін, аңды садақпен аулағандығын жазған еврей саяхатшысы.
ҰЛЫ ЖІБЕК ЖОЛЫ
Тарихы
- Шығыс өлкелері мен Батыс өлкелерін байланыстырды.Қытайдан басталып, Римге барып аяқталған. -ҰЖЖ ұзындығы 7 мың км. -Ғалымдардың пайымдауынша, жібек өндіру технологиясы осыдан 6000 жыл бұрын ашылған.
-Халықаралық сауда жолының тарихы б.з.б.3-2 мыңжылдықтардан басталады:
«Лазурит жолы»-лазурит (көк лағыл) Бадахшан тауынан шығарылып Парсы, Месопотамия, Мысыр, Сирияға тасылды. І мыңжылдықтың екінші жартысында Қытайға жеткізіле бастады.
«Нефрит жолы»- нефрит (көк минерал) Сырдарияның жоғары ағысынан табылып, Орта Азия мен Шығысты Жерорта теңізімен және Үндістанмен, Қытайдың ішкі аудандарымен байланыстырды. Қытай билеушілері үшін Орта Азиядан нефрит тасы әкелінді.
«Дала жолы»
-Б.з.б. 1 мыңжылдықта дала жолы пайдаланылды, ол Қара теңіздің солтүстік жағалауларын Орталық Азиямен байланыстырды. Бағалы аң терілері тасымалданып «Бұлғын жолы» деп те аталды.
-Геродоттың «Тарих» еңбегінде айтылады.Онда Доннан шығысқа қарай савроматтар мекендеген Орал тауына жеткен. Одан Ертіске, Алтай тауымен Зайсан көлін мекендеген аргиппейлер еліне қарай созылды.Сырдария бойындағы қаңлылардың елді мекендерімен жүріп, шығыста үйсіндерге, одан әрі ғұндарға жететін. «Жол даламен шөл арқылы солтүстік-шығысқа қарай жүрді. .... басқа да скиф тайпалары мекендеген орманды даланы айналып өтеді».
