I.Ұйымдастырукезеңі


Магнит өрісініңнегізгіқасиеттері



бет3/4
Дата31.12.2021
өлшемі119,34 Kb.
#21183
түріСабақ
1   2   3   4
Магнит өрісініңнегізгіқасиеттері:

  • Магнит өрісінмагниттелгенденелер, тогы бар өткізгіштержәнеқозғалыстағызарядталғанденелертудырады;

Токтардыңөзараәсерi. Бұрандажәнесолқолережесi.Магнитиндукциясы. Магнит өрiсi

Қозғалмайтынэлектрзарядтарыэлектрөрiсiнтуғызады, қозғалатынзарядтарбасқаөрiс – магнит өрiсiнтуғызады.



Магнит индукциясы векторыныңмодулi магнит өрiсi тарапынан тогы бар өткiзгiштiң бiр бөлiгiне әсер ететiн максималды күштiң ток күшiнiң сол бөлiк ұзындығына көбейтiндiсiнiң қатынасына тең:

СИ жүйесінде Магнит индукциясының бірлігі ретінде В-ның өлшем бірлігі ретінде ұзындығы 1 м өткізгіштен 1 А ток өтіп тұрған кезде оған 1 Н күшпен әсер ететін магнит өрісінің индукциясының мәні алынады. Оны 1 Тесла (Тл)деп белгілейді, яғни 1 Тл=1 Н/ (А*м).Жоғарыдағы (1.1)өрнегi магнит өрiсiндегi тогы бар өткiзгiш элементiне әсер ететiн күштi анықтайтын Ампер заңының негiзiнде жазылған.Жоғарыдағы Осы құбылысты зерттеген француз ғалымы Андре Ампердiң құрметiне осылай аталған бұл заң бойынша Индукциясы В-ға тең бiртектi магнит өрiсiне орналасқан, бойынан I тогы өтiп жатқан өткiзгiштiң Δℓ элементiне әсер ететiн күштiң модулi мынаған тең:F=B·I·Δℓ·sinαмұндағыα - индукция векторы  мен өткiзгiштегi ток бағыты арасындағы бұрыш.





(1.1)







Тогы бар өткiзгiшкемагнит өрiсi тарапынан әсер ететiн күштi Амперкүшi деп атайды. Ампер күшiнiңбағытысол қол ережесi бойынша анықталады егер сол қолды магнит индукциясының векторы алақанға кiретiндей етiп, ал төрт шығыңқы саусақ ток бағытына нұсқайтындай етiп орналастырса, онда 90o-қа иiлген үлкен саусақ өткiзгiш кесiндiсiне әсер ететiн күштiң бағытын көрсетедi. Осы жылы А.Ампер параллель токтардың өзара әрекеттесу заңын анықтады. Тогы бар өткізгіштер бір-бірімен тікелей емес, ал магнит өрісі арқылы әрекеттеседі.Магнит өрiсiнiң күш сызықтары тек магнит өрiсiнiң кеңiстiкте таралуын ғана сипаттап қоймай, сонымен қатар магнит индукциясының мәнi туралы да мағлұмат бередi. Күш сызықтары жиi орналасқан кеңiстiк аймағында магнит өрiсi күштiрек, яғни магнит индукциясының мәнi үлкен болады да, күш сызықтары сирек аймақта керiсiнше оның мәнi аз болады.Электромагниттiк құбылыстарды одан әрi зерттеу үшiн магнит индукциясы векторының бiр нүктедегi мәнiнен ғана емес, сонымен қатар оның тұйық контурмен шектелген беттiң барлық нүктелерiндегi мәндерiнен тәуелдi болатын магнит ағыны деп аталатын шаманы енгiзу қажет.Қарастырып отырған бет жазық болған жағдайда (1.3 –сурет), магнит ағыны Ф-тiң мәнi, магнит индукциясы векторы В-ның модулiн беттiң S ауданына және сол бетке тұрғызылған нормаль мен магнит индукциясы векторының арасындағы α бұрышының косинусына көбейткенге тең:Ф=BScosα(1.3)



Магнит индукциясы векторыныңбағыты ретiнде ток әсерiнен туған кейбiр магнит өрiсiнде еркiн қозғала алатын магнит тiлшесiнiң оңтүстiк S полюсiнен солтүстiк N полюсiне бағыты алынған. Бұл бағыт тогы бар тұйық контурға түсiрiлген оң нормаль бағытымен сәйкес келедi.

Оң бұрғы ережесі: егер бұрғының ілгерілемелі қозғалысы токтың бағытымен сәйкес келсе, онда бұрғы тұтқасының айналу бағыты өрістің магниттік күш сызықтарының бағытын көрсетеді. Тогы бар түзусызықтыөткiзгiштiң магнит тiлшесiжазықтығыөткiзгiшке перпендикуляр, ал центрiөткiзгiшосiндежатқаншеңбердiңжанамасыбойыншаорналасады.




Магнит индукциясы векторының бағытын Максвеллережесi (бұранда ережесi) бойынша анықтайды: егер бұранданы өткiзгiштегi ток бағыты бойынша бұраса, онда бұранда сабының қозғалыс бағыты магнит индукциясы векторының бағытына нұсқайды.

Магнит өрістерін бейне түрінде кескіндеу үшін магнит индукциясы сызықтарын пайдаланады.

IV Жаңа сабақты бекіту. 1. Таратпа қағазбен жұмыс.

Осы өткен материалды еске түсіре тоырып есептерді шығарамыз.


  1. Индукциясы 0,2 Тл – ге тең магнит өрісіндегі 10 Мм/с жылдамдықпен индукция сызықтарына перпендикуляр қозғалып келе жатқан протонға қандай күш әсер етеді?

  2. Көлденең қимасының ауданы 60 см2 –ге тең контурының ішіндегі магнит ағыны0,3 мВб –ге тең. Контур ішіндегі өріс индукциясын тап.

  3. Егер өткізгіштің актив бөлігінің ұзындығы 0,1м болса, ток күші 50А болғандаөткізгішке индукциясы 10мТл магнит өрісі қандай күшпен әсер етеді? Өрістіңиндукция сызықтары мен ток өзара перпендикуляр.





2.Тест шешу (5минут)

Білім алушылардың білімін тест сұрақтары арқылы бағалау

1-вариант


1.Магнит индукциясының өлшем бірлігі

A) Н


В) М

С) Па


D) Дж

E) Тл


2.Магниттік өтімділігі бойынша барлық заттарды негізгі қанша топқа бөлінеді?

A) 2


В) 3

С) 4


D) 5

E) 6
3. Кернеулік векторы нөлге тең болатын яғни Е=O, В О күйімен сипатталатын?


A) диэлектриктер

B) жартылай өткізгіштік

C) магниттік өріс

D) конвенция

E) Кулон заңы
4. Магнит өрісін жүйелі түрде зерттеу эрстедтің тәжірибелерінен қай жылы басталды?

A) 1830


B) 1835

C) 1845


D) 1820

E) 1825

5. Өрістің кез-келген нүктесіне жүргізілген жанама осы нүктедегі магнит күшінің бағытымен сәйкес келетін не?

A) магнит өрісі

B) магнит өрісінің күш сызықтары

C) магниттік индукция

D) диэлектриктер

E) электриктер

6. Магнит өрісінің күш сызықтарының бағытын анықтау үшін қолданылатын ереже?
A) Ом ережесі

B) Нъютон ережесі

C) Кулон ережесі

D) буранда, сол қол ережесі

E) дұрыс жауап жоқ

7. Электростатикалық өрістен магнит өрісінің айырмашылығы?


A) магнит өрісі әлсіз

B) магнит өрісі жан-жақты

C) магнит өрісі бір текті

D) магнит өрісі теріс

E) магнит өрісі құйынды
8. Магнит өрісі магнит индукция векторымен сипатталады.
A) В=

B) Q=R


C) F=K

D) R=


E) I=

9. Магнит өрісінің бағытын қай ережесі бойынша табады

A)оң қол ережесі

B) сол қол ережесі

C) Нъютон ережесі

D) Ом заңы

E) Кулон заңы

10. Магнит өрісінде күшті магниттелетін заттар.

A) парамагнетиктер

B) ферромагнетиктер

C) диамагнетиктер

D) магнетиктер

E) диэлектриктер


2- нұсқа

1. Өрістің кез-келген нүктесіне жүргізілген жанама осы нүктедегі магнит күшінің бағытымен сәйкес келетін не?

A) магнит өрісіB) магнит өрісінің күш сызықтары

C) магниттік индукцияD) диэлектриктерE) электриктер


2.Магнит өрісінің күш сызықтарының бағытын анықтау үшін қолданылатын ереже?

A) Ом ережесіB) Нъютон ережесіC) Кулон ережесі

D) бұранда, сол қол ережесіE) дұрыс жауап жоқ

3.Электростатикалық өрістен магнит өрісінің айырмашылығы?

A) магнит өрісі әлсізB) магнит өрісі жан-жақты

C) магнит өрісі бір тектіD) магнит өрісі терісE) магнит өрісі құйынды


4.Магнит өрісі магнит индукция векторымен сипатталады.

A) В= B) Q=R C) F=K D) R= E) I=


5. Магнит өрісінің бағытын қай ережесі бойынша табады

A) оң қол ережесі

B) сол қол ережесі

C) Ньютон ережесі

D) Ом заңы

E) Кулон заңы

6. Магнит өрісінде күшті магниттелетін заттар.

A) парамагнетиктерB) ферромагнетиктерC) диамагнетиктер

D) магнетиктер E) диэлектриктер

7.Магнит индукциясының өлшем бірлігі?

A) Н В) М С) D) Дж E) Тл

8.Магниттік өтімділігі бойынша барлық заттарды негізгі қанша топқа бөлінеді?

A) 2 В) 3 С) 4 D) 5 E) 6

9. Кернеулік векторы нөлге тең болатын яғни Е=O, В О күйімен сипатталатын?

A) диэлектриктер B) жартылай өткізгіштік C) магниттік өріс

D) конвенция E) Кулон заңы

10.Магнит өрісін жүйелі түрде зерттеу эрстедтің тәжірибелерінен қай жылы басталды?

A) 1830 B) 1835 C) 1845 D) 1820 E) 1825






Тест жауабы:




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет