Өздерінің қарауындағы қылмыстық істер бойынша тергеушінің жазбаша тапсырмалары және прокурордың нұсқаулары, сондай-ақ соттың ұйғарымдары

ҚР ҚІЖК-нің 64 бабы тергеушінің жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу үшін орындауға міндетті жазбаша тапсырмалар беру құқығын, сондай-ақ прокурорға істі талдағаннан кейін анықтау органы бойынша жедел-іздестіру әрекеттерін тек қана тергеушінің тапсырмасымен жүргізе алатынын бекіткен. Егер қылмыс жасаған адам анықталса, анықтама органы қылмыс жасаған адамды табу үшін іздеу және жедел-іздестіру әрекеттерін тергеушіге хабарлай отырып қолдануға міндетті.

Бұл мән-жай олардың құқықтарын шектесе де, жедел-іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдардың бастамасына кедергі бола алмайды, өйткені оның ішінде нақты адамдарға, яғни қылмыс жасауға сезікті немесе айыпталушыға қатысты жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу тергеліп отырған іс шегінен шығуы мүмкін және ол тек жедел жолмен анықталуы мүмкін, яғни бұрын белгілі емес қылмыстарды анықтауға немесе жаңа қылмыстарды жасауға бағытталған іс-әрекеттерді анықтауға, мысалы, лауазымды тұлғаларды сатып алу, куәларды қорқыту және т.б. мән-жайларға қатысты болуы мүмкін. Бұл жағдайда жедел-іздестіру қызметінің қылмыстарды анықтау сияқты міндетін жүзеге асыру туралы сөз болып отыр, ол қылмыстық іс жүргізудің ағымдағы міндеттерінен немесе тергеушінің шешімдерінен тәуелсіз.

Қылмыс жасаған адамдарды анықтау бойынша жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу кезінде жедел-іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдарға тергеуді жедел-іздестіру әрекеттерінің нәтижелерінен алғандығы туралы хабарлау міндетін жүктейді, бірақ әрбір жүргізілген жедел-іздестіру әрекеттері туралы емес.

Қозғалған қылмыстық істің болуы жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу негізі бола отырып, оларды жүргізуде шектеу болып табылмайды. ҚР ҚІЖК-нің талаптарын орындау жедел-іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдар үшін де міндетті екені сөзсіз, бірақ жедел-іздестіру қызметіне және қылмыстық іс қозғалған факті бойынша жедел жолмен анықталуы қажет барлық өзге мән-жайларды қоспағанда, бұл ұйғарымдар тергеуге қатысты. Мұнда тергеу іс-әрекеттерін алмастыратын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуге жол берілмейтіндігі туралы әңгіме болып отыр.

Аталған органдар (тергеуші, прокурор) жедел-іздестіру әрекеттеріне мазмұны бойынша ұқсас жекелеген тергеу іс-әрекеттерін жүргізуге қатысты тапсырмалар мен нұсқаулар жолдауға құқылы болғандықтан, берілген негіз дербес ретінде бөлінген (көбінесе, сөйлесулерді тыңдау және жазу).

Тергеуші, прокурор мен соттың тапсырмасы бойынша жүргізілетін жедел-іздестіру әрекеттерінің түрі мен тактикасын тек жедел-іздестіру қызметін жүзеге асырушы органның лауазымды тұлғасы анықтайды. Тергеуші тек міндет қоюға, тапсырмаларды орындау мерзімдерін белгілеуге құқылы, бірақ тапсырманы орындау кезінде жүргізіліп жатқан жедел-іздестіру әрекеттерінің сипаты, ұйымдастыру мен тактикасы туралы нұсқаулар беруге құқылы емес.

Тапсырма деп жедел-іздестіру әрекеттері немесе тергеу іс-әрекеттерін жүргізу туралы тиісті лауазымды адамның шығаратын жазбаша құжатты қарастырған жөн. Тапсырма анықтаушының, тергеушінің, прокурордың қаулысымен (нұсқауымен) немесе сот ұйғарымымен рәсімделеді, онда істің мәні, анықталуға қажет мән-жайлар, іздестірілуі тапсырылып жатқан немесе оларға қатысты жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу қажет адамдар туралы деректер және т.б. қысқаша баяндалады.

Тергеушінің, прокурордың ауызша нұсқауы (тапсырмасы) жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу үшін негіз болып табылады.