Институты ежелгі дәуір әдебиетінің антологиясы бес томдық ислдмғд дейімгі әдеби жәдігерлер I том ежелгі д ә у ір ә д е б и е т ін ің а н т о л о г и я с ы

И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж ӘД ІГЕР ЛЕР
ЕкТ йсйпа > iiiregm a tas kerak.
Ol, tyn
14
Uziin agac basynda,
Ulu bitTu bTtldlm;
K em san oulu kelgai dep,
K em san tiariip sahladym .
Ol, karma к bile balyk
15
A hca kaida kysalm ys?
K anly ierda kysalm ys.
K any necTk iiihm am ys?
Hap ortada kysalm ys.
Ol, karyn iau-dyr
16
Bes basly elcT kellilr.
Ol, etiktan bes barm ak bagar
17
Tau iistlnda talasm an,
Taiagy bar bes batm an.
Ol, tulkiicigmltj (=tulkucikmtj) tiipegi
18
A raba - sak! -
Tas araba sak ete tiistl.
Ol, toua
19
Тйий ier kalaslm -
Karnym ac.
Ol, keregt-diir
429
f
 ҺГТНҺ

ЕЖЕЛГІ Д Ә У І Р Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы
20
S yiyr syrty,
К оі kogacy.
Ol, (etik).
21
K okca ulhaiym kogende semirir. 
Ol, haiua (huuri)
22
K ece k elir kara ulah,
Erte bary r kara ulah.
Ol, tutjlik
23
Bir йсй kys kyslar,
BTr йсй iai iailar.
Ol, syryh
24
O ttirganym oba ier,
B askanym b agyr canak.
Ol, (eiar bile) uzerjgi
25
C apcacyk ustun da capcacyk.
Ol, ham ys-dyr
26
Iazda iaqy kelin iuguna-dTr.
Ol, hamys basy-dyr
У
J p r s r r r r
4 3 0

И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж Ә Д ІГЕР ЛЕР
27
Iazda iauly tokm ak iatyr. 
Ol, kirpi-dir
28
Iazda iauly haiys iatyr. 
Ol, iylan-dyr
29
leer, ier 
Inina ktrer.
Ol, bycak-dyr
30
Salp keslm ,
Sansyz ohum .
Ol, kok bile iiilditz-dyr
31
B um nsyz buz teser.
Ol, koi bogu
32
ChjlO-sollii aiyrgan 
Otiiz tiim en onei-dir.
Ol, kuias, ai, iulduz, tag
33
Altun aiyrgan Шга ttiser, 
Al torham iaiyly ttiser. 
Ol, bile kidiinlagan-dyr
431
f ҺГТНҺ

ЕЖЕЛГІ Д Ә У І Р Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы
34
Ol otem ls, otem ls,
Iyiy kolda kysalm ys.
Ol, it-dir, auzim artyna sohiip iiiur
35
Tiiim a tiiidim ,
T iitkanga > tiitganga saldym .
Ol, us-dyr
36
KasartkTce kan tam m ys,
K ara liliiska iaiylm ys.
KasartkTce sary altiin a(km ys).
Ol, ot-dyr
37
Uziin-iizim syrgalak, 
й с й п а deirT syrgalak;
K ysha-kysha syrgalak,
K yryuyna deir syrgalak.
Ol, bycak bile bilegti
38
Bu bardy - TzT ioh.
Ol, kem a-dir
39
Tap: artyqda - karp!
Ol, esik-dir
40
A uzum acsam , opkam koriinTr 
Ol, esik acsa, ot koriXngan-dir.

И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж Ә Д ІГЕР ЛЕР
41
А1 saury iancygym ,
A ltyn touram askynam .
Ol, hoz
42
Seijsei] airy basynda 
Segiz koian ini bar.
Sen! any tapm asaij,
Synyk Tim iylagyl.
Aului] bile tapm asag,
A um u TiTn iylagyl.
Ol, kiiimyc
43
Teqirdan tliskan tokm acyk -
D ort aiakly m aim acyk.
O l , k i r p i
44
BiiganakH cart terek.
Ol, tutgan kisi-dir, biigauly
45
Buga, toqiiz kysalm ys.
Ol, kys kata kilagan-dir
46
Kiic bugasy kurlam is.
Ol, atasy sohrangan-dyr
47
Kticm en kara cyqlam ys.
Ol, anasy iylagan-dyr.
433
f ҺГТНҺ

ЕЖ ЕЛГІ Д Ә У ІР Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы
48
EkT sete setelar,
Sete tiibii btirkiildar.
Ol, esk i sujli iylagan-dyr.
49
Iogartyn kelgan ne ktilk? 
Iolabars kliik, - desTrlar; 
Iotasynca su imci 
Tam a kelir, - desTrlar. 
К ш ш іу п kelgan ne kliik? 
К йіа bars kiiik, - desTrlar; 
K uiruhunca su iTncT 
Tam a kelTr, - desTrlar.
Ol, bezergen-dir
50
BeltTrdagT bes кйи1йк>һйи1йк 
BesT bTle к й ій п іа т у !
Ol, iyl kelgan-dur
51
Saraidagy sary aigyr 
S aulaulatyp kTsnamTs.
Ol, kaz-dyr

И С Л А М Ғ А Д Е Й ІН Г І Ә Д Е Б И Ж ӘД ІГЕР ЛЕР
ФДКСИМИЛЕСІ
&
>
. 
/
t 
С
t i r
•
1
Л іс r j «
r*
II
(1| 
•
llw J
•11' Ч-Г1 CT
5*»'
—
4
A m y
> i .
fp
- 
4
Тс» or O t? 
' X
E
h
.
/
}•
*
К-.
*:■;
і
f
fa
h fr .c
• г Ч ‘с[с»
1
U «һмг ' r 
*
C «f **
tluSlfn 
' 
• 
v
W
i t t t *
YHt^tr in у Г & '
к
«£ 
v . : /
I 
tlu iH cIsif 
£
C ^ ”.
k
?/ 
А м !Ь » сгч т\ 
m
< 1 u ii^ a n f)
» 
DtkStc^imr 
}
» « £ ц ? р * і '
!» . Ч І 
u
2^
m
I
L . ilu S m f K *
♦ 
* lu b im e
K i £ < £ r
r * ji i& t u t n j ’ 1
ү - i »StlJ 
/ ,
Sy
t *"fi+Ls
C T т л * ’ -і "£*■ 
.,x fc ecm 
' *
1
\(пол>
4
' c / n c i C
J^ffnofni
S fm
oOcf^n tStm
‘’\fT mV«■iVTnitvnC
■flmiR- 
^ir»*W *
i l m f t
%
1
■^tnibtm
^ т Д і г
/
I
i
vJliturwfm
C ftnu £n
it f r C I I*
кЯ т г/и,
^ t u t r l r t *
С |іШ іЛ < т
( '|» г ц « ^ п
5
f |) t u i v ^ u r
CfxturchiMi^f
^ t i c u r l e i v Y
I
#
$
<• ;
' V
s
S
icnc^ 
Jrjfit»/at*
,
4
;.
«Кодекс кум аникус» ж эдігерін ің В енецияда сақталған нұсқасы
435 ------------- — f НГТНҺ

ЕЖЕЛГІ Д Ә У І Р Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы
І і г п
л
' 4 * '
0
ttrlrtv
___ Л 
/v
j іГГт^
Hiftrni 
€+ntCf%j
г а і * « *
А к т *
 
^ ь
_
<
'Г сЯ гһ Ь А яА ъ Ь * >е
tftw -m lty*
НіуА »*тГ 
.
Й № * м і -
тй
Й
я
^
й
^*. 
fffm
e if o /ufftpi***
СО^ІДОМ»
&£* ^
^-й-еЦ <П зі
V w W V T

1-сурет1. Қ ұйры қтөбе сарай ы н ы ң ор тал ы қ залы . 
М итра мен әділет кұдайы Арш тат.
2-сурет. Қ ұйры қтөбе сарай ы н ы ң орталы қ залы н ы ң солтүстік-баты с қабы рғасы .
М итра мен Арш тат. VIII ғ.
1-11 суреттер «История религий в Казахстане», (2018 г.) кітабынан алынды

23-сурет. «О гы знам а» ж әдігерін ін П ариж нұскасы

Ill
i
ЭДЕБИ ЖДЗБД 
ЖЭДІГЕРЛЕР
л
V
■
V
•• л .
■
; i
-
=
Ч / Р . . . *V- -•;
V
-
4
• V '
^
' 
Г* 
/
V
c
---- ^ **•-.&,• 
.
•>
. •"
v
v
*
■
• ■
>; 
" 5
—
"-*» « — » 
- i

ЕЖ ЕЛГІ Д Ә У І Р Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы
ҚОРҚЫТ ДТД КІТДБЫ
Қ
орқыт ат а кіт абы » — Байкалдан Балңанга дейін м екендеген т үркі
халъщтарыныц орт ақ м үрасы . О гы з т обына ж ат атын т үркілер
«Д еде Қ орқы т » десе, қыпишқ т ілді т үркілер «Қорқы т ат а» деп атайды.
Д есек те гы лы м га белгілі ең сенім ді нүсқа — «Китаби Д ед е Қ орқут әлә
лысәни т аифеи огузан » дел аталатын Д резден нүсңасында: «Х азірет Расул
элэйһиссалам зам аны на жацын Баят т айласынан Қ орқы т ат а деген бір ер
шъщты» дел баст алады. Ягни цолж азбаның ат ауы «Д еде Қорқы т » болганымен
де, мэт інніц алгаищы ж олдары Қ орқыт ат а болыл берілген.
Қорқы т т ьің от аны - ¥лы дала т өсі. Б ір кездер і цылшац һәм о гы з т айла-
лары қат ар цоны ст анган за м а н да өм ір сүрген б аб ам ы з ңолы ндагы цобы зды ң
қоңы р үнім ен т үркі дүниесін әуен ге бөледі. I X - X га сы р л а р д а о гы з т айла-
сы т үркі халы қт ары ны ң ж аграф и ялы ц кеңіст ігін кеңейт у ж олымен К іиіі
А зи яга царай ж ол ал ган да Қ орқы т м үрасы н ө здерім ен б ір ге ала кеткені
белгілі. Қ орцы т м үрасы м ен б ір ге осы сайын даланы ң рухани байлы гы ны ң
бір бөлігін д е өз енш ісіне цоса алган. О ны сы ат а ж үрт қа деген зо р м ахаб-
бат тан, қим ас сезім нен т уган еді. Б ір кездері аңы з-эпсана т үрінде т араган
Б аба м үрасы н ы ң берт ін келе ж азб аи іа нүсңасы пайда болыл, т үркілер ж аңа
цоны ст анган ж ерл ерге қат ы ст ы кейбір дет альдар, сю ж ет т ер л айда бол-
ды. Д есе к т е әуел б аст агы болмысынан, ¥лы даланы ң қасиет т і рухы нан
айы ры лган жоң.
«Қорцыт ат а кіт абы » - исламга дейінгі һэм кейінгі кезеңді цамтып жатцан
әдеби ж әдігер. Қорқы т т ануш ылардыц бір ш огыры оның м үрасы н исламнан
алдьіңгы кезеңге ж атқызса, келесі бір тобы исламнан кейін дүниеге келген

жүктеу/скачать 24,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: