Интеллектуалды жүйелердің негізгі компоненттеріне шолу

жүктеу/скачать 0,98 Mb.

бет	1/8
Дата	29.12.2023
өлшемі	0,98 Mb.
	#144613

1 2 3 4 5 6 7 8

Байланысты:
Лекция 3,4

Интеллектуалды жүйелердің негізгі компоненттеріне шолу

Лектор: Орманбекова Айнур Алибековна
«Жасанды интеллект және Big Data » кафедрасы
Пәні: Интеллектуалды жүйелерге кіріспе
Интеллектуалды жүйелер әдетте адам интеллектін қажет ететін тапсырмаларды орындауға арналған компьютерлік жүйелер немесе бағдарламалар. Бұл жүйелер деректерді талдау, шешім қабылдау, тәжірибеден үйрену және әдетте адам ойлауымен байланысты тапсырмаларды орындау үшін жасанды интеллект әдістері мен алгоритмдерін пайдаланады.
Интеллектуалды жүйелер әртүрлі мақсаттарда, соның ішінде үлгіні тану, табиғи тілді өңдеу, автоматты шешім қабылдау, ресурстарды басқару, тапсырмаларды оңтайландыру және т.б. үшін жасалуы мүмкін. Олар машиналық оқыту және жаңа деректер мен жағдайларға бейімделу арқылы уақыт өте келе өнімділігі мен жұмыс сапасын жақсарта алады.
Интеллектуалды жүйелердің мысалдарына интернет-коммерциядағы ұсыныс жүйелері, көлікті басқару жүйелері, медициналық диагностикалық жүйелер, автономды роботтар және т.б. сияқты жасанды интеллект жүйелері жатады.
Интеллектуалды жүйелер қазіргі әлемде көптеген себептерге байланысты үлкен маңызға ие:

Автоматтандыру және процесті оңтайландыру: Интеллектуалды жүйелер көптеген тапсырмалар мен процестерді автоматтандыруға мүмкіндік береді, бұл осы тапсырмаларды орындаудың уақыты мен құнын азайтады және олардың тиімділігін арттырады. Мысалы, өндірісте олар өндірістік тізбектерді оңтайландыра алады, ал логистикада ресурстар мен маршруттарды оңтайлы тарата алады.
Деректерді талдау: Қазіргі әлемде деректер үлкен рөл атқарады. Интеллектуалды жүйелер үлкен көлемдегі деректерді өңдеуге, үлгілер мен үрдістерді анықтауға қабілетті, бұл бизнесте, ғылымда және басқа да көптеген салаларда неғұрлым негізделген шешімдер қабылдауға көмектеседі.
Жетілдірілген шешім қабылдау: Интеллектуалды жүйелер ақпараттың үлкен көлемін талдап, шешім қабылдау үшін дәлірек және шоғырландырылған деректерді қамтамасыз ете алады. Бұл әсіресе қаржы, медицина және ресурстарды басқару сияқты күрделі салаларда маңызды.
Жақсартылған қауіпсіздік: интеллектуалды жүйелер нақты уақытта қауіпсіздікті бақылау үшін пайдаланылуы мүмкін. Бұған бейнебақылау жүйелері, аномалияларды анықтау және ықтимал қауіптер туралы ескерту кіреді.
Инновация: Интеллектуалды жүйелер ғылыми және технологиялық инновацияларды басқарады. Олар жаңа өнімдер мен қызметтерді жасауға, бұрыннан барларын жақсартуға және жасанды интеллект және машиналық оқыту сияқты жаңа салаларды зерттеуге мүмкіндік береді.
Өмір сапасын жақсарту: Медицинада, білім беруде және басқа салаларда интеллектуалды жүйелер адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға көмектеседі. Мысалы, медицинада олар ауруларды диагностикалауға және емдеуге көмектесе алады, ал білім беруде олар әр студент үшін оқытуды жекелей алады.
Экономикалық өсу: Интеллектуалды жүйелер ЖИ әзірлеу және қолданумен байланысты салаларда жаңа нарықтар мен жұмыс орындарын құру арқылы экономикалық өсуге ықпал етеді.
Күрделі есептерді шешу: Интеллектуалды жүйелер бұрын мүмкін емес деп саналатын немесе шамадан тыс күш пен уақытты қажет ететін күрделі мәселелерді шеше алады.

Интеллектуалды жүйелердің тарихы мен эволюциясының қысқаша шолуы келесі маңызды кезеңдерді және жетістіктерді қамтиды:
1. Алғашқы идеялар мен концепциялар (1950-1960 жылдар): ЖИ зерттеулерінің бастауын 1950 және 1960 жылдардан бастауға болады, бұл кезде ЖИ туралы алғашқы тұжырымдамалар тұжырымдалып, логикалық ойлауды жүзеге асыра алатын алғашқы бағдарламалар жасалған.
2. Сараптамалық жүйелердің пайда болуы (1960-1970): осы кезеңде химия және медицина сияқты сараптамалық білімнің тар салаларындағы мәселелерді шешуге қабілетті Dendral және MYCIN сияқты алғашқы сараптамалық жүйелер құрылды.
3. Нейрондық желілер толқыны (1960-1980): осы кезеңде нейрондық желілер жасанды интеллектті модельдеу моделі ретінде енгізілді. Алайда, олар компьютерлік ресурстардың шектеулі болуына байланысты тез танымал бола алмады.
4. Тыныштық кезеңі (1980-1990): 1980 жылдары есептеу ресурстарының жеткіліксіздігі мен сәтсіз нәтижелерге байланысты жасанды интеллектке деген қызығушылық төмендеді.
5. Машиналық оқыту әдістерімен ЖИ жандануы (1990-2000): қуатты компьютерлер мен машиналық оқытудың жаңа әдістерінің дамуымен, мысалы, тірек векторлық әдіс (SVM) және терең оқытудың нейрондық желілері, ЖИ екінші рет дүниеге келуі.
6. Қолданбалы салалардағы ЖИ (2000-2010): осы кезеңде ЖИ кең таралды және автономды автомобильдер, медицина, қаржы және басқа да көптеген қолданбалы салаларда қолданылды.
7. Терең оқытуды дамыту (2010 ж.): соңғы онжылдықта терең оқыту және нейрондық желілер ЖИ зерттеулерінің орталық әдістеріне айналды. Олар кескінді өңдеу, табиғи тілді өңдеу және сөйлеуді тану сияқты салаларда нәтижелердің айтарлықтай жақсаруына әкелді.
8. Күнделікті өмірде ЖИ қолдану (2020 ж.): қазіргі уақытта және күнделікті өмірде дауыстық көмекшілерден, автопилоттардан, ұсыныс жүйелерінен бастап, деректерді талдау арқылы COVID-19 пандемиясымен күресуге дейін кеңінен қолданылады.
9. Этикалық және әлеуметтік мәселелер (2020 ж.): қауіпсіздікке және қоғамға әсерге байланысты жаңа этикалық және әлеуметтік мәселелер дамып, пайда болады, бұл белсенді пікірталастар мен зерттеулердің объектісіне айналуда.
Интеллектуалды жүйелердің негізгі компоненттері
Аппараттық құрал (қамтамасыз ету)
Деректер
Бағдарламалық қамтамасыз ету
Алгоритмдер мен әдістер
Орталық процессор (CPU) және графикалық өңдеу блогы (GPU) компьютерлік жабдықтың екі негізгі құрамдас бөлігі болып табылады, олардың әрқайсысы компьютерлік жүйенің жұмысында өзінің бірегей функциялары мен рөлдерін орындайды.

жүктеу/скачать 0,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8