Вирустар және фагтар. ЖИТС-тің (жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромы) вирусы. Оның құрылысы мен тіршілігінің ерекшеліктері.
МАҚСАТЫ
Тақырып бойынша білімдерін кеңейту мақсатында түрлі тапсырмалар орындату. Топтық жұмыс пен жұптық жұмыстарды тиімді пайдалану.
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ
Белсенділігі төмен оқушылардың ынтасы артады. Тапсырмалар орындау нәтижесінде білім, білік дағдылары қалыптасады
КЕЗЕҢДЕРІ
РЕСУРСТАР
САБАҚТАҒЫ ІС-ӘРЕКЕТ
ДИФФЕРЕНЦИАЦИЯ
БАҒАЛАУ
Ұйымдастыру кезеңі
(2 минут)
Биология оқулығы
Сабақ амандасып, сынып оқушыларын түгелдеуден басталады. Сыныпты түгендеу жұмысы жүргізіледі.
Үш шапалақ
Қызығушылықты ояту
(3 минут)
Биолог анықта
малығы
Ассосациялық карта: балалар вирус дегенде көз алдарыңа не келеді, ойларыңызға не түседі?
Вирус
Дарынды және талантты балаларға кеңейтілген тапсырма беру
Мадақтау
Мағынаны тану
(15 минут)
(15 минут)
Биология оқулығы
в иpvcкристалы 300-ден астам түрі белгигі болып отыр.
Дмитрий Иосифович Ивановский(1864-1920)
Орыс физиологі әрі микробиологі. Виру-сологияның негізін қалаушылардың бірі.
1892 жылы ең алғаш темекі теңбілі ауруының қоздырғышын тапты
Темекі теңбілі вирусы темекі жапырақтарындағы хлоропластарды закымдайды. жапырак тақтасы бүрісіп, шиыршықтанады. Сонымен қатар тостағанша, күлте жапырақшалары да өзгереді.Темекі теңбілі вирусымен зақымдалған жапырақ 9—11 күннен кейін сарғая бастайды
1). У.Стенлидің дәлелдеуі бойынша, темекі жапырағында вирус бөлшектері алты қырлы кристалл пішінді шоғыр түзеді.
2).Бактерияларды закымдап, ерітіп (лизис) жіберетін вирустарды бактериофагтар деп атайды. Бұларды алғаш рет 1915 жылы Ф. Туорт сипаттап жаз
Мәтінмен жұмыс.
Дарынды және талантты балаларға кеңейтілген тапсырма беру
Кері байланыс
Өзін-өзі бағалау
Критерий арқылы бағалау
Рефлексия
(10 минут)
«ББҮ» кестесін толтыру.
Қорытындылау
Үйге тапсырма: Вирустың қоздыратын ауру түрлері. Олардың алдын-алу.
Тақырып бойынша білімдерін өзектендіре алады, ойлаудың жоғары деңгейіне ұмтылады, сыныптастарымен қарым-қатынасы қалыптасады
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ
Жаңа тақырып бойынша алған теориялық білімдерін практикада қолдана алады, өзін-өзі бағалап, өз жұмысын кластастарының жазғанымен салыстырып, өзін-өзі реттей алады
Сабақ амандасып, сынып оқушыларын түгелдеуден басталады.
Қызығушылықты ояту
(3 минут)
Биолог анықта
малығы
Кластер әдісі арқылы ойды қыздыру.
В ирустар
Дарынды және талантты балаларға кеңейтілген тапсырма беру
Үш шапалақ
Мағынаны тану
(15 минут)
(15 минут)
Биология оқулығы
Вирустарарқылытаралатынкейбіраурулардыңтүрлері. Өсімдіктердеболатынвирустыаурулардантемекі, асбұршақж\ебасқадақылдардыңтеңбілауруыбелгілі. Мұнда, вирустарауруөсімдіктердіңхлоропластарынбүлдіредіде, жапырактардынзакымданғанжерлерітүссізденіпқалады. Жануарлардың, өсімдіктерменбактериялардыңжасушаларынаенгенвирустаркөптегенкауіптіаурулартуғызады. Мысалы, тұмау, полиомиелит, шешек, аусыл, кұтыружөнет.б. ауруларвирусарқылытаралады.
Тұмаудыңнағызқоздырғышы1933 жылытабылды. Тұмау індеті адам баласына шешек пен обадан кем тимеген. 1918—1920 жылдары тұмаумен 500 миллиондай адам ауырып, оның20 миллиондайы қайтыс болған.
Полиомиелит — тез таралатын індет. Полиомиелит вирусы тұмау вирусымен салыстырганда өте кішкентай болады. 1916 жылы Нью-Йоркте полиомиелиттен 2 мындай адам қайтыс болып, 7 мыңдай адам сал ауруына шалдыккан. Бүл ауру, әсіресе балалар арасында кен, таралған. Оныңқоздыргышы— су, тағам жене ауа арқылы таралады. Полиомиелит індеті Қазақстанда, әсіресе 1961 жылы кеңөріс алды. Бұл аурудыңқоздырғыштары жүйке жасушаларына еніп, адам қозғалысын басқаратын жүйкелерді бұзып, жансыздандырады
«Балама тест» арқылы миға шабуыл жасау.
Вирустардың тудыратын арулураы қандай?
А. Герпес
Б. Топалаң
В. Туберкулез
2. Врусты ашқан кім?
А. Менделеев
Б. Мвановмкий
В. Бейерник
3. Вирустың ішінін тап:
А. шар
Б. Ромб
В. Имек
Топтық жұмы. Әр топқа мәтін бойынша жұмыс беріледі.
Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер. Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету. Оқыту үшін бағалау және оқу үшін бағалау. Ақпараттық-коммуниациялық технологияларды қолдану. Дарынды және талантты балаларды оқыту. Оқушыларды жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу. Оқытудағы басқару және көшбасшылық
Кезең
Уақыт
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Кіріспе бөлім
2 минут
Топқа бөлінуге нұсқау жасаймын.
Көне қала аттарымен топқа бөлемін.
Көне қала аттарры жазылған таратпа қағаздар арқылы топқа бөлінеді.
«Түркістан», «Сайрам», «Отырар», «Исфиджаб.
Таратпа қағаздар
5 минут
«Жадылық серуен» әдісі бойынша өткен сабақты естеруне түсіртемін.
Сұрақтарға жауап беру арқылы өтілген тақырыпты естеріне түсіреді.
Ауызша мақтау, мадақтау арқылы формативті бағалау. Өз-өзін критериалды бағалау.
Бағалау парақшасы
Жаңа сабақ
таныстырылымы
5 минут
5 минут
Білу. «Миға шабуыл» әдісі арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашамын.
Түсіну Қозғалыс органоидтері.Қозғалыс органоид-тері жануарлар дүниесінде көл таралған. организмді үнемі қозғалыска келтіріп отырады. Мұндай организмдерге сұйык ортада қозғалуға бейім әр түрлі өсінділер, кірпікшелер, талшықтар жөне бұлшық етті қозғалысқа келтіретін миожілшелер (миофибрилдер), т.б. жатады.
Сұрақтарға жауап бере отырып, миға шабуыл жасап, жаңа сабақтың тақырыбын ашады.
Оқулықты пайдалана отырып, берілген тақырып бойынша кластер жасап, қорғап шығады.
Ауызша мақтау, мадақтау арқылы формативті бағалау. Өз-өзін критериалды бағалау.
Бағалау парақшасы. Маркер, оқулық, плакат.
Жаңа сабақты қолдану
10 минут
5 минут
Жаңа тақырып аясында «6 ойлау қалпағы» әдісі бойынша топтық жұмыс жасатамын.
Талдау. Сәйкестендіру кестесін толтыртамын.
Берілген тақырып аясында топтық жұмыс жасайды.
Ақ қалпақ – оқиғаны баяндайды.
Сары қалпақ – шығармашылығын танытады.
Қара қалпақ – даттайды.
Жасыл қалпақ – қосымша мәліметтер береді.
Қызыл қалпақ – эмоциясын білдіреді.
Көк қалпақ – бағалайды.
Интербелсенді тақтадан сәйкестендіру кестесін көреді. Алған білімдерін талдап, жұмыс дәптерлеріне сәйкестендіреді. Дәлелдейді.
Ауызша мақтау, мадақтау арқылы формативті бағалау. Өз-өзін критериалды бағалау.
Ауызша мақтау, мадақтау арқылы формативті бағалау. Өз-өзін критериалды бағалау.
Бағалау парақшасы, оқулық, 6 қалпақ
Бағалау парақшасы, интербелсенді тақта, оқушы дәптері
Қорытынды
5 минут
Жинақтау. Тест парақшаларын тарқатып беріп, тест сұрақтарын белгілетемін. Интербелсенді тақтадан дұрыс жауаптарын көрсетіп, өз-өздерін бағалатамын.
Тест парақшаларын алып, тест сұрақтарын белгілейді. Интербелсенді тақтадан көрсетілген дұрыс жауаптарын салыстырып, өз-өзін бағалайды.
Ауызша мақтау, мадақтау арқылы формативті бағалау. Өз-өзін критериалды бағалау.
Бағалау парақшасы, интербелсенді тақта, тест парақшасы.
