Ішекте астың қорытылуы және сіңуі
жүктеу/скачать 15,47 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қарында астың қорытылуы
- Ішекте астың қорытылуы және сіңуі
|
Срсп 4. Асқорыту мүшелері мен асқорыту бездері қосылып асқорыту жүйесін құрайды. Асқорыту жүйесінде тағам әр түрлі механикалықлық және химиялық өзгерістерге ұшырайды. Тағам құрамындағы нәруыздар, майлар, көмірсулар суда ерімейді. Сондықтан олар қан мен лимфаға өте алмайды. Асқорыту мүшелерінде тағамның шайналып ұсақталуы механикалық өңдеу делінеді. Асқорыту бездерінен бөлінген сөлдің әсерінен ыдырауы химиялық өзгерістерге жатады. Асқорыту мүшелеріне ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ас ішек және тоқ ішек жатады. Асқорыту мүшелерінің іші қуыс, түтікке ұксас. Асқорыту мүшелерінің қабырғасы негізінен үш қабаттан тұрады: сыртқы, қабаты - дәнекер ұлпадан тұратын сірқабат. Ортаңғысы бұлшықет қабаты, ішкі қабаты - эпителий ұлпасынан түзілген. Қарында астың қорытылуы Ересек адамдар қарынының сыйымдылығы 1,5-2 литр. Қарынның пішіні мен мөлшері астың түсуіне байланысты үнемі өзгеріп тұрады. Ұсақ бездерден бөлінетін қарын сөлінің құрамында су,тұз қышқылы ферменттер және т.б. заттар болады. Қарында тағам 3 - 6 сағаттай уақыт қорытылады да, жартылай қоймалжың сұйық жентекке айналады. Жартылай сұйықжентек белгілі бір мөлшерде оқтын-оқтын аш ішекке өтіп тұрады Ішекте астың қорытылуы және сіңуі Қарында жартылай қорытылған ас алдымен ұлтабарға түседі. Ұлтабарға бауырдан келетін өт өзегі және ұйқыбездің өзегі ашылады. Бауырдан келетін өттің әсерінен майлы тағамдар ыдырай бастайды. Ұлтабарда негізінен барлық тағамдық заттар қорытылады. Нәруыздар - аминқышқылдарына, крахмал - қантқа, майлар - май қышқылдары мен глицеринге дейін ыдырайды. Ұлтабардан ас белгілі мөлшерде оқтын-оқтын аш ішектің келесі бөліміне өтеді. Мұнда тағамдық заттар ішек сөлінің әсерінен толық қорытылып, еріген қосылыстарға айналады. Амилаз - көмірсулардың қорытылуы үшін қажетті ас қорыту ферменті, себебі амилаз қанттарды крахмалды бұзады. Амалаза біздің сілекей бездері де, біздің ұйқы безі де жасалады. Қандағы амилазалық деңгейді өлшеу кейде ұйқы безі мен басқа асқазан ауруларының диагностикасына көмек ретінде пайдаланылады. Лактаза - бұл сүт өнімдерінде табылған қантты, лактозаны бұзатын ферментінің түрі. Қосымша лактаза сүт өнімдерін сіңіре алмайтын лактозга шалдыққан адамдарға көмектесу үшін қолданылуы мүмкін. Липазы - біз тұтынатын майдың бұзылуына жауапты фермент. Атап айтқанда, липаз майларды май қышқылдарына және глицеринге (қарапайым қант алкогына) жол береді. Сіздің денеңізде липаза аз мөлшерде аузыңызбен және асқазаныңызбен, сондай-ақ ұйқы безі көп мөлшерде жасалады. Мальтаз ішектің ішінен шығарылады және мальтозаны (malt қанты) бұзу үшін жауап береді. Протеаздар - ақуыздарды амин қышқылдарына бөлетін ас қорыту ферменттері. Адам асқорыту трактісі ішінде табылған протеаздың негізгі түрлері: Карбоксипептидаз А Карбоксиппектидаз B Химотрипсин Pepsin Трипсин жүктеу/скачать 15,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|