Issn 1607-2782 Республикалық ғылыми-әдістемелік

175
4. Гусакова Н.В., Королев А.Н., Петров В.В. Новые образовательные технологии в высшем техни­
ческом образовании: комплексный (профессиональный) лабораторный практикум // Инновационные 
образовательные технологии в технических университетах: Сборник научных статей. – Новочеркасск, 
2006. – С. 186­192.
Түйіндеме
«Экология» мамандығы бойынша оқитын студенттерді дайындау барысындакешенді практикумды 
қолданудың маңызы қарастырылған. Практикум бірнеше сатыдан тұратыны: бірінші зерттеу барысын­
да қолданылатын химиялық құралдармен жұмыс істеуді меңгеру, екінші, қойылған міндет үшін зерттеу 
әдісін қолдана білу, үшінші, студенттік зерттеу жұмысын жүргізе білу туралы айтылған.
Summary
The importance of complex practical work in training students majoring in Ecology is reviewed. Article 
describes practical work, which consists of: firstly, learning to work with chemical instruments used during 
examinations; secondly, ability to use research method for given objectives; thirdly, ability to conduct academic 
research.
УДК 51:378.146
НЕКОТОРЫЕ СПОСОБЫ САМОПРОВЕРКИ РЕЗУЛЬТАТОВ 
ВЫПОЛНЕНИЯ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ЗАДАНИЙ 
СТУДЕНТАМИ ТЕХНИЧЕСКИХ ВУЗОВ 
М.Г. МИРОНОВА,
Ухтинский государственный технический университет, 
г. Ухта, Россия
Любой инженер должен уметь владеть различными технологиями, необходимыми в своей профес­
сиональной деятельности, определять цели и задачи своей деятельности, контролировать технологи­
ческий процесс, находить и устранять неполадки. Можно сказать, что специфика профессиональной 
деятельности инженеров требует развитых умений самопроверки и самоконтроля своей деятельности. 
Поэтому уже с первых дней обучения студентов технического вуза необходимо приучать к самопро­
верке и самоконтролю своей учебной деятельности. Формирование умений самопроверки и самоконт­
роля мы рассматриваем как развитие способностей контролировать, проверять и корректировать свою 
учебную деятельность. Реализация этого возможна при изучении математики посредством решения 
различных видов заданий.
Студент должен знать способы проверки результата своего решения, поэтому необходимо создать 
условия, при которых он понимал бы, каким образом он может проверить свой результат, полученный 
в ходе выполнения задания. Существует несколько способов проверки. Мы не будем брать в рассмот­
рение проверку ответа по учебнику, так как студенты технического вуза чаще сталкиваются с иссле­
довательскими (реальными, жизненными) заданиями, переведенными на язык математики, к которым 
нет ответов в учебнике. Спектр возможных способов проверки студентом своего ответа, полученного в 
ходе решения математического задания, включает следующие четыре направления:
– Проверка способами, не выходящими за рамки условия задания;
– Решение задачи другим методом (способом);
– Составление и решение обратной задачи;
– Решение задачи с использованием компьютерных программ.

176
Все перечисленные способы проверки результата выполнения задания применимы к математиче­
ским заданиям, решаемым студентами технического вуза в курсе математики. 
Осуществить проверку результата способами, не выходящими за рамки условия задания, целесо­
образно в следующих случаях:
При решении уравнений (в том числе дифференциальных). В этом случае для проверки правиль­
ности найденного решения подставляем его в исходное уравнение. Если получаем верное равенство, то 
решение найдено верно.
При решении систем уравнений. Полученный результат подставляем в данную систему. Если ответ 
найден правильно, то все уравнения системы обращаются в верное равенство.
При вычислении интегралов. Результат интегрирования всегда можно проверить дифференцирова­
нием. 
При нахождении обратной матрицы. Правильность нахождения обратной матрицы проверяется пу­
тем умножения ее на исходную, в результате чего в случае верного решения должна получиться еди­
ничная матрица.
При  исследовании  графиков  функции.  Все  свойства  исследуемой  функции  можно  проверить  на­
глядно по графику.
Если же нельзя непосредственно осуществить проверку решения, не выходя за рамки условия, то 
применяют второй способ проверки результата – решение задания по­другому, другим способом (на­
пример, решить определитель методом разложения по строке/столбцу и проверить правильность по 
правилу треугольника). Под разными способами решения чаще всего понимают способы решения, ко­
торые различаются связями между данными и искомыми, положенными в основу решения. Все спо­
собы решения одного и того же задания приводят к одинаковому результату в силу единственности 
решения. К тому же математические упражнения допускают решение несколькими способами во мно­
гих случаях. Поэтому решение математических заданий разными способами можно использовать для 
проверки правильности решения. Потребность в таком способе проверки может возникнуть у студента 
в случае, если другое решение проще (или короче), чем первое. Например, в стандартном задании на 
нахождение площади фигуры, ограниченной графиком функции х
2
+y
2
=4(x≥0, y≥0 ), как известно, при­
меняют два способа выполнения:
1 способ: 
π
π
ϕ
ϕ
π
π
=





 −
⋅
=
⋅
=
=
∫
∫
∫
0
2
2
2
2
2
0
2
0
2
2
0
d
rdr
d
S
 (кв. ед.).
2 способ: 
π
π
=
⋅
=
4
2
2
S
 (кв. ед.).
Другая ситуация, при которой естественным образом возникает потребность проверить собственное 
решение, связана с получением парадоксального ответа (вероятность события больше единицы, пло­
щадь или объем – отрицательная величина и т.п.).
Для  выработки  потребности  в  отыскании  другого  способа  решения  задачи  можно  использовать 
прием  наглядного представления ответа (работа с графиками, операции сложения и вычитания ком­
плексных чисел, действия с векторами и т.д.).
Еще один способ проверки – это составление и решение обратного задания. При проверке решения 
этим способом студенты должны выполнить ряд действий: а) подставить в текст задания найденное 
число; б) выбрать новое искомое; в) сформулировать новое задание; г) решить его; д) сравнить полу­
ченное число с тем данным первого задания, которое было выбрано в качестве искомого, и на основе 
этого сравнения составить соответствующее умозаключение о правильности решения исходного за­

177
дания. Например, при вычислении значения дроби в комплексных числах 
2
1
z
z
z =
 (если 
1
2
1
+
=
i
z
, 
z
2
 = 2­3i) проверка вытекает из правила деления: 
2
1
z
z
z
⋅
=
. При нахождении фокусного расстоя ния с 
эллипса 
1
9
4
2
2
=
+ y
x
 проверка сводится к отысканию одной из полуосей, например большой 
2
2
c
a
b
+
=
.
Современные  студенты  хорошо  подготовлены  в  области  информационных  технологий,  поэтому 
проводить проверку результата решения задания они могут, используя различные компьютерные про­
граммы (Excel, Mathcad, MATLAB и др.). Но далеко не каждую задачу можно решить с использованием 
компьютера. 
Таким образом, каждый способ проверки решения заданий обладает различными возможностями в 
формировании умений самопроверки и самоконтроля учебной деятельности студентов. 
Резюме
В  статье  представлены  4  способа  осуществления  самопроверки  учебной  деятельности  студентов 
технического вуза при решении заданий по математике: проверка способами, не выходящими за рамки 
условия задания; решение задачи другим методом (способом); составление и решение обратной за­
дачи; решение задачи с использованием компьютерных программ. Каждый способ проверки решения 
заданий обладает различными возможностями в формировании умений самопроверки и самоконтроля 
учебной деятельности студентов. К каждому из них приведены обоснования с примерами из курса ма­
тематики для студентов технических специальностей. 
Summary
Current article covers four methods of conducting self­test of the academic activity of the technical college 
student,  when  solving  mathematic  problems:  test  with  methods,  not  going  beyond  the  work  frame  of  the 
problem; solving the problem with other method; composition and solving of inverse problem; solving the 
problem with the use computer software. Each method of checking the solution set has different capacity of 
forming self­test and self­discipline of students’ academic activity. Each method is provided with justification 
together with examples from Mathematics course for students with technical major.
ӘОЖ 001.8:37.26.1:373
ОҚУШЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ІС-ӘРЕКЕТІ – 
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТЫ ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗІ
К. СӘДУАҚАСҚЫЗЫ, 
педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор
Ж. ЕГІЗБАЕВА, 
магистрант, 
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті, 
Қазақстан Республикасы
Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  Заңында  мемлекеттік  саясат  негізінде  ең  алғаш  рет 
«Әр баланың қабілетіне қарай интеллектуалдық дамуы, жеке адамның дарындылығын таныту» сияқты 
өзекті  мәселелер  енгізіліп  отырғаны  белгілі.  Дарынды  балаларға  білім  беруді  әр  ғылымның  бүгінгі 
23-0124

178
дәрежесіне  сәйкес  жүргізу  бір  жағынан  қоғамға  талантты  мамандар  даярлауда  тиімді  болса,  екінші 
жағынан қоғамға ерекше дарынды балалардың тек өзінің интеллектуалдық дамуын қамтамасыз етеді.
Жас жеткіншектің бойындағы табиғат берген ерекше қабілетті, дарындылықты тани білу, оның одан 
әрі дамуына бағыт­бағдар бере білу ерекше қиын іс. Алайда әр баланың жеке қабілетін анықтап, оны 
сол бағытта жетелеу – ұстаз парызы. Баланы заманына қарай икемдеп, өз заманының озық өнегесін 
оның санасына сіңіре білу, оларды шығармашылық бағытта жан­жақты дамыту – бүгінгі күннің басты 
талабы.
Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың 27 қаңтар 2012 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында«Біз 2015 жылға 
қарай  табысы  жоғары  елдердің  қатарына  қосылуды  көздеп  отырған  елміз.  Бірлігімізді  сақтап,  осы­
лай еңбек ететін болсақ, ол мақсатқа да жететін боламыз. Еліміздің болашақ ғылыми элитасын жасау 
үшін дарынды балалардың шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту – педагогтердің маңызды боры шы» 
деп атап көрсетті. Сондықтан, химияның бірінші сабақтарынан бастап­ақ химияға қызығушылығын 
және  қабілетті  оқушыларды  анықтау  маңызды.  Дарынды  балалармен  жұмыс  тек  химия  сабағының 
аясында  ғана  емес,  қосымша  сабақтар,  элективтік  курстар,  қашықтықтан  оқыту  және  ғылыми­зерт­
теу  жұмыстарымен  айналысу  түрінде  де  жүзеге  асырылады.  Дарынды  балалармен  жұмыс  істеуде 
интернеттің кейбір сайт ресурстарының көмегі зор. Сондай­ақ, оқушыны дамытатын қосымша әдістер­
ді тиімді пайдалануға да болады.
Әрбір  оқушы  тұлғасының  шығармашылық  әлеуетін  дамыту  мектеп  қызметінің  жетекші  бағыт­
тарының бірі болып табылады. Сондықтан, әрбір мектепте дарынды балалармен жұмыс істеудің нақ ты 
бір жүйесі қалыптасуы тиіс. Оқушының дарындылығын диагностикалық зерттеу арқылы анықтап, оның 
негізінде  психологиялық­педагогикалық  консилиумдар  жүргізіп,  тәсілдері  мен  әдістері  анықталып, 
жұмыстың  нәтижелік  критерийлері  жасалады.  Соңғы  жылдары  олимпиадалық  қозғалыс  қарқынды 
дәрежеде жүруде. Бірақ дарынды баланы дамыту үшін тек олимпиадаға қатыстыру жеткіліксіз. Дарын­
ды баланы дамытудың ең басты әдісі – оны ғылыми­зерттеу жұмысын жүргізуге үйрету. Осы мақсатта 
мектептерде «Мектеп үшін емес, өмір сүру үшін оқимыз» деген ұранмен ғылыми және шығармашылық 
күндерін өткізу өте тиімді.
Олардың ішінде үздік шыққан оқушыларды «Жыл оқушысы» сайысына қатыстырып, оқушының 
өзінің дарындылық және шығармашылық әлеуетін барынша дамуына жағдай туғызған жөн.
Дарынды  балалардың  қабілетін  дамыту  педагогтар  мен  балалардың  одақтасуның  ең  жоғарғы 
деңгейін қажет етеді. Әрбір мұғалім дарынды балалардың тағдырында маңызды роль атқаратындығын 
айтқан жөн. Мұғалімнің мақсаты – оқушының таңдау жасауын, өз көзқарасы болып оны мойындауды, 
оның қызығушылығын ескере отырып, шығармашылық әлеуетінің дамуына жағдай туғызу, басқаша 
айтқанда, қабілетті балалардың жан­жақты дамуын қамтамасыз ету болып табылады.
Мұғалімнің дарынды балалармен жұмысы – өте күрделі және ешуақытта тоқтамайтын үдеріс. Ол 
мұғалімнің  жеке  басының  өсуін,  білімдерін  үнемі  жаңартып  отыруын,  сондай­ақ,  психологтармен, 
басқа мұғалімдермен, мектеп әкімшіліктерімен және ата­аналармен бірігіп жұмыс істеуді қажет етеді. 
«Еңбексіз  дарын  –  ол  отшашу:  бір  сәтте  жарқ  етіп,  артына  із  қалдырмайды»  дегендей,  өз  дарынын 
ұштап дамыту баланың еңбектерін қажет етеді. 
Мұғалім өзінің теориялық білімі арқылы оқушы бойына өзін қоршаған ортаға деген көзқарасын 
қа лыптастырады. Мақсатқа жету оқу бағдарламасын тереңдетіп оқыту және оқушының танымдық бел­
сен ділігін дамыту арқылы жүзеге асады.
Дарынды балаларға білім беруді ғылымның бүгінгі даму дәрежесіне сәйкес жүргізу ерекше дарын­
ды  балалардың  интеллектуалдық  дамуын  қанағаттандыруды  қамтамасыз  етеді.  Дарынды  оқушымен 
жұмыс жүйесінде мұғалім маңызды орын алады. Оқушының болашақтағы мамандығына байланысты 
кәсіби тағдыры жақсы мұғалімге байланысты. Баланың бойында күш­қуаты жеткілікті, шын дарын­
ды екеніне сендіру – ұстаз бойындағы құдіретті күш, өйткені сенім үлкен жеңіске жетелейді. Дарын­
ды баланың одан әрі жетіле түсуіне ұстаз тарапынан мейірім мен кішіпейілділік, бала жанын жазбай 
танушылық қасиет қажет­ақ.

179
Кез  келген  қоғамға  оны  ілгері  дамту  үшін  талантты  тұлғалар  қажет.  Жаңалық  ашу,  ғылымның 
құпияларына  бойлау,  дарынды  баланы  мектеп  партасында  отырғанда­ақ  ұмтылдырады.  Сондық­
тан, ондай дарынды балаларды көру, анықтай білу – мұғалімнің қасиетті борышы. Ғылыми­зерттеу 
жұмыстарымен  айналысу  ешқандай  зорлықсыз  оқушының  өз  еркімен  жүзеге  асуы  тиіс.  Зерттеу 
әрекеті ізденіс сипатты белгісіз факторларды, білімді және әрекет тәсілдерін ашуға арналған әрекет 
жиынтықтарынан тұрады. Ол теориялық және эксперименттік сипатта болуы мүмкін. Алғашқы кезде 
оқушылар рефераттар, ақпараттар жазып, пәнаралық сипатты жобалар орындалуы мүмкін. 
Эксперименттік  әрекет  табиғи  нысандарды  зерттеумен  (мүмкіндігі  болса  жергілікті  заттармен) 
айналысады.  Осы  кезде  оқушыда  білімді  сезіну  және  тұрақты  қызығушылық  пайда  болып,  күшейе 
түседі. Зерттеу жұмысы оқушыны материалдағы басты нәрсені бөліп алуға, ақпаратты талдауға, зерт­
теу  міндеттерін  құрып,  оның  алгоритмдерін  анықтауға,  зерттеудің  қолданбалылық  жағын  ашуға, 
міндеттерді шешудің тиімді тәсілдерін табуға, қол жеткізген нәрселерді сыни тұрғыдан қарастыруға 
және іс жүзінде қолдана білуге үйретеді. Зерттеу әрекетін жүргізу оқушыға бастапқы кезеңде қиын 
болғанымен, біртіндеп өз бетінше жұмыс істеуге қалыптастырады.
Зерттеу  жұмыстарын  орындауға  көп  уақыт  жұмсалады,  бір  сөзбен  айтқанда,  оқушының  зерттеу 
әрекеті өнімді және шығармашылық сипатта болады. Егер оқушы жұмысты осы тәсілмен орындайтын 
болса, материалды өз бетінше оқып зерттеп, тапсырмаларды оңай орындайды.
Зерттеу әрекеті мынадай элементтерден тұрады. 
1. Мәселені қою;
2. Оны зерттеу тәсілдері;
3. Оны шешуді негіздеу;
4. Тұжырымдар жасау;
5. Тұжырымдар мен қорытындыларды талдау;
6. Алған білімін, білігін және шығармашылық қабілеттерін пайдаланып жаңа білім алу.
Зерттеу әрекеттерінің тиімді болуы үшін оқушыны өз бетінше білім алудың әдіс­тәсілдерімен таныс­
тыру керек. Қоғам өз бетінше әрекет жасай алатын, шешім қабылдай алатын, алған білімін іс жүзінде 
қолдана алатын, іскер, жасампаз тұлғаға тапсырыс беріп отыр. Соған орай қазіргі кездегі мектептер дің 
алдында жаңа міндеттер тұр: шығармашылық мүмкіндіктерді, өзі жұмыс істеуді, өзі басқаруды, баланың 
өзін­өзі дамытуға ұмтылысын дамыту. Бұл мақсаттарға жетудің бір жолы – ғылым арқы лы оқытуды 
ұйымдастыру.  Осы  тұрғыдан  жобалық  іс­әрекет  маңызды  роль  атқарады.  Оқушыларды  неғұрлым 
ертерек  ғылыми­зерттеу,  іздену  іс­әрекеттеріне  үйрету  қазіргі  кездегі  мектептердің  тиімді  жұмыс 
түрлерінің  бірі  болып  табылады.  Ол  әрбір  оқушының  жеке­дара  зияткерлік  және  шығарма шы  лық 
әлеуетінің мүмкіндіктерін анықтап, оны дамытуға толық мүмкіндік береді. Ғылыми іс­әрекет оқушы­
ның  шығармашылық  тұлғасын,  «ізденіс  белсенділігін»,  қойылған  мақсатқа  жетудегі  тұрақтылы ғын 
қалыптастырады. Оқудың және дамудың жаңа сатысында оқушыларда өзіндік ізденістерімен, ғылы ми 
жаңалықтарымен өзара алмасу қажеттігі туындайды. Жобалық іс­әрекет оқушылардың еңбектегі және 
қарым­қатынастағы әлеуметтік тәжірибесін қалыптастырады. Сонымен бірге, оқушының интеллекту­
алды өсуіне әсер етеді. Өз пәнінің аясынан шығып, қоршаған орта туралы ой­өрісін кеңейтеді, өзінің 
әлеуетін жақсырақ ашуға мүмкіндік береді.
Бүгінгі жоғары сынып оқушысы – ертеңгі студент. Сол себепті мектепте алынған зерттеушілік әре­
кет дағдысы ЖОО­да ғылыммен шынайы айналысқысы келгендерге көп көмегін тигізеді.
Химия  және  экология  кафедрасы  көп  жылдан  бері  химия  және  экология  бойынша  ғылыми­
зерттеу  жұмыстарын  жүргізетін  оқушыларға  ғылыми  жетекші  болып  келеді.  Кафедра  профессор­
оқытушылары жетекшілік еткен оқушылар халықаралық ғылыми­зерттеу конференцияларынан алтын 
медаль  иегерлері  болып  оралуда.  Осы  жылдар  ішінде  балалардың  зерттеу  жұмыстарымен  айналы­
су  дағдысын  дамытатын  көзқарастарымыз  пайда  болды.  Ең  алдымен,  оқу  жылы  басындағы  басты 
міндет  зерттеу  жұмыстарымен  айналысқысы  келетін  оқушыларды  анықтау  деп  білу  керек.  Барлық 
оқушылардың ғылыми­зерттеу жұмыстарына ынтасы болса да, олар өздері бұл іс­әрекетке қатысуға 
ұсыныс  айтпайтындары  да  болады.  Сол  себепті  балалардың  ойын,  қызығушылығын  анықтау  үшін 

180
орындалатын  жұмыстың  мәнін  анық  ашатын  әңгіме,  сауалнама  жүргізген  жөн.  Әрине,  бұл  химия 
пәнінің  бірінші  сабағынан  басталады.  Мысалы,  «Химия  нені  зерттейді?  Бұл  пәнді  оқытудың  жолы 
қандай?» деген тақырыпты зерттеу үшін «Химияны не үшін оқуымыз керек?» деген сұрақты ұсынуға 
болады. Әрбір оқушы үшін өзінің өмірлік тәжірибесімен, білімімен бөлісетін кішігірім педаго гика лық 
шеберхана қалыптасқандай болады. Оқушылардың әр жұбына қолданбалы химияның сұрақтары бо­
йынша ғылыми әдебиеттерді ұсынып, 10 минуттан соң ол тағы қосымша мәліметтермен толыға­
ды. Яғни, біз оқушыларымызбен бірге ғылымның мәнін түсінуге бірге келеміз және атақты хи­
мик М.В. Ломоносовтың «Химия қолдарын адамзаттың ісіне кең жайған» деген сөзін бағалай аламыз. 
Осылай ша біртіндеп дәлел жинаудан бастап, қорытындылауға дейін біз негізгі химиялық ұғымдар мен 
заң дар ды игереміз. Яғни, келесі сыныпқа дейін ғылыми­зерттеу жұмысының жаңа сатысын игеруге 
көшуге білім қоры жеткілікті болады. Жыл сайын қолданбалы химия, экологияға шынайы қызығатын 
және осы бағытта зерттеу жұмыстарын жалғастырғысы келетін оқушылар тобы қалыптасады.
Осы  мақсатта  2009  жылдан  бастап  біз  өзіндік  ғылыми­зерттеу  жұмыстарының  дағдысын  игер­
ген  тұлғаны  қалыптастыруға  көмектесетін  сабақтар  топтамасын  жасалып  келеді.  Ондай  сабақтар 
оң  нәтижелер  беруде.  Жетекшілік  жасайтын  оқушыларымыз  қалалық  олимпиадаларға,  ғылыми  іс­
тәжірибелік  конференцияларға  белсенді  қатысады.  Оқушылардың  жұмысы  нақты  қисынды  ойлау­
мен,  ғылымилықтың  жоғарғы  дәрежесімен,  талқылаудың  сенімділігімен,  ойлаудың  нақтылығымен, 
нәтижелердің шындығымен ерекшеленеді. Оқушылардың мұндай жетістігінің құпиясы неде? Ең алды­
мен, қисынды ойлау, әдебиетпен жұмыс жасауға машықтануында. Әрине, химия курсын терең игеруі 
және мақсатқа талпынуының да маңызы зор.
Ғылыми­зерттеу  жұмыстарын  жасай  отырып  оқушылар  ғылымға,  ізденіске,  экспериментке  деген 
қызығушылығын корсетеді. Ғылыми іс­тәжірибелік конференцияларға қатысу оларды жинақылыққа 
үйретеді және жауапкершілік сезімін, жігерін тәрбиелейді.
Оқушылардың зерттеу жұмысын ғалымдардың ғылыми зерттеулерімен салыстырмау керек. Оқу­
шылар негізінен жаңа ғылыми ойларды айтпайды, жаңалық ашпайды, бірақ оларды игереді және өздері 
үшін олар жаңалықты «қайтадан ашады». 
Ғылыми­зерттеу  жұмыстарымен  айналыса  отырып  оқушылар  өз  еркімен  тақырыптың  бағытын 
таңдап, теориялық жағынан дайындалады. Тақырып бойынша баяндама құрастырып, ғылыми­зерттеу 
жұмысының әдістемесін оқиды. Эксперименттік жұмыс жүргізе отырып оқушылар бақылау журналын 
жүргізіп, нәтижелерді сараптайды.
Зерттеу  жұмыстарының  ең  жауапты  және  маңызды  сәттерінің  бірі  әр  оқушының  өзінің  зерттеу 
тақырыбын таңдауы болып келеді. Біз зерттеуге арналған тақырып тізімін өзіміз ұсынамыз. Оқушы 
зерттеуінің тақырыбын анықтау барысында келесі критерийлерді ескеру қажет.
1. Тақырыптың көкейкестілігі, оның зерттелу дәрежесінің төмендігі және практикалық тұрғыдан 
маңыздылығы;
2. Оқушының, яғни зерттеушінің қызығушылығына сәйкестігі;
3. Шынайы орындалуы;
4. Қажетті мөлшерде түрлі ақпарат көзімен қамтылуы.
Жұмысты  дайындап  болғаннан  кейін  біз  оған  пікір  (рецензия)  жазамыз  және  басты  назарды 
оқушылардың зерттеу жұмыстарын қорғауға дайындауға аударамыз.
Жобалық іс­әрекет – бұл мұғалім және оқушының жауапты және белгілі бір мақсатқа бағытталған 
бірлескен  іс­әрекеті.  Егер  педагог  зерттеу  жұмыстарын  дұрыс  ұйымдастырған  болса,  ондай  жұмыс 
оқушыларға өзіндік зерттеу әрекетінің қарапайым дағдыларын игеруге мүмкіндік береді.
Мұғалімнің  әдістемелік  қолдауы,  дер  кезінде  көмек  көрсетуі  оқушыларға  зерттеу  экспериментін 
ұйымдастыруға, әр түрлі ғылыми іс­тәжірибелік конференцияларға шығуға дайындыққа көмектеседі. 
Көп  жылдық  тәжірибе  нәтижесі  көрсеткендей,  зерттеу  жобалары  оқушыларға  ізденіс  және  табысқа 
қол жеткізу қуанышына ие етіп, өз күшіне сенімді болуға және ғылым әлемін өз көзімен көруге, және 
өзіндік әрекет жасауға қалыптастырады.

181
Әдебиеттер:
1. Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. – Астана, 2012. – 27 қаңтар. 
2. ҚР «Білім туралы» Заңы. – Астана, 2007.
3. Ерматов С., Әбішева Т. Пәнге қызығудың қалыптасу динамакасы // Қазақстан мектебі. – 2007. –
№ 2.
Резюме
Занимаясь научно­исследовательской работой, ученики самостоятельно выбирают тематическое на­
правление, готовятся теоретически. Составляют доклад по теме, изучают методику научно­исследова­
тельской работы. Проводя экспериментальную работу, учащиеся ведут журнал наблюдений, анализи­
руют результат.
Summary
When  conducting  scientific­research,  students  choose  the  field  for  topic  on  their  own  and  study  the 
theory. Prepare a report on the topic, study the methodology of scientific research activity. When conducting 
experimental work, students lead a log of observations and analyze the results. With the guidance of instructors, 
students conduct experiment; write reports on scientific­research conferences. Continuous practice results in 
effectiveness of the research projects.
ӘОЖ 801.288:94.34.2:070

жүктеу/скачать 2,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: