Issn 2308-0590 Индекс 74661 ШӘКӘрім
жүктеу/скачать 1,73 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- SAVING CULTURAL HERITAGE BY KAYUM
- 2013 №4 (21) ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ Резюме Резюме
- TURKCE ILK KURAN TERCUMELERINDEN OZBEKISTAN NUSHASI/ SATIR ARASI TURKCE-FARSCA TERCUMELI E. USENMEZ, Yrd. Doc. Dr.
- Turkiye 54 Giriş
- ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ 2013 №4 (21)
- Sure Adı Sure Numarası Ayet Sayısı Tercume
- Sobranie vostoçnıh rukopisey
2013 №4 (21) ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ 52 textbooks on Kazakh literature. Their names are immortalized in street names. They are our national pride. But nowhere one can find a mention of the high costs paid by Kayum to preserve this legacy.
Under
the guidance of Auezov
Muhamedhanov founded the new trend in Abai’s study – the scientific based Abai’s study. From the 1940s to the 1990s, he brought back to the nation the original message of Abai’ verses and poems. This hard, time consuming and careful textual analysis was backed up with the science – text analysis, deep knowledge of the field, history and his encyclopedic competence. As we know, Abai’s poetry had been distorted for decades due to many reasons. The religious words were deleted, the old Kazakh words were replaced, the words from the Persian, the Arab and o ther languages not understood by editors were changed up to their understanding. Thus Abai came to the nation in a distorted way. This shameful situation had to be corrected. Kayum researched the history of creation every piece of poetry by Abai, the context connected to the events in the poet’s life, compared the style of his language, etc. and based on this he wrote scholarly commentary to all poetry of Abai, he corrected the errors and distortions of Abai’s texts. In addition he revealed from the oblivion more than thirty previously unknown Abai’s verses and proved their belonging to the great thinker. Titanic work and valuable contribution to science and culture of Kazakhstan! Kayum saved by this method the Abai and Shakarim heritage. Also, he saved works of Buhar zhyrau, Kabanbai batyr, Makhambet, Bogenbai batir. The importance of his contribution to the rehabilitation of creativity and bringing to life the works of the “Alash orda” people was a tribute to the memory of the parental house where Kayum saw all these people. Bukeikhanov, Dulatov Baitursynov Tynyshpayev, Aimautov, Jumabayev and others: finding their works, writing scientific comments, translating the texts from the Arabic script to the script of the modern Kazakh language, preparation all their works for publication, writing full biographies of Alash intelligentsia. Huge, titanic work that he implemented in 1960-1980s. But only in the second half of 1980-s they were published: first in the oblast newspaper “Semey tani”, then in the republican newspaper “Kazakh adebieti” to be then used by public at large and the researchers, sometimes without referencing to the author of the original study. Kayum is known as a keeper of the archives. Descendants of famous figures of history, culture, literature trusted him and brought manuscripts of the ancestors for him to study, to prepare for publication, to write articles which he did. Kayum devoted much time and energy to eternalize the names of the dignified citizens of Kazakhstan. Together with descendants he prepared and wrote letters to various administrations starting from oblast to republican and the Kremlin. Thank to his efforts and struggle many names are not forgotten and eternalized.
53 TURKCE ILK KURAN TERCUMELERINDEN OZBEKISTAN NUSHASI/ SATIR ARASI TURKCE-FARSCA TERCUMELI E. USENMEZ, Yrd. Doc. Dr. ӘОЖ 821.512.122 İstanbul Arel Universitesi, Fen-Edebiyat Fakultesi, Turk Dili ve Edebiyatı Bölümü 2013 №4 (21) ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ Anahtar Kelimeler: Kur’an Tercümesi, Satır-arası Tercümeler, Farsça, Doğu Türkçesi, Ozbekistan Türkler’in İslamiyeti resmî devlet dini olarak kabul etmelerinden sonra Kur’an bir bütün olarak Türkçeye tercüme edilmeye başlanmıştır. İslam dininin Arap yarımadasında ortaya çıkışı miladî 6-7. yüzyıllara rast gelmektedir. İslam dininin Türkler arasında resmî devlet dini olarak kabulü ise İslam’ın doğuşundan yaklaşık üç asır sonrasına tekabül etmektedir. Bazı Türk boyları ve küçük topluluklar istisna tutulacak olursa İslamiyeti resmi devlet dini olarak kabul eden bağımsız ilk Müslüman Türk devleti İdil (Volga) Bulgar devletidir. Nitekim ilk bağımsız Türk-İslam devleti İdil (Volga) Bulgar Hanlığı, İslam ülkelerinin tamamen uzağında idi ve bu dinin kabulüyle Bulgar toprakları İslam coğrafyasına katılmış, Bulgar milleti de Abbasi Hilafeti’nin manevi otoritesini kabul etmişti. Daha sonraki dönemlerde Karahanlılar, Gazneliler ve Selçuklular Türk- İslam devleti olarak ortaya çıkmıştır. İslam’ın devlet dini olarak kabulüyle Kur’an’ın Türkçeye tercüme işi hız kazanmıştır. Bu şekilde dinin hamisi bir devlet kurumu olduğu için tercüme işleri de resmî bir nitelik kazanmıştır. Kur’an’ın Türkçeye ilk tercümeleri genellikle satır-arası diye tabir edilen kelime kelime tercüme tekniği kullanılarak yapılmıştır. Kur’an’da geçen her bir Arapça kelimeye Turkce karşılıklar verilmiştir. Satır-arası adı verilen bu yöntem erken dönem ilk Kur’an tercümelerinde görülen çeviri tekniğidir. Maveraünnehir bölgesinde yapıldığı varsayılan Kur’an tercümelerinde çevirilerde iki dillilik esas alınmıştır. Bir başka ifadeyle bu bolgede yapılmış Kur’an tercümelerinde Arapça kelimelere hem Türkçe hem de Farsça karşılıklar verilmiştir. X. yüzyılda Farsça ve Türkçe Semerkant, Buhara bölgelerinde ortaklaşa kullanılan bir kültür dili konumundaydı. Bugün içinde bu coğrafyada Farsçanın tahakkumu soz konusudur. Bu yazıda Türkçe en eski Kur’an tercümelerinden Özbekistan Nüshasının tanıtımı, tavsifi, dili ve kültür hayatımızdaki önemi üzerinde durulacaktır. Üzerinde doktora çalışması yaptığımız bu eser ilk defa ele alınıp incelenmesi bakımından ayrıca önem arz etmektedir. Turkiye 54 Giriş : Turkler’in İslamiyeti resmi devlet dini olarak kabul etmelerinden sonra Kur’an bir butun olarak Türkçeye tercüme edilmeye başlanmıştır. İslam dininin Arap yarımadasında ortaya çıkışı miladî 6-7. yüzyıllara rast gelmektedir. İslam dininin Türkler arasında resmî devlet dini olarak kabulü ise İslam’ın doğuşundan yaklaşık üç asır sonrasına tekabül etmektedir. Bazı Türk boyları ve küçük topluluklar istisna tutulacak olursa İslamiyeti resmi devlet dini olarak kabul eden bağımsız ilk Müslüman Türk devleti İdil (Volga) Bulgar devletidir. Nitekim ilk bağımsız Türk-İslam devleti İdil (Volga) Bulgar Hanlığı, İslam ülkelerinin tamamen uzağında idi ve bu dinin kabuluyle Bulgar toprakları İslam coğrafyasına katılmış, Bulgar milleti de Abbasi Hilafeti’nin manevî otoritesini kabul etmişti (Yazıcı 2005: 41) Daha sonraki dönemlerde Karahanlılar, Gazneliler ve Selçuklular Türk-İslam devleti olarak ortaya çıkmıştır. İslam’ın devlet dini olarak kabulüyle Kur’an’ın Türkçeye tercüme işi hız kazanmıştır. Bu şekilde dinin hamisi bir devlet kurumu olduğu için tercüme işleri de resmî bir nitelik kazanmıştır. Kur’an’ın Türkçeye ilk tercümeleri genellikle satır-arası diye tabir edilen kelime kelime tercüme tekniği kullanılarak yapılmıştır. Kur’an’da gecen her bir Arapca kelimeye Türkçe karşılıklar verilmiştir. Satır-arası adı verilen bu yöntem erken dönem ilk Kur’an tercümelerinde görülen çeviri tekniğidir. Maveraünnehir bölgesinde yapıldığı varsayılan Kur’an tercümelerinde çevirilerde iki dillilik esas alınmıştır. Bir başka ifadeyle bu bolgede yapılmış Kur’an tercümelerinde Arapça kelimelere hem Türkçe hem de Farsça karşılıklar verilmiştir. X. yüzyılda Farsça ve Türkçe Semerkant, Buhara bölgelerinde ortaklaşa kullanılan bir kültür dili konumundaydı. Bugün içinde bu coğrafyada Farsçanın tahakkümü söz konusudur. Türkler Karahanlılar devleti zamanında, Satuk Buğra Han döneminde kitleler halinde İslam dinine geçiş yapmışlardır. Bu geçiş Türk dili ve edebiyatında bir dönüm noktası olmuştur. Tıpkı Uygur Türklerinin din değiştirmesi nasıl dil ve edebiyatlarına etki etmiş ise bu değişme de aynı oranda etkili olmuştur. Kutsiyete önem veren Türk milleti, mukaddes kitabı Kur’an-ı Kerim’i anlamak için kutsal kitabın dilini bilmek zorunda idi. Fakat herkesin Kur’an dili Arapçayı öğrenmesi pek mümkün olmadığından tercüme yoluna başvurulmuştur denilebilir. Türklerin İslam dinini kabulünden sonra, yeni dinin kurallarını kendi dilleriyle öğrenebilmeleri için çeşitli fıkıh kitaplarının Türkçeye tercümesi çalışmaları bir mecburiyet olarak karşılarına çıkar (Karasoy, 2004: 13). İslamiyetin resmen devlet dini olarak kabul edilmesi, X. yüzyılda Karahanlılar zamanında gerçekleşmiştir. Türklerin toplu olarak İslamiyeti kabul etmelerinin hemen ardından, Kur’an’ı anlamak manasına nüfuz edebilmek ve esaslarını layıkıyla öğrenebilmek için Türkçe çevirisine ihtiyaç duymuş oldukları şüphesizdir Kutsal kitabın başka dillere çevirme işi İslamiyet’in ilk yıllarında başlamıştır. Tercüme işi zamanla hız kazanmış ve değişik dünya dillerine çevrilen Kur’an’ın yüzden fazla dile cevrildiğini biliyoruz (Hamidullah 1965: 64-68). Türklerin X. Asrın ortalarında, İslâm dinini toplu bir halde kabul etmelerinden sonra, bu yeni dinin talimatını ve esaslarını öğrenme ihtiyacı duydukları, binaenaleyh, ana kaynak Kur’an-ı Kerim’i anlamak icin kendi dillerine cevirmek istedikleri şüphesizdir” (Topaloğlu, 1978: 1). Bu tercümeler genellikle satır altı olup bire bir kelime karşılıkları verilmiştir. Bilindiği üzere ilk Kur’an tercümesi Farsçaya olmuştur. Rivayetlere göre, bu tercüme işlemi Hz. Peygamber donemine kadar goturulmektedir (Ata 2004:IX). Kur’an’ın bütün olarak Farsçaya ilk tercümesi ise Samanîler devrinde (875-999), hukumdar Samani Mansur İbni Nûh (hükümranlığı 961-976)’un buyruğu üzerine Buhara’da yapılmış ve bunda Taberî’nin hacimli Kur’an Tefsiri esas alınmıştır. Bu tercüme metni herhangi bir ek açıklamaya yer vermeksizin kelime kelime yapılan bir tercümedir. (Ata 2004:IX) Fuat Köprülü, Kur’an’ın ilk Türkçe tercümesinin XI. yüzyılın ilk yarısında yapıldığını belirtmektedir. (Koprulu 2004: 188)
55 Kur’an-ı Kerim’in ilk Türkçe tercümesinin kim tarafından, ne zaman, nerede yapıldığı ne yazık ki bilinmemektedir. Bazı bilim adamları ilk Türkçe tercümenin de Farsça tercüme döneminde yapıldığını söyleseler de bu ifadeler henuz kesinlik kazanmamıştır. “Kur’an-ı Kerim’in Anadolu Türkçesine tercümeleri, Selçuklular devletinin dağılışından sonra kurulan beylikler devrinde başlamıştır. Bu ilk tercümeler, satır-arası kelime kelime tercümeden ziyade, tefsirli tercüme şeklinde yazılmıştır. Bunlar umumiyetle kısa bazı surelerin tefsirleridir (Topaloğlu 1978: 2). Kur’an tercümelerinde en sık kullanılan yöntem satır-arası adı verilen yoldur. Bu yöntemle Arapça kelimelerin her birisine Türkçe karşılık verilmiştir. Her bir kelimeye karşılık vermek Türkçe kelime turetme ve ekleri işlek hale getirmek için iyi bir yöntemdir fakat Türkçenin sentaks yapısını bozmaktadır. Satır-arası yöntemi ile yapılan tercümeler XIV. yüzyıl, sonları ile XV. yüzyıl başlarına rastlamaktadır (Toplaoğlu 1978: 3). Doğu Turkcesi ile yapılmış tercumelerin bugun bilinen altı nüshası vardır. 1
Buhara’da yapıldığı bilinmektedir. Hükümdarın emri ile yapılan bu tercümede Taberi’nin Kur’an tefsiri dayanak alınmıştır. Yapılan bu tercüme herhangi bir açıklamaya veya şerhe yer vermeyen satır arası kelime kelime tercüme özelliği taşımaktadır. Yapılan bu Farsça tercümede niçin böyle bir çalışmaya ihtiyaç duyulduğu açıklanmıştır. Bu açıklamadan anlaşıldığına göre hükümdar Mansur ibn Nuh’a Taberi’nin kırk ciltlik hacimli Kur’an tefsiri getirilmiştir. Tefsiri okuma ve anlamada zorlanan Samani hükümdarı Mansur ibn Nuh bu Arapça tefsirin Farscaya tercume edilmesini istemiştir. (Na’mai 1961) Tavsifi
Ozbekistan İlimler Akademisi Ebu Reyhan el Biruni adlı Şarksinaslık Enstitüsü’nde 2008 numarada kayıtlı bulunan bu Kur’an tercümesi satır arası Türkçe-Farsca tercume icerir. Eksik olan bu nusha, toplam 273 varaktır. Çalışmamız sırasında varakların yerinde bir değiştirme yapmadık. Orijinal şekli ile varak numaralandırması yaptık. Nüshanın cildi defalarca tamir görmüştür. Bunu varakların kâğıt cinsi ve renginden rahatlıkla anlaşılmaktadır. Tercüme metninde sureler ve kısaltmaları şu şekilde gösterilmiştir:
B: Bakara Suresi. A: Ali İmran Suresi. N: Nisa Suresi. E: Enam Suresi. M: Maide Suresi. Özbekistan Nüshasında şu varakların mükerrer olduğu görülür: 3b-4a, 4b-5a, 5b-6a 2 , 42a-141b, 171a- 170b, 184a-183b, 231a-230b, 249a-248b, 261a-260b, 262a-261b. Söz konusu bu mükerrer varakların bazılarında Arapça metin de dahil olmak üzere silik ve okunaksız kısımlar olduğu görülür. Özbekistan Nüshasının nerede, kim tarafından, ne zaman ve niçin yazıldığı hakkında herhangi bir bilgiye sahip değiliz. Nüsha hakkında söylenilenler varsayımlardan öteye gitmemiştir. Özbekistan Nüshasında toplam beş sure bulunmaktadır. Surelerin tercümedeki dağılımı şu şekildedir:
1 Rylands Nüshası. (İngiltere), İstanbul’daki Türk İslâm Eserleri Müzesinde bulunan nüsha, TİEM Nüshası, (İstanbul) Özbekistan İlimler Akademisi (Özbekistan), Petersburg Asya Halkları Enstitüsü Nüshası, İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi (karışık dilli tercüme), İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Hekimoğlu Ali Paşa Camii Nüshası (Harezm sahası) vardır.
2
durumdadır. ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ 2013 №4 (21) 56 Bu Kuran tercumesinde 2. sure tam (eksikliklerle), 3. sure tam, 4. sure tam, 5. sure (1-117 ayetler) ve 6- sure (71-136 ayetler) den oluşmaktadır Tercüme satır arası olup Arapça kelimelere hem Türkçe hem de Farsca karşılıklar verilmiştir. 1–3 ve 19–22 numaralı sayfalar sonradan konulmuş ve onlarda sadece Arapça metne yer verilmiştir. Kur’an tercümesini bilim dünyasına ilk olarak tanıtan A.A. Semenov’dur. 1 A.A. Semenov, Ozbekistan İlimler Akademisi bünyesinde bulunan Ebu Reyhan el Biruni adındaki Şarksinaslık Enstitüsü’nün yazma eserlerinin katalogunu hazırlamıştır. Söz konusu katalogun dördüncü cildinde bu Kur’an tercümesini tavsif eder. Eckmann da bu nüsha hakkındaki bilgilerini Semenov’a dayandırır 2 . Satır arası hem Türkçe hem Farsça karşılığı olan bir diğer Kur’an tercümesi hatırlanacağı üzere İngiltere (Rylands) nüshası idi. İngiltere nüshasında satır arası tekniği olarak Farsça kelime üstte, Türkçe kelime ise altta bulunmaktaydı. Taşkent nüshasında değişik bir yol izlenmiştir. Yukarıdan aşağı Farsça; aşağıdan yukarı Türkçe yatay olarak yazılan tercüme metni bulunmaktadır. Arapça kelimenin sağ başından aşağı sola doğru uzantılı olarak Farsça karşılık verilmiş ve bu Farsça karşılığın bittiği yerden bazen Farsça karşılığı da alttan kesecek şekilde aşağıdan yukarıya doğru yani sağ alttan sol üste uzantılı biçimde Türkçe karşılık verilmiştir. Tercümeye bu şekilde bakıldığı zaman Türkçe ve Farsça kelimelerin el ele tutuşmuş olduğu izlenimi uyanır veya birbirini takip eden dağ silsilelerini andırır. Eksik olan bu Kur’an tercümesinin her bir sayfasında 5 satır bulunmaktadır. Sure başı olan (Maide Suresi) 267b varağı 5 satır olmasına rağmen 2. satırda sadece bir kelimelik tercüme vardır. 200b varağı normalde 5 satırdır. Fakat 6. satır ve tercümesi varağın sol kenarına aşağıdan yukarıya doğru yazılmıştır. Benzer biçimde 212a varağının sağ tarafına 6. satır tercümeleriyle birlikte yerleştirilmiştir. Arapça ayetler kalın ve sülüs; Türkçe ve Farsça karşılıklar ise Arapça kelimelere nazaran oldukca ince bir hatla yazılmıştır. Yazmanın esas sayfaları karışmış 1-3 ve 19-22 sayfalar sonradan koyulmuş ve onlarda sadece Arapça metin verilmiştir. Tercümenin baş tarafından Fatiha suresi eksiktir. Kur’an tercümesinin birinci yaprağı (1a-6 satır) sonradan ilave edilmiştir. Bakara suresi ile başlayan bu varakta önceden de söylediğimiz gibi sadece Arapça Kur’an metni yer almaktadır. Eklemeyi yapan kişi kırmızı mürekkeple surenin adını ve kaç ayet olduğunu yazmıştır. (1b-7 satır), (2a-7 satır, iki satır da sol kenara ilave edilmiştir. Toplam 9 satır.), (2b ve 3a, 7 satır) (3b-7 satır). Buraya kadar olan kısım sonradan ilave olup sadece Arapça metni ihitiva etmektedir. Bakara suresinin başı ile başlayan bu Arapça metinli tercümesiz kısım (3b) varağının 7. satırı ile Bakara Suresi 24 ayetle sona erer.
Sure Numarası Ayet Sayısı Tercume Sayfa Numarası Tercumedeki Ayetler Bakara
2 286
4a1-90b1; 269a1-270b1 *23-*75, *100-282*, *285; *85-89* Al-i İmran 3 200
91a1-143b1 1-200
Nisa 4 176 143b1-196b1; 261a1-267b1 1-157*; *157-176 Maide 5
197a1-206b1 207a1-222b1 247a1-254b1 255a1-260b1 267b1-268b1 *60-91*; *17-60* *2-17*
*91-108* 1-2*
Enam 6 165 223a1-238b1 239a1-246b1 *96-145* *72-96*
1 A.A. Semenov, Sobranie vostoçnıh rukopisey, Akademi Nauuk Uzbekskoy, SSSR, IV, Taşkent 1957, s.45-46. 2 Janos, Eckamann, Mıddle Turkic Glossess of the Rylands Interlinear Koran Transalation, Akademia Kiado, Budapest, 1976, s. 17.
57 (4a) varağı ile Kur’an tercümesinin asıl metnine ve tercümesine geçiş yapılır. Tercüme Bakara suresi 23. ayetinin sonları ile başlamaktadır:
Tercümenin yer yer ortalarında ve muhtelif yerlerinde de benzer biçimde eklemeler vardır. 19a, 19b-20a, 20b-21a, 21b-222a, 22b varakları da tercümeye sonradan eklenmiş Arapça metinleri ihtiva etmektedir. Eklemelerde tercüme söz konusu değildir. Baştan eklenen üç varak dahi o kadar yıpranmıştır ki üzeri ince gözeneklerle doludur. Hatta yer yer bu eklemelerin de tamir gördüğü, üzerine başka cins kâğıtlardan yamalar yapıldığı görülmektedir. Yazmanın muhtelif yerlerinde asıl Arapça metinden silinmiş veya tahrif edilmiş yerlere daha sonradan başka yazı sitili ile müdahale edilmiş fakat ilgili kelimenin Türkçe ve Farsça karşılıkları verilmemiştir. Bazı varaklarda mürekkep dağılması sonucu metnin tercüme kısımlarında okuma zorlukları yaşanabilmektedir. Özellikle 261a varağı son derece silik ve okunaksızdır. Arapça ayet dahi okunamaz halde olduğundan ayetin okunaksız yerleri yeniden yazılmıştır. Birinci sırada yukarıdan aşağıya doğru Farsça tercüme (eğik vaziyette) ve devamında aşağıdan yukarıya doğru Türkçe tercümeler (eğik vaziyette) silsile şeklinde birbirini takip etmektedir. Birkaç yerde Farsça ve Türkçe kelimelerin yerlerinde yanlışlık yapılmıştır. Bu nedenle gerek Türkçe gerekse Farsça tercümeyi metne aktarma sırasında bu sıraya dikkat etmek gerekir. Aksi halde Türkçe ve Farsça kelimeler birbirine karışabilir. Açık saman rengi abadî bir zemine yazılan tercüme metninin kâğıdı bazı yerlerde değişmiştir. Açık sarı, parlak, saman renkli zemin bazen yerini nohudî renkli kâğıda bırakır. Yazmanın dış kabı açık kahverengi deridir. Bu deri üzerinde de farklı geometrik şekillerde süslemeler yer almaktadır. El Biruni adlı Kütüphanede nadir yazma (kol yazma 1 ) lar arasında saklanan bu eser kırmızı renkli özel bir kadife içerisinde muhafaza edilmektedir. 29x36 2 cm ebadındaki bu yazma üzerinde Maveraünnehir bölgesinin süsleme sanatını yansıtan çok sayıda bezek vardır. Her bir varağın sağ ve sol tarafları iki değişik süsleme ile bezenmiştir. Elyazmanın başı ve surelerin sonu altın ve renkli süslemelidir. Metinde ve cetvelde altın renk, süsleme ve unvanlar vardır. Semenov’un tercüme ile ilgili verdiği bilgiler şu şekildedir: Описываемая рукопись Корана заключает в себе фрагмент, охватывающий арабский текст 2-главы (с несколькими пропусками), 3-главы (целиком), 4-главы (целиком), 5-главы (1-117 стих) и 6-главы (71- 136 стих). Листы основного состава рукописи перепутаны при переплете. Лл. 1-3 и 19-22 более позднего происхождения, содержат лишь арабский текст. На листах основного состава рукописи, написанной крупным красивым четким почерком сулс, арабский текст сопровождается подстрочным, слово за слово, переводом на персидский и узбекский (тюркский) языки. По характеру толстой лощеной бумаги, по почерку и пунктуации букв рукопись следует отнести к XIII в. За это говорят и встречающиеся в персидском тексте слова, не употребляющиеся в более позднем литературном языке, и характер тюркского перевода, язык которого приходится признавать, по принятой в настоящее время терминологии, караханидско-кипчакским. Памятник чрезвычайно интересен и важен для истории старо-узбекского языка. Другой экземпляр того же тюркского перевода Корана (полностью арабский текст с одним только тюркским переводом) обнаружен летом 1936 г. в одной стамбульской рукописи 3 . “1-3 ve 19-22 varaklar arası sadece Arapça metindir. Ana metin sayfasında güzel bir el yazısı ile yazılmış sülüs hatlı Arapça metin, Farsça ve Özbekçe (Türk dili) metin Arapça ile eş güdümlü yapılmaktadır.
Kalın kuşe kağıt, el yazısı ve noktalama karakterleri ve yazının niteliğine bakıldığında eser XIII. yüzyıla isnat edilmelidir. Farsça metin ve Türkçe çeviri dikkate alındığında eseri Karahanlı-Kıpçak sahasına dahil etmemiz gerekir. Eserin son derece ilginç ve öenmli olan tarafı eski Özbek dilinin geçmişi içindir”.
1 Modern Ozbek Turkcesinde el yazma esere bu ad verilmektedir. 2 Bu ebat Semenov’da 29,5х34’tür. 3 Semenov, a.g.e, s. 45-46. ӘДЕБИЕТТАНУ ЖӘНЕ ТІЛ БІЛІМІ жүктеу/скачать 1,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|