Изучение подлежащего как структурно-семантического компонента простого двусоставного предложения


Б/П фонемалары – ерін дыбыстары; екеуі де шұғыл (келте) айтылады, бірі ұяң (Б)



бет7/9
Дата15.03.2023
өлшемі100,54 Kb.
#74627
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Байланысты:
№6лекцияФ

Б/П фонемалары – ерін дыбыстары; екеуі де шұғыл (келте) айтылады, бірі ұяң (Б), екіншісі – қатаң (П). Айырмашылықтары: П фонемасы сөздің барлық шенінде қолданыла береді де, ал Б сөздің аяғында келмейді. Ол тек сөздің басы мен ортасында ғана ұшырасады. Б фонемасы сөздің аяғында келсе, біріншіден, ол қазақ сөзі емес, екіншіден, сөз аяғында Б-ның орнына П айтылады. Мысалы: араб (айтылуы – арап), баб (>бап), клуб (>клуп), штаб (>штап) т.б.

Б/П фонемалары – ерін дыбыстары; екеуі де шұғыл (келте) айтылады, бірі ұяң (Б), екіншісі – қатаң (П). Айырмашылықтары: П фонемасы сөздің барлық шенінде қолданыла береді де, ал Б сөздің аяғында келмейді. Ол тек сөздің басы мен ортасында ғана ұшырасады. Б фонемасы сөздің аяғында келсе, біріншіден, ол қазақ сөзі емес, екіншіден, сөз аяғында Б-ның орнына П айтылады. Мысалы: араб (айтылуы – арап), баб (>бап), клуб (>клуп), штаб (>штап) т.б.

Жасалуы (артикуляциялық) жағынан ұқсастықтарының арқасында Б, П және М дыбыстары (үшеуі де еріндік дыбыстар) қосымшалар мен шылаулардың бас позициясында бір-бірімен -мын/-бын/-пын, -мыз/-быз/-пыз, -ма/-ба/-па, мен/бен/пен болып, үнемі алмасып отырады. Мысалы: ұл+мын, қыз+бын, қалыңдық+пын т.б.

Д/Т фонемалары – тіл алды дыбыстары; екеуі де шұғыл айтылады; бірі – ұяң (Д), екіншісі – қатаң (Т). Жоғарғы Б/П дыбыстары сияқты қатаңы (Т) сөздің барлық шенінде (басында, ортасында, аяғында) айтылады да, ал оның ұяң сыңары (Д) сөздің басында, ортасында айтылады және жазыла береді; бірақ сөздің аяғында айтылмайды. Егер шетел тілдерінен келген сөздердің соңында Д кездесе қалса, ол Т болып (қатаңданып) айтылады немесе түсіп қалады. Мысалы: завод (айтылуы – зауыт), анод (>анот), катод (>катот), рекорд (>рекорт), жад (>жат); поезд (>пойыз), съезд (>сиез) т.б.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет