Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 270,58 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 178 Табиғатқа жақын бол
- 179 Александр Блок
| 142 сөз,С.Бақбергенов
№176 Сақина Сақина - саусаққа салатын зергерлік бұйым. Жүзікке қарағанда сақинаның бауыры жалпақтау болады. Бетіне көбінесе тас қондырылмайды. Ертеде халқымыз ас адал болу үшін әйелдің қолына міндетті түрде сақина я жүзік болуы керек деп санаған. Тіліміздегі: «Сақинаны сәнге салмайды, ол тазалыққа таразы», «Сақина сәнге жатпас» дегендей ұғымдар сақинаның тек сәндік қана емес, гигиеналық қызмет те атқарғанын дәлелдейді. Нәрестені қырқынан шығарғанда, оны шомылдыратын суға алтын не күміс сақина немесе білезік салу дәстүрі оларды оған қатысып отырған әйелдерге сыйлық ретінде үлестіру үшін ғана емес, осындай асыл бұйымдарды қасиетті санаудан, тазалыққа мән беруден де шыққан сияқты. Тілімізде сақинаға қатысты бірсыпыра атаулар бар: Ақық сақина - кішкентай ақық қондырған сақина; Алтын сақина - таза алтыннан соғылған сақина; Балдақ сақина - сақинаның саусақ үстіне қарайтын жағы төртбұрыш болып келетін түрі; Бұрма сақина - алтын, күмісті есіп жасайтын сақина; Жез сақина - саусаққа салу үшін ғана емес, қамшы, найза, пышақ, қылыш сабын бекіту үшін жасалған мыс шығыршық; Күміс сақина - таза күмістен соққан сақина; Құсмұрын сақина - үсті доңестеу келген сақинаның түрі; Моншақ сақина - моншақ қондырған сақина; Неке сақина - жас жұбайлардың үйлену тойында бір-біріне сыйлаған сақинасы. 186 сөз, журналдан №177 Орман Табиғат сәні - орман - тоғайлар. Адам өмірінде орманның маңызы зор. Олардың маңызы тек құрылыс материалдарымен шектеліп қалмайды. Орман өзен мен көлдердегі судың мөлшерін реттеп отырушы. Ондағы өсімдіктер топырақтарын ретсіз бұзылуынан және бүлініп кетуінен сақтайды. Орманның тазалық және тәрбиелік мәні де зор. Сонымен бірге аң мен құстардың таңдаулы мекені. Қалада және ауылды жерлерде, жол бойында, су қоймаларының жиегінде отырғызылған жасыл желекті орман алқаптары елді мекенге көрік беріп қана қоймай, олар ауаны түрлі газ, шаң -тозаңнан сақтайд. Жасыл желек көп болса, денсаулыққа да жақсы, өсімдікке де ықпалы зор. Табиғи орман, тоғайлар, қолдан отырғызылған орман алқаптары, жол бойындағы көшелердегі жасыл ағаштар мен алуан түрлі гүлді өсімдіктер осылардың бәрі де біздің жасыл достарымыз, жасыл сақшылар. Сондықтан әрбір оқушының ағаштарды мұқият сактап, оны ретсіз сындырушыларға жол бермей, табиғатты қорғауға белсене қатыса білуі шарт. 129 сөз, журналдан № 178 Табиғатқа жақын бол Адамға тән бір қасиет - өзін қоршаған табиғатты өзгертіп, бағындырып алғысы келуі. Өкінішке орай, сөйтіп арпалысып жүргенде табиғаттан қол үзіп қалғанын бір-ақ біледі. Өзіне жат жасанды ортаға түсіп, өмірін қысқартатын, жан-жақты тарылтатын жайға кездеседі. Техниканың дамуы, өндіріс пен шаруашылықтың механикаландырылуы адам еңбегін жеңілдеткені рас. Әйтсе де соның нәтижесінде табиғаттан қол үзіп кеткені анық. Сондықтан қалай да уақыт тауып сол табиғатты тамашалау бір ғанибет. Ол күні бойы ез болып шаршаған нерв жүйесін қалпына келтіреді, адамды тынықтырып, бойға күш қосады. Таза ауада бала кезде ойнаған ойындардың бір-екі түрін қайталаса, жастық шақ қайта оралғандай болады. Тіпті жай ғана серуендеп жүрудің өзі өте тиімді екені көптен көп насихатталуда. Әсіресе, дәрілік шөптерді, гүлдерді, дала жеміс - жидектерін теру үлкен ғанибет. 116 сөз, журналдан №179 Александр Блок Александр Блок - ұлы орыс әдебиетіндегі ең күрделі тұлға. Тұлға ғана емес, ең күрделі құбылыс. Ақын творчествосын түбегейлі зерттеген орыстың үлкен әдебиетші ғалымы Владимир Орлов. Ол Александр Блокты гамаюнға теңеп, осы аттас кітап жазды. Гамаюн - көне орыс әдебиетінде көп жырлаған ғажайып ертегі құс. Виктор Васнецовтың қыл қаламынан шыққан көркем суретте гамаюнның басы - адамның басы да, денесі құстың денесі. Аңыздың айтуынша, гамаюн - болашақты болжағыш пайғамбар - құс, адам - құс. Міне, осы суретке қарап отырып Александр Блок 1899 жылы жиырма үшінші ақпанда, он тоғыз жасында «Пайғамбар құс гамаюн» атты өлең шығарыпты. Иә, В.Орлов айтқандай, гамаюн десең гамаюн. А.Блокта ұлы Россияның ертеңі мен болашағын алдын ала болжай білген, кемеңгер ақын. Ақын, алдымен, өз елінің, өз заманының ақыны. Белгілі бір халықтың, белгілі бір дәуірдің рухани айнасы. Әрине, нағыз Блокты білу үшін оны тек қана түп - нұсқадан оқыған дұрыс. Ақындығын ұғу үшін - оның заманын ұғу керек. Александр Блок шығармалары қазақ тіліне аударылып жүр. Бұл салада белгілі қазақ ақындары, тежірибелі аудармашы азаматтар келелі жұмыс істеп жүр. жүктеу/скачать 270,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|