Жалпы экономикалық теорияның мәні және даму кезеңдері

Жалпы экономикалық теория

Экономикалық теорияның мәні және даму кезеңдері

• Экономикалық ғылым- өндірістік және өндірістік емес салалардың жиынтығы. Алғашқы рет б.д.д 3 ғ ертедегі грек ойшылы Ксенофонт пен Аристотель еңбектерінде пайда болды.

Саяси экономиканың мектептері

Меркантилизм

Қоғамның әл-ауқаттылығы материалдық игіліктер өндірісінде емес,ол тауар мен ақша айналымы саласында болады деп есептеді.

Меркантилизмнің нағыз өкілдері- Вильям Стаффорд , Томас Мен.

Физиократ

Қоғам байлығы саудада емес ол өндірісте пайда болатындығы туралы идеяны алғаш рет физиократтар мектебінің еңбектерінде пайда болды.

Осы мектептің басты тұлғасы - Франсуа Кенэ.

Байлықытың қайнар көзі тек ауылшаруашылығы ғана емес
Барлық өндіріс саласындағы еңбектерде көрінетін мектеп – классикалық мектеп.
Марксизм-классикалық мектеп саяси экономика тұжырымдамасын тереңдете отырып Карл Маркс , Фридрих Энгельс теориялық тұжырымдама жасап, жинақталып аталды. К.Маркстың басты еңбегі - «Капитал» деген атпен белгілі және осы еңбегі арқылы ұлы экономистер қатарына қосылды.
19 ғ 2 жартысында «маржинализм» теориясы қалыптасты.
Бұл теорияның австриялық мектептің экономистері Карл
Менгер, Фридрих фон Визер, Эйген фон Бем-Баверк қалады.
Маржинализм экономико-математикалық тәсілдер мен модельдерді кең қолданады. Басты категориялары:

• Шекті пайдалылық
• Шекті өнімділік
• Шекті шығындар

Қазіргі батыс елдеріндегі экономикалық теория негізінен 4 ірі ағыммен сипатталады:
-Бірінші ағым «неоклассикалық» деп аталады. Ол қазіргі монетаризм және неолиберализм теорияларымен жұптасады.Неоклассиктер – «А.Смит тікелей ізбасарлары нарықтық экономиканың субьектілеріне мүмкіндігінше экономикалық еркіндік берілсе , онда олар өте жақсы қызмет атқарған болар еді»- деп есептеді.
-Екінші ағым «капитализмді реттеу» теориясымен айқындалады.Оның негізін қолдаушы ағылшын экономисі Дж.Кейнс болып табылады.
-Үшінші ағым «институционализм» теориясымен берілді.Оның негізін қалаушы американ ғалым – экономисі Торстейн Веблен болып табылады.
-Төртінші ағым «әлеуметтік бағыталған нарықтық шаруашылық» теориясымен танылады.Осы теорияның негізін қалаушылар- неміс ғалымы , мемлекеттік қайраткер Людвиг Эрхард және германияның ғалым-экономисті Вальтер Ойкен болып табылады
Категориялар – бұл экономикалық құбылыстың аса маңызды жақтарын , қоғам өмірінің нақты жағдайларын теориялық тұрғыдан сипаттайтын , жалпылама ұғымдар мен логикалық түсініктер. Мысалы: сұраныс, ұсыныс, тауар, пайда, қаржы, нарық, несие, меншік, жалақы, бәсеке, өндіру , бөлу, айырбастау, тұтыну, анализ және синтез тәсілі.
Бөлу- әрбір адамның өндірген өнімнің үлесін анықтайды
Айырбас- адамдардың бір-бірімен іс-әрекет айырбасы, еңбек өнімнің баламалы негізде шектелуі
Тұтыну- өндіріс барысында жасалған материалдық игіліктерді пайдалану
Экономикалық заң
Экономикалық заңдар өздігінен іс-әрекет жасамайды. Адамдар өндіре , айырбастап және тұтына бастаған
жағдайда ғана экономикалық заңдар пайда болабастайды. Экономикалық заңдар обьективті сипатта болады,
яғни адамдардың еркі мен санасына бағынбайды.
-Ерекше экономикалық заңдар- бұл белгілі бір шаруашылық түрлерінің нақты тарихи дамуының заңдары .
-Айрықша экономикалық заңдар- бұл заңдар олардың іс-әрекет жасауына жағдайдың сақтауындағы тарихи
дәуірге тән. Мысалы: құн заңы , қорлану заңы, ақша айналым заңы, сұраным мен ұсыным заңы және т.б
-Жалпы экономикалық заңдар – бұл заңдар тарихи дәуірге тән. Мысалы:уақытты үнемдеу заңы, еңбектің үнем заңы қоғамдық еңбек бөлінісінің заңы, қажеттіліктің жоғарлауы заңы және т.б.
Адамдар экономикалық заңдарды жасауға , ауыстыруға немесе алып тастауға дәрменсіз, бірақ олар бұл заңдарды ашып , қоғам мүддесіне пайдалана алады.
Өндіріс- адамдардың бірге отырып, материалдық құндылықтар жасауға өздерін саналы мақсаттарын іске асыруға бағытталған қоғамдық процесс.
Өндірістің негізгі 4 факторы:
-жер
-еңбек
-капитал
-кәсіпкерлік қабілеттілік
Өндірістің мүмкіндіктер сызығы- қарастыру
Өндірісті ұйымдастыру – өндіріс барысының бірлігін ішкі өндіірске байланысты қамтамассыз ететін белгілі құрылым.
Өндіріс технологиясы- еңбек заттарын өңдеудің нақты тәсілі.
Пайдалынылған оқулықтар666

жүктеу/скачать 2,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: