Тапсырма2. Келесі таблица мәліметтері бойынша ұзын жүнді жануарлардың қысқа жүнділерге қарағанда неліктен жүнінің өсуі тезірек түсіндіріндер.
Ұзынжәнеқысқақойлардыңжүнініңөсуіжәнежүнұйя клеткаларыныңмиттикалықциклі.
Көрсеткіш
Қысқа жүнді
Ұзын жүнді
Жүнніңөсуімм/тәуілікте
0,26
0,47
Митотикалық циклфазаларының ұзақтылығы,сағат
G1
1,8
1,8
S
10,3
9,0
G2+M
8,9
6,2
Генерациялықуақыт,сағат
21
17
Тақырып 3. Мейоз.
Мақсат: Мейоздың биологиялық маңызың оқып тану. Митоз бен мейоздың арасындағы ерекшеліктер.
Жалпы мәлімет: Мейоз – екіеселенген (2п) хромосомалар саны бар соматикалақ жасушалардан ерекше хромосомалардың бір жиынтығынан (п) тұратын гаметалар – дамыған жыныс клеткалары бөлініп шығатын бірінен соң бірі өтетін жасыша бөлінуі. Мейозда гомологиялық хромосомалардың коньюгациясы – биваленттердің пайда болуы, рекомбинация өтеді.
Бір аналық жасушадан
неше ұрпақ жасуша пайда болады?
Кроссинговер қай
фазада өтеді?
Толық бөліну процессі неше ядро бөлінулерінен
тұрады?
Тапсырма 3.Овогенез схемасын салып, ондағы бөліну зоналары мен бөліну түрлерін көрсетіндер.
Тақырып 4. Хромосомаларқұрылысы.Кариотип.
Мақсат: Хромосомалар морфологиясы мен ішкі құрылысың, әртүрлі түрлер кариотиптерінің ерекшеліктерін оқып тану.
Жалпымәлімет: Хромосомаларды ерекше құрылысы бар, морфологиялық және функциональды жақтарынан әртүрлі, өз өзін көбейту ерекшеліктілігі бар және бірнеше жасуша бөліну кезінде өз қасиеттерін сақтай білетін жасуша ядросының бір қажетті компоненті деп атауға болады. Эволюция барысында хромосомалар тұқым қуалаушылық қасиеттердің ең лайықты іскеасыру формасы болып табылады. Бір түрді организмнің әртүрлі соматикалық ұлпа жасушаларының хромоосмаларын зерттеуі оларға кариотип деп аталатын белгілі бір тұрақты хромосомалардың саны мен сапасы тәнекенін көрсетеді.
Тапсырма1. Хромосомалардың морфоолгиясын оқып танып, түрлерімен бөлшектерін көрсетіп, суретін салындар.
Тапсырма 2. Хромосомалардың ішкі құрылысын оқып танып схемасын суреттендер.
Тапсырма3. Әртүрлі түрлер кариотиптерінің ерекшеліктерін анақтандар. Метафазалық пластинкалары бойынша әртүрлі түрлердің кариограммаларын құрап, хромосомалардың өлшемді индекстерін тауып кариотип формуласын жазындар.
Семинар. Митоз. Митоздың генетикалық маңызы.
Хромосомалардың морфологиясы мен ішкі құрылымы.
Кариотип және оның түрлік ерекшеліктері.
Офогенез бен сперматогенздің ерекшеліктері.
Қолдануға негізгі әдебиет: С. Ш. Стимбеков, «Жалпы генетикаң, Алматы, 1993 10-26 т.
Студенттердіңдербесжұмысынатапсырма. 1. Келесі терминдің сөздігін жасандар: митоз, кариокенез, клетка циклі, интерфаза, хромосома, хроматида, центромера, гетерохроматин, эухроматин, соматикалық клетка, жыныс клеткасы, кариотип, гомологиялық хромосомалар, диплоидты жиынтық, гаплоидты жиынтық, S-период, мейоз, эквациялық бөліну, редукциялық бөліну, бивалент (тетрада), зигота, ұрықтану, оогенез, сперматогенз.
Келесі тақырыптарбойынша реферат жазындар:
а) Митоз және оның генетикалық маңызы. б) Мейоз және оның генетикалық маңызы. в) Гаметогенез және ұрықтану.
Бақылаусұрақтар. Клеткалық цикл дегеніміз не?
ДНК редупликациясы клеткалық циклдің қай стадиясында өтеді?
Хромосомаларда бөлінудің қай фазасында зерттеу ынғайлы?
Мейоздыңбірінші бөлінуі екіншісінен және митоздан айырмашалаға неде?
Мейоздың профаза І-не не тән?
Мейоз І-ден кейін ДНҚ-нің түзілуі және екеселенуі мүмкін бе?
Қай фазада хроматидтар бөлініп жеке хромосома болады?
Гаметогенез қандай зоналардан тұрады?
Гамеогенездің қай зонасында митоз және мейоз бөлінулер өтеді.
Кариотип дегеніміз не?
Ұрықтанудың генетикалық маңызы неде?
Хромосома қандай заттардан тұрады және олардың маңызы неде?
Тақырып 5. Тұқымқуалаушылықтыңмолекулярлықнегіздері. Нуклеин қышқылдарының структуралық және химиялық құрылымы.
Мақсат: Нуклеотидтердің химиялық құрылымы, олардың нуклеик қышқылдарына қосылу, НҚ әртүрлілігі, комплементарлық принцип және ДНҚ-нің өзбетімен қайталану жөнінде ұғым алу.