Жануарлар экологиясы
Тундра белдемінің жануарлар қауымдастығы
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
| 10.2
Тундра белдемінің жануарлар қауымдастығы Тундра белдемі Европаның, Азияның жэне Солтүстік Американың солтүстік жағалауын көмкере орналасқан. Беринг, Охот, Норвег теңіздері жэне элемдегі ең үлкен арал- Гренландия аралы да тундра белдеміне жатады. Тундра белдемі оңтүспгінде орман белдемімен шектеседі. Тундра беддемінің жазы қысқа жэне суық, қысы 7-8 ай бойына жалғасатын өте үзақ жэне аса қатал. Қыста мүнда 2 айға жуық ешбір күн көзі көрінбейді. Жер беті аса қатты суъітып -70 градусқа жететін ' сүрапыл аяз, қарлы бүркасын жиі кездеседі. Тундра белдемі жер шарының биік ендігінде орналасқандыктан жазда түн болмай, поляр күні екі айға жуық уақытқа созылады. Поляр күні кезінде күн көкжиекке түсіп, батуга таяп барып қайтадан көтеріледі. Сондықган күн батпайды. Бірақ күн биікке көтерілмейтіндіктен күннің сәулесі жер бетіне сүйір бүрыш жасап түседі де, жер бетін нашар қыздырады. Тундра беддемінде ең жылы күннің температурасы 10 градустан аспайды. Жаздың кез келген күіиаде қарлы катқақ кездесіп түрады. Топырағының беткі 30-35 см-ге дейінгі кабаты ғана жібиді. Бүдан төменгі қабатын түгелдей үзақ жылдық тоң иеленеді. Суык, салқын климат басым болуына байланысты жер белндегі судың булануы өте аз, баяу. Топырақтың терең қабатына суды өгкізбейтін тоң қабаты орналасуының әсерінен тундра белдемінде батпақты жерлер жиі үшырасады. Жаз мезгілі салқын жэне қысқа болғандықтан тундра топырағында өсімдіктін шіріп, ыдырауы оте баяу жүріледі. Мүның бәрі өсімдік өсуіне бөгеттік жасайды. Сондықган тундра белдемінде өсімдік жамылғысы өте сирек, өсімдіктің түрлік қүрамы өте аз. 157 Көбінесе суыққа төзімді өсімдіктер (криофит) басым кездеседі. Атан айтсақ өсімдік жамылгысының басым бөлігін кыналар ( жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|