Жануарлар экологиясы

ылғалдың 
артықиіылығынан 
садданып, 
батнактаніин 
жерлсрлс 
гигрофилдср 
мен гидрофи:щердің саны басымдылык корсетеді.
Қаидай бір экологиялық топтың өкілдерінің әраіі>
шщыігығы
, 
молдыіы мен тығыздығы, соидай-ақ эртүрлі экологиялық гоптардың 
сшщық катынасы, берілген биогопгың экологиялық жагдайын әртүрлі 
асііаптарды пайдаланып химиялық, физикалық жолмсн зерттегсннсн
кем емес деңгейде сипаттап бере алады.
Қандай бір биоценоздагы өсімдік, жануар, микроагзалардың 
түрлік, экологиялық алуантүрлілігі қаншалыісгы мол болса, биоцеиоз 
соншалыкты түрақгы боладьь Өйткені еіер биоценоз коп іүрден 
қүралатын болса, түрлердің экологиялык атқаратын міидепі әр жакгы 
болса, бір түрлі агза жойылып кетсе де, оның биоценоыа агкаратын 
қызметін басқа бір түр атқарып, биоценаздың күрылымының және 
қызметінің біріүтасгыгын гүракты сақтап түра апады.
10. 
Географиялык белдемде 
қалыптаскаи 
жамуарлар
кауымдастығынын негагі сипаттары
Жер бетіидегі геогрфиялык зоналар, өсімдіктер формациялары, 
жануарлар қауымдасгыгы, биомдар барлыгы да климатпен тығыз 
байланысты түрде түзіліп қүрылады. Эвалюциялык даму үрдісінің 
нэтижесіндс географиялық белдемдердіи эрбіреуінің климаттық 
ереюпеліктерінс негізделғен өсімдік жамылғысы мен жануарлар 
элемінің бірлестігі пайда болыгі, өзара бірлестік қүрып тіршілік етеді. 
К
уолыктын
әрбір табиги белдемінде жануарлар белгілі үйлесімдік.
бейімдеушілік қағидасына сәйкес кауымдасып қалыптасқан.
Төменде 
эрбір 
белдемдегі 
табиғаттың 
ерекшелігіне 
сәйкес 
жануарлар әлемінің негізгі қүрылымының сипаты карастырылады.
10.1 Лркгикалык шөл белдемі
Арктикалық белдемнің қүрамына солтүстік полюспен іргелес 
жатқан барлық аймақ, солтүстік мүзды мүхиттың полюстік бөлігінде
таралған көптеген аралдар мен көшпелі мүздар кіреді.
Арктикалық шөл беядемінің климагы жануарлар тіршілік етуге 
тым колайсыз. Қыс айларында күн көкжиектен көтерілмейді. 
Полярлық түн жарты жылға жуық созылатындыктан, төңірек қараңғы 
түнек жамылған күйге енеді. Қыс кезінде ауаның температурасы -
50°С -қа жетіп суиды.Өте суык жэне сағатына 
200
км жылдамдықка
жететін күшті дауылдар жиі кездесіп түрады.
Акпан айының соңына қарай күн біртіндеп көкжиектен көтеріле
бастайды. Кешікпей полярлык үзақ күн басталады. Бүл кезде тэулік 
бойында күн батпайды.
151

Арктикалық жылы мезгіл өте кысқа. Коктемнің белгісі біліне 
салысымен ұзамай жаз басталып кетеді Мұз бұзылып гемиература
0°С-тан жогарылай бастайды.
Арктикның құнарсыз жұка топырагы түрлі тусгі кыналарга бай. 
Жаз мезгілінде гүлді өсімдіктерден көгілдір жэне ақрары гұлді 
тасжарган, аппақ гүлді мамыкшөп, сары гүлді 
қиыр солтүстік 
көкнәрлері, аз уақытгың ішінде гүл жарып, түкым шашып үлгереді.
Теңіздердің мұзы еріген бөлігінде, аралдардың суында планктон 
батдьфлар қарқынды дамып көбейеді. Бұл баддырлармен планктон 
шаяншалар, шаяншалармен балықтар, балыктармен түлендер (ит 
балыктар) коректеніп арктикалык биоценоздагы қоректік тізбектің бір 
бұтағын түзеді.
Мұзды мұхиттың Арктикалық бөлігінде аксача 

жүктеу/скачать 12,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: