Жануарлар экологиясы
Демографиялық кесте бойынша популяцияның
жүктеу/скачать 12,6 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8.5.2
Демографиялық кесте бойынша популяцияның өсім карқынын есептеу тэсілі Популяцияның өсу қарқыны (өсу жылдамдығы) демографиялык кесте арқылы есептелетін екі түрлі көрсеткішке байланысты. Онын біріншісі көбеюдің таза өсімі, екіншісі ұрпақ табудың (генерацияның) орташа мерзімі. Бір ұрғашы дарақтың бүкіл өмірінде тапкан ұрпақгарынан шығынға ұшырамай тірі қалған ұргашы ұрпағының саны көбеюдің таза есімі деп аталады. Әрине дарақгардың кейбірі көбейетін жасына жетпей өлетіндіктен олар ұрпак таратпайды. Керісінше кейбір көп жасаған анальгқтар популяцияның орташа ұрпак туу көрсеткішінен едэуір көп ұрпақ береді. Қалайда бір аналық орта есеппен бірден артық ұрғашы ұрпақ табатын болса популяцияда өсім байқалады. Егер де аналықтардың популяцияда болуға тиісті орташа саны сақталмай азайып кетсе популяцияның жалпы саны азая бастайды. Популяциядағы дарактар санының азаюы элде көбеюі жэне де ұрпак табудың (генераңияның) орташа мерзіміне яғни аналыктын төлдеуге кабілетті орташа уақытына байланысты. Туған ұрпак ерте ересейіп, ерте ұрпақтанса, соған сәйкес популяцияның өсімі де жылдамдайды. Көбеюдің таза өсімін К эрпімен белгілейік. Көбеюдің таза ©сімін есептеу үшін ұрғашы дарақтың эрбір жасында тапкан ұрпакгарынан 142 өлім- жітімге ұшырамай тірі қалған ұрпақтарының косындысын табу керек. Мысал үшін 6 -кесте бойынша 1 жастагы әрбір дарактың өсімталдыгы (Вх) 1-ге тең. Гуган 1 ұрпақтың өміршендігі (Ьх) - 0,5. Олай болса популяциядагы 1 жастағы барлық ұрғашы дарақтардан туған төлдің 50 пайызы ғана өмір сүреді деген сөз. Яғни таза өсім ==0,5(орташа өсімталдық 1, оны 0,5-ке көбейтеміз: 1*0,5=0,5. 2 жастағы ұрғашы дарақгың өсімталдығы (Вх) -4 яғни жылына 4 ұрпақ табады. 2 жасында тапқан ұрпақгарының өміршендігі (Ъх) - 0,4. Олай болса 2 жастағы бір ұрғашы дарақгың көбеюінің таза өсімі (ЬхВх) -1,6 (4*0,4=1, 6 ). Осылайша бұл дарактың өмірінің алғашқы 5 жасындагы таза өсімі-3,1. Басқаша айтқанда әрбір ұрғашы дарақ 5 жыл жасаған мерзімінде орта есеппен 3,1 үрғашы ұрпақ (төл) табады дегенді көрсетеді. 6 -кесте. Кез келген популяцияның көбею нәтижесіндегі таза өсімі мен ұрпак табуының орташа мерзімін есептеу әдісіне арналған демографиялық кесте________________________________ ___ _____ Жасы (х) Әміршендігі (Ьх) Өсімталдығы (Вх) Өмір сүрген ұрпағының саны Өмір сүрген ұрпағының саны мен крпақ тапқан жасыныц көбейтіндісі (х Ьх Вх) 0 1,0 0,0 0,0 0,0 1 0,5 1,0 0,5 0,5 2 0,4 4,0 1,6 3,2 3 0,2 4,0 0,8 2,4 4 0,1 2,0 0,2 0,8 5 0,0 0 ,0 ____ 0,0 0,0 Көбеюдің таза өсімі= Өлшенген жалпы жасы=__________ 3,1 6,9 Ұрпақ табудың (генерацияньщ) орташа мерзімін (Т) есептеу үшін ұрғашы дарақтың ұрпақ табатын орташа жасьш аныктау қажет. жүктеу/скачать 12,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|