Жаратылыстану және ауылшаруашылық ғылымдары
Несеп шығару актісі мен бүйрек қызметін реттеуші механизмдерді дамыту
жүктеу/скачать 82,61 Kb.
|
УМК Окушылар физиол дамуы (1)
| 10. Несеп шығару актісі мен бүйрек қызметін реттеуші механизмдерді дамыту.
Бүйрек қызметі нерв жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері арқылы реттеледі. Бірақ, гуморальды реттеу де маңызды роль атқарады. Ми қабатының үлкен жарты шараларында қозуы несеп шығаруды күшейтетін немесе тежейтін учаскелер болады. Бұл жоғарғы орталық эфферентті жолдар арқылы мидағы симпатикалық нервтендіру орталығымен байланысқан. Орталық нерв жүйесінің импульстерінің ықпалымен бүйрек қан тамырларының тесігі мезгіл-мезгіл тарылып және кеңейіп отырады, сондай-ақ бүйрек қыртыстары кенересінің өткізгіштігі және каналшалардағы эпителийдің сіңіргіштік қабілеті де өзгереді. Бұл несеп түзілу процесінде көрініс табады. Балалардың несеп шығаруы негізінен ересектердегі сияқты жүзеге асады, бірақ бұл жаста көңіл-күй ауаның температурасы мен ылғалдылығы және организмнің физикалық жай-күйі өте үлкен ықпал жасайды. Бүйректің бөліп шығару қызметінің бұзылуы алмасудың түпкі өнімдері шығарылуының кешігуінен немесе несеп шығарудың жиіленуінен болады. Алғашқы жағдайда организмде нәжіс, тұздар және басқа да шлактар жинақталып, қалады да, организмнің қызметін жарым жартылай немесе толық бұзады, кейде ол өлімге әкеп соғады. Нефрондарда түзілген несеп иір каналдар арқылы түбекшеге түсіп, одан ағып түтікшелер арқылы қуыққа келеді. Несеп шығару күрделі рефлексті акті болып табылады және мезгіл-мезгіл жүзеге асып отырады. Жинақталған несеп қуықтың кенересіне және сонда орналасқан рецепторларды қосады. Осы жағдайда пайда болатын афферентті импульстер миға келіп жетеді де, одан қуықтың бұлшық етті қабаты мен оның жапқышына бағытталады. Түнгі ұйқы кезінде еріктен несеп шығару энурез немесе түнгі несеп ұстамау деп аталады. Алайда мұндай жағдай мектеп жасына дейінгі балалардың күндізгі ұйқы кезінде де байқалады, сондықтан оны еріксіз несеп шығару деп аталады. Ер балаларда энурез қыз балаларға қарағанда жиірек және жазда қыстағыдан гөрі сирегірек болады. Түнгі несеп ұстамаушылыққа ұйықтар алдында көп мөлшерде сұйық ішу, психикалық жарақат, шаршап шалдығу, тоңу т.б. жағдай жасайды. Энурезге шалдыққан балалр бұл кемістігіне қатты намыстанады, түнде көпке дейін ұйықтамайды, ал сонан соң қалың ұйқы кезінде несеп шығарып қойғанын сезбей де қалады. жүктеу/скачать 82,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|