Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология

жүктеу/скачать 6 Mb.

Pdf көрінісі

бет	150/157
Дата	25.11.2023
өлшемі	6 Mb.
	#125829

1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 ... 157

Астроглия
(3-сурет, Б)

орталық жүйке жүйесіне

тіректік аппарат
болып саналады. Жасушалары астроциттер. Олардың ӛсінділері жүйке
жасушаларының ӛсінділері мен денелерінің арасындағы кеңістікті толтырып,
нейрондар орналасатын тор құрайды. Жасушалары майда кӛп ӛсінділі,
олардың екі түрі бар:
протоплазмалы және талшықты
.
Протоплазмалы
астроциттер мидың сұр затында орналасады, денесінде ӛсінділері кӛп, олар
қысқа және тармақталған. Атқаратын қызметтері шектеуші (миды
бӛліктерге бӛледі) және трофикалық.
Талшықты
астроциттер ӛсінділері
ұзын және жіңішке болады, олар мидың ақ затында орналасып, тіректік
қызмет атқарады. Сонымен қатар, олар нейрондарды қоректендіретін
шекаралық глиялық периваскулярлық мембраналар түзеді. Астроциттердін екі
типі ӛзара бір-бірімен байланысып, нейрондар орналасатын үш ӛлшемді
шырматылған тор құрайды. Астроциттердің бӛлінуі жиі байқалады,
орталық жүйке жүйесі зақымдалған жағдайда тыртық ұлпалар түзіледі.

Олигодендроглия –
жасушалары олигодендроциттер. Нейроглия
құрамында ең кӛп кездесетін майда жасушалар, ӛсінділері аз және ӛте
жіңішке. Орталық және шеткі жүйке жүйесінің құрамындағы нейрондар мен
жүйке талшықтарының сыртын қоршайды, сұр және ақ затта да кездеседі.
Солардың бір түрі глиоциттер – сателлиттер нейронның сыртын қаптап
тұрады. Нейрондардағы ӛсінділерді қаптайтын жасушаларды леммоциттер
немесе Шванн жасушалары деп те атайды (3-сурет, В). Шванн жасушалары
миелинденген
талшықтардың
миелин
қабықшасын
синтездейтін
мамандалған олигодендроциттер.

А Б В
3 - сурет. Макроглияға жататын жасушалар
А – Эпендимоглия, Б – Астроглия, В – Олигодендроглия.

171
Олар жүйке ұштарының құрамына кіреді, жүйке жасушаларының
ӛсінділерін изоляциялап, қозу импульсінің шашырауына кедергі болады,
импульсті ӛткізуде елеулі рӛл атқарады. Сонымен қатар, олигодендроциттер
нейрондарды қоректендіруге және мидағы судың алмасу процесіне
қатысады.
Глиялық жасушалар қан капиллярымен байланысып, олардан алынған
заттарды ӛңдеп, жүйке жасушаларын дайын жоғары молекулалы заттармен
қамтамасыз етеді деген мәліметтер бар. Жүйке жүйесінде трофикалық
қызмет атқарады және зат алмасу процесіне қатысады.

жүктеу/скачать 6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 ... 157