Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология
жүктеу/скачать 6 Mb. Pdf көрінісі
|
Цитология және гистология оқу құралы 2017 - лаб. сабақ
- Бұл бет үшін навигация:
- Голокриндік
|
А Б В Г Д 4 – сурет. Экзокринді бездердің тҥрлері А – жәй түтік тәрізді без, Б – жәй альвеолярлі без, В – бас бӛлігі тармақталған түтік тәрізді без, Г – бас бӛлігі тармақталған альвеолярлі без, Д - бас бӛлігі тармақталған күрделі түтік тәрізді альвеолярлі без. Секреторлық эпителиальді жасушалардың пішіні әртүрлі, ядросы ірі, хроматині кӛп және ядрошығы да үлкен болып келеді. Секрет бӛлуші жасушалардың жасуша аралық кеңістігі біршама үлкен, бәрінде эндоплазмалық тор мен Гольджи аппараты жақсы жетілген және митохондриялары кӛп. Безді жасушалардың құрылысы полярлы келеді. Секретті түзу тәсіліне қарай мерокриндік, апокриндік және голокриндік бездер деп ажыратады. Мерокриндік бездерде секрет жасушалардың ішінде түзіледі де мембранамен қоршалған кӛпіршік түрінде жасушаның бос бетіне бӛлінеді. Секрецияның бұл түрінде плазмалық мембрананың тұтастығы сақталады, цитоплазманың кӛлемі кемімейді (бокал тәрізді бездер, асқазан бездерінің жасушалары, ұйқы безінің экзокринді бӛлігі жатады). Голокриндік бездерде секреция процесі кезінде жасуша толықтай бұзылып, тіршілігі жойылып, ішкі құрылымы секретке айналады (терінің май бездері). Апокриндік бездерде секрет түзілу кезінде цитоплазманың үстіңгі бӛліктері бӛлініп, секреттің құрамына кіреді. Секрецияның бұл типі құстың 110 жұмыртқа жолының эпителиальді жасушаларына, сүтқоректілердің тер бездеріне және сүт бездеріне тән. Эндотелий Эндотелийдің құрылысында эпителийдің кейбір белгілері мен дәнекер ұлпасының қасиеттерін байқауға болады. Кейде оны жеке ұлпа ретінде қарастырмайды, бірақ та эпителийге, әсіресе, мезотелийге сырттай ұқсастығы болғанымен, эндотелийдің кейбір ерекше белгілері оны дәнекер ұлпасының бір түрі ретінде қарастыруға негіз бола алады. Эндотелий алғашқы қан тамырларының жасушаларымен бірге мезенхимадан дамиды. Жүректің, қан мен лимфа тамырларының ішкі бетін астарлайды. Эндотелий жалпақ бір қабатты эпителийдің (мезотелийдің) жасушаларына ұқсас жалпақ жасушалардан тұрады. Азот қышқылды күміспен ӛңдеген кезде ғана жасушалар шекарасы жіңішке ирек-ирек сызық болып байқалады. Эндотелийдің жасушаларында бір, екі кейде үш ядро болуы мүмкін. Цитоплазмасында жалпы жасушаларға тән органоидтардың бәрі де болады. Эндотелий жасушаларының бос бетінде микробүрлер байқалады. Эндотелийдің микробүрлері құрылысы мен функциясы жағынан эпителиальді жасушалардың микробүрлерінен ӛзге, саны аз және бұтақталып келуі мүмкін. Эндотелий базальді мембрананың үстінде орналасады. Кӛк бауыр, лимфалық бездер, бауыр сияқты қорғаныш қабілеті айқын байқалатын мүшелерде қан капиллярлары кеңейіп, синустар мен синусоидтарға айналады. Олар арқылы ӛтетін қанның ағысы баяулайды. Аталған мүшелердің эндотелийіндегі жасушалар фагацитоздық қабілетке ие. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|