Жоба әдісі. Жоба әдісі өткен ғасырдың 20-жылдарында АҚШ-та пайда болды. Ол проблема әдісі деп те аталды. Ол американдық философ және ағартушы Джон Дьюидің прагматикалық педагогика идеяларына негізделген. Оның шәкірті және ізбасары В. Килпатрик осы әдістің мәнін анықтай отырып, оны «Шын жүректен орындалған жоспар» деп атады. Жоба әдісінің негізінде "Жоба"ұғымын түсіну арқылы қажетті нәтижеге қол жеткізу идеясы жатыр. Бірақ нәтижені белгілі бір мәселені теориялық және практикалық шешу негізінде алуға болады. Мұндай нәтижеге қол жеткізу студенттер әртүрлі салалардағы білімді өз бетінше ойлау, проблемаларды анықтау және шешу үшін қолдануы керек дегенді білдіреді. Оқушыларға нәтижені және оның әртүрлі салдарын көре білуге, олардың арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды анықтау қабілетін дамытуға үйрету өте маңызды. Бұл әдіс белгілі бір уақытқа есептелген жеке, жұптық, топтық жұмыс түрінде студенттердің өзіндік қызметіне негізделген [3].
Студенттермен бірлесе отырып жобаларды қалыптастыру, оларды жүзеге асыру, қажетті материалдарды таңдау және олармен жұмысты жоспарлау үшін жобалардың түрін анықтау маңызды. Жобалар әдісі мен бірлесе оқыту әдістері көптеген елдердің білім беру жүйесінде кең таралған. Мұның бірнеше себептері бар. Ең алдымен, олар тек педагогикалық қана емес, сонымен бірге әлеуметтік сипатта да анықталатынын атап өткен жөн. Олар студенттердің белгілі бір білімді игеруі үшін ғана емес, сонымен бірге алған білімдерін қолдану және практикалық мәселелерді шешу құралы ретінде, студенттердің әртүрлі рөлдерде өзін-өзі көрсету және әртүрлі топтарда қарым-қатынас жасау қабілеттерін дамыту тұрғысынан маңызды. Студенттерге зерттеу, ақпаратты өңдеу, талдау, гипотезаларды тұжырымдау және тексеру, қорытындылау әдістерін үйретеді.
Жобаларды әзірлеу кезінде мыналарды ескеру қажет:
1. Жоба тақырыпты және қатысушылар санын таңдаудан басталуы керек;
2. Оқушылар проблемаларды әртүрлі жолдармен анықтағанына қарамастан (ми, ұжымдық талқылау), мұғалім барлық аспектілерді талдап, таңдалған тақырып негізінде ең қолайлы нұсқаны таңдауы керек;
3. Ең бастысы-жоба бойынша жұмыс міндеттерін нақты белгілеу, жұмыс әдістерін анықтау, ақпаратты іздеу, шығармашылық шешімдерді талқылау және қабылдау;
4. Жобаға қатысушылардың жеке және бірлескен өзіндік жұмысын ұйымдастыру;
5. Жобаны рецензенттердің (оппоненттердің) бағалауы және презентацияны ұйымдастыру.
Жоба бойынша жұмыс ұжымдық талқылаумен, нәтижелерді сараптаумен және жариялаумен, бағалаумен және қорытындылаумен аяқталады.
Ауызша және жазбаша түрде ұсынылуы мүмкін жобалық жұмысты орындау кезінде, менің ойымша, келесі ұсыныстарды орындау қажет:
- Біріншіден, жобалық жұмыс студенттерге өз идеяларын білдіруге мүмкіндік беретіндіктен, студенттерді тым анық бақыламау және реттемеу керек, олардың тәуелсіздігін көтермелеген жөн.
- Екіншіден, жобалау жұмыстары негізінен ашық түрде жүзеге асады, сондықтан олардың нақты жоспары болмайды. Жобалық тапсырмаларды орындау барысында кейбір қосымша материалдарды енгізуге болады.
- Үшіншіден, жобалардың көпшілігін жеке студенттер орындай алады, бірақ егер ол топтарда орындалса, жоба мүмкіндігінше шығармашылық болады. Бұл оқу ынтымақтастығының маңыздылығы мен тиімділігін тағы бір рет көрсетеді.
Осылайша, оқу жобасының әдісі оқушының тәуелсіздігін дамытуға ықпал етеді, оның жеке басының шығармашылық әлеуетін ашады, білім беру процесінде оқушының субъективтілігін қамтамасыз етеді, бұл оқытудың соңғы нәтижесіне оң әсер етеді.
Географиялық мультимедиа технологиясы - дыбыстық жазбаларды, географиялық нысандардың фотосуреттерін және әртүрлі үрдістердің анимациялық видео жазбаларын біріктіреді. Бұл технология табиғи үрдістерді толық сипаттауға мүмкіндік береді. Компьютерлік география электронды оқулықтарды қолданып қашықтықтан оқыту мәселелерімен айналыса отырып, географиялық білім беруде ақпараттық инновациялық әдістерді жетілдіруде.
Мультимедиалық технологиялар бұл ақпараттық ортаны едәуір кеңейтуге, оны жүйелендіруге, қажетті нақты ақпаратты таңдауға, үрдістердің, нысандар мен құбылыстардың даму динамикасын көруге, сонымен бірге бейнелік ақпараттармен қатар, олардың дыбысы мен әуенін де естуге мүмкіндік беретін заманауи, оңтайлы әрі мобильді көрнекі құрал болып табылады. Мультедиалық құралдар ғылыми және көркем мәтіндерді, дыбыстық фрагменттерді, жоғары сапалы кескіндерді, бейнефильмдер мен теледидар бағдарламаларының эпизодтарын бір терезеде орналастыра алу мүмкіндігіне ие. География сабақтарында компьютерді, электронды карталарды, электронды оқулықтарды, ғарыштық суреттерді пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға, білімдерін электрондық тест көмегімен тексеруге мүмкіндік береді, географиялық карталармен жұмыс жасаудың түрлі әдістемесін ұсыну арқылы маңызды картографиялық дағдыны қалыптастырады.
Жаратылыстану пәндерінде саралап - деңгейлеп оқыту технологиясының элементтерін, тесттік әдісті және ақпараттық технологияны, яғни компьютерлік техниканы қолдануға болады. Себебі, кез-келген құбылыс пен лабораториялық эксперименттерді компьютерде анимация арқылы көрсетуге болады. Анимация - бұл мультипликацияның дамуындағы осы заманға сай компьютерлік бөлігі. Бұрын мультипликациялық кадрларды қолмен сызса, қазір анимациялар арнайы компьютерлік бағдарламалардың көмегімен бейнелерді "тірілтіп" (осыдан «анимация» сөзі шыққан) пішіні, бояуы т.б. өзгертуге болады.
Менің ойымша, сабақты өткізудің ең қызықты интерактивті түрлері – конференция, дөңгелек үстел, жобаларды әзірлеу, презентацияларды, оқу бейнероликтерін дайындау, электрондық оқулықтармен жұмыс жасау болып табылады. Әзірленген әдістемесі бар және өзіндік жұмысты орындау мен бақылаудың әртүрлі кезеңдерінде қолдануға болатын оқытудың интерактивті формаларының кейбір түрлеріне тоқталайық. Оқытудың ең көп қолданылатын интерактивті формаларына "конференция" жатады. Университеттік білім берудегі бұл форма студенттердің өзіндік жұмыстарының орындалуын бақылау үшін кең көлемді көп қырлы материалдарды (бөлім немесе модуль) жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
"Конференцияны" біз дәстүрлі түрде оқу процесінің кейбір түрлерін ұйымдастыру үшін қолдана аламыз. Мысалы, педагогикалық, далалық практикалардың қорытындылары бойынша конференциялар өткізуді айтуға болады. Конференция формасының басты артықшылығы - барлық студенттер таным процесіне қатысады. Оқытушы конференция бағдарламасын әзірлейді және оқу үшін әдебиеттер мен интернет-ресурстардың тізімін ұсынады. Білім беру қарым-қатынас ортасын қалыптастыру үшін ұйымдастыру комитеті құрылады. Оның құрамына коммуникативтік дағдылары бар және оқуға жауапкершілікпен қарайтын студенттер кіруі керек.
Тәжірибе көрсеткендей, конференция аясында жиі "дөңгелек үстел" ұйымдастырылады, онда қойылған міндеттер мен проблемалар талқыланады, пікірталастар өткізіледі, сонымен қатар талқылау тақырыбы бойынша келісілген ұстанымдар жасалады. "Дөңгелек үстел" талқыланатын материалмен – оның идеясы мен проблематикасы деңгейінде жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Пікірталас қарама-қарсы көзқарастардың қақтығысын қамтиды. Егер талқыланатын мәселе бойынша қарама-қарсы пікірлер туындауы мүмкін болса, бұл орынды. Сонымен қатар, бір жағынан, оқиғалар мен құбылыстарды біржақты түсіндіруден аулақ болуға, екінші жағынан студенттерге басқалардың пікірін құрметтеуге үйренуге көмектеседі.
Компьютерлік презентациялар. Оқу процесінде компьютерлік презентацияларды қолдану студенттердің оқу материалын игеруін күшейтуге және сынып тақтасының орнына мультимедиялық проектордағы компьютер экранынан немесе әр оқушыға арналған дербес компьютерден слайд-фильмдерді көрсетуді қолдана отырып, сабақтарды сапалы жаңа деңгейде өткізуге мүмкіндік береді. Компьютерлік презентациялар оқушылардың назарын ұсынылған ақпараттың маңызды сәттеріне аударуға және иллюстрациялар, диаграммалар, диаграммалар, графикалық композициялар және т. б. түрінде көрнекі әсерлі бейнелер жасауға мүмкіндік береді. Жоғарыда аталғандарды ескере келе барлық әдістер, сабақтарда және сабақтан тыс уақытта қолданылатын жаңа технологиялар балаға шығармашылықпен жұмыс істеуге мүмкіндік береді, қызығушылықтың дамуына ықпал етеді, белсенділікті арттырады, баланың оқуға деген ықыласын қалыптастырады деген қорытындыға келеміз.
Бүгінгі таңда білім беруді ақпараттандыру формалары мен құралдары өте көп. Оқу процесінде ақпараттық жəне телекоммуникациялық құралдар мүмкіндігін комлексті түрде қолдануды жүзеге асыру көп функционалды электрондық оқу құралдарын құру жəне қолдану кезінде ғана мүмкін болады. Білім беруді ақпараттандыру жағдайында оқушылардың ақпараттық сауаттылығын, ақпараттық мəдениетін жəне ақпараттық құзырлығы сияқты қабілеттіліктерді қалыптастыру мəселесі бүгінгі күннің өзекті мəселесіне айналып отыр.