Байланысты: Ғарыштық түсірілімдерді дешифрлеу негіздері пәні бойынша емтихан сұрақтары 2022 (1)
Сәулелену қабылдағыштар: параметрлері мен сипаттамалары Сәулелену қабылдағыш – бұл электромагниттік сәулелену энергиясын электр сигналы етіп құруға арналған қондырғы.
Іс-әрекет принципі бойынша жылулық және фотондық сәулелену қабылдағыштары болып бөлінеді. Жылулық қабылдағыштардың іс-әрекеті сезімтал қабат температурасының өзгерісі кезінде сәулеленудің осы қабатына түсетін әсері мен олардың қасиеттерінің өзгерісіне негізделген. Фотондық қабылдағыштардың іс-әрекеті ол сәулеленген кезде заттардың электрондық құрылымының өзгерісіне негізделген.
Бейнелеу сигналдарын қалыптастыру үшін қазіргі ОЭЖ көп элементті қатты денелі сәулелену қабылдағыштары пайдаланылады. Осы қабылдағыштардың негізгі артықшылықтары мыналар болып табылады:
– көрінетіннен бастап жылу инфрақұрылымына дейінгі кең спектрлік диапазон;
– сипаттамалардың тұрақтылығы;
– шағын габариттер мен масса;
– аз тұтынылатын қуат.
Сәулеленудің көп элементті қабылдағыштары жылулық және фотондық детекторлар және зарядталған байланыс деп аталатын аспаптар (ЗБҚ) негізінде құрылады. ЗБҚ конструктивті металл-тотықтандырғыш-жартылай өткізгіш құрылымы бар конденсаторлар жиынтығынан тұрады.
Сәулелену қабылдағышының параметрлері мен сипаттамаларын шартты түрде топтарға бөлуге болады.
Бірінші топ – бұл сезімталдық параметрлері, оған мыналар кіреді: сәулелену қабылдағыштарынан шығатын сигналдар өзгерісіне (кернеу немесе ток), осы өзгерісті туғызған монохроматикалық ағынға арақатынасы ретінде анықталады;
Екінші топ – бұл шектік және шу сипаттамаларының параметрлері. Қабылдағышқа түскен сәулелену тогы мәнінің, ең төменгі мәні ретінде сезімталдық шек жатады, мұндай жағдайда шығатын сигналдың мәні шудың мәніне тең. Сезімталдық шегі сәулелену қабылдағышының шағын сигналдарды тіркеу қабілетін сипаттайды.
Үшінші топқа–уақытша сипаттамалардың параметрлері жатады. Оларға мыналар жатады: сәулелену қабылдағышының жылдам іс-әрекетін сипаттайтын және уақыт аралықтары түсінілетін тұрақты уақыт (), осы уақыт аралығының бойында қабылдағыштың шыға берісіндегі сигнал сәулелену аяқталғаннан кейін (е) есе азаяды немесе сәулелену кезінде оның тепе-теңдік жай-күйінен бастап (1-1/е) деңгейіне дейін өседі;
Төртінші топ – бұл спектрлік сипаттамалар параметрлері. Спектрлік сипаттама ретінде сәулелену қабылдағышы сезімталдығы толқынының ұзындығына тәуелділігі түсініледі. Спектрлік сипаттамаға абсолюттік немесе салыстырмалы.
Бесінші топ – бұл сәулелену қабылдағышының геометриялық параметрлері. Оған сезімталдық ауданның өлшемдері, қабылдағыштың бұрыштық алаңы жатады. Осы параметрлер ОЭЖ кеңістіктік қамту ауқымын анықтайды.