Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
жүктеу/скачать 5,06 Mb. Pdf көрінісі
|
Анықталатын қоспалар q m мг/ м 3 q m / ШЖК Өлшемді бөлшектер РМ -10 0,80 Күкірт диоксиді 0,03 0,1 Көміртек оксиді 0,86 0,16 Азот диоксиді 0,09 1,1 Азот оксиді 0,05 0,13 Еритін сульфаттар 0,70 - Көмірсутек сомасы 49 0,8 Аммиак 0,08 0,4 3,4 2,5 2,4 2,8 3,5 3,5 0 1 2 3 4 2009 ж. 2010 ж. 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 2014 ж. 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 155 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.10.6-кесте. Баутин кентінің бақылау деректері бойынша ластағыш заттардың концентрациясы. Барлық анықталатын ластағыш заттардың концентрациясы шөгінділерде жол беруге болатын шекті концентрациясынан (ШЖК) аспайды. Шөгінділердің сынамаларында сульфаттар 34,6%, гидрокарбонаттар 27,3%, кальций иондары 9,8%, калий 9,3%, хлоридтер 6,5%, натрий ионы 5,7 %. Ақтау қ. жалпы минералдандыру 150,2 мг/л, Форт- Шевченко қ. - 166,6 мг/л құрды. Атмосфералық шөгінділердің салыстырмалы электр өткізгіштігі Ақтау қ. 241,9 мкСм/см, Форт-Шевченко қ. – 286,3 мкСм/см құрайды. Шөгінділердің қышқылдығы сілтісі кем орта сипатына ие және 7,2 құрайды. 11.10.02. СУ РЕСУРСТАРЫ Теңіз суларының жағдайын қадағалау 3 теңіз жағалық – Форт-Шевченко, Фетисов, Қаламқас, 3 ғасырлық станцияларында (Кендерли-Дивичи, Құмды-Дербет, Маңғышлақ-Шешен), 2 кен орындарында (Қаражанбас, Арман), бөгет айдынының жағалық «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ; орталық және солтүстік Каспий шекаралас аумағындағы ауданның Құрық кентінде (Адамтас шамшырағы) және «Морпорт Ақтау» (АЭА) Арнайы экономикалық аймақ айдындарының 4 бақылау нүктелік станциясында жүргізілді. 2014 жылы теңіз суының сапасы судың ластану индексі бойынша «орташа ластанған» болып бағаланады, Морпорт айдынының барлық нүктелерінде судың сапасының «орташа ластанған» болып сипатталады. Су құбырларының сулары сынамаларының талдауының нәтижесі бойынша 2014 жылы Ақтау және Жаңаөзен қалаларында, Жаңаөзен поселкесі бойынша аз деңгейде санитарлы нормаларға сәйкес – 28.04.2014 жылға су құбырларының суларының санитарлы-химиялық нормаларға сәйкес келмеуінің 15 жағдайы мен микробиологиялық бақылау нормаларына сәйкес келмеудің 4 жағдайы тіркелген. Су көздерін ағынды сулардан ластануынан қорғау бойынша іс-шараларға облыс бюджетінен келесі қаржылай қаражат бөлінген (11.10.3-сурет) [11.10.04.]. 12.10.4-сурет. Су көздерін ағынды сулардан ластануынан қорғауға жұмсалған шығындар, мың тг. 1843 2148 1808 1807 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 2014 ж. Анықталатын қоспалар q m мг/м 3 q m / ШЖК Өлшемді бөлшектер РМ -10 0,58 - Күкірт диоксиді 0,03 0,121 Көміртек оксиді 0,9 0,18 Азот диоксиді 0,04 0,46 Азот оксиді 0,04 0,11 Еритін сульфаттар 0,53 - Көмірсутек сомасы 0,84 0,01 Аммиак 0,04 0,2 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 156 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.10.03. ЖЕР РЕСУРСТАРЫ 2014 жылы облыстың жер қорының құрылымын аса көп аумақты ауыл шаруашылығы маңызындағы және қор жерлері алып жатыр, олардың үлесі сәйкесінше 31% бен 59%-ды құрайды. Елді мекендердің жерлерінің аумағына 6%. Аумақтың басым бөлігі бұталы сортаң учаскелерімен, жусанды-соран шөлі; соран, тақыр түрді сораң және өсімдігі сирек кездесетін құммен жамылған. Орман қоры жерінің аумағы – 165,6 – 1%, ЕҚТА – 165,6 мың га. - 1%-ды құрайды, өндіріс пен көлік жерлері – 331,3 мың га. - 2%-ды алып жатыр (11.10.2-кестесі). 11.10.6-кесте. Облыстың жер қорын санаттар бойынша бөлу Жалпы ауданы (мың га) Соның ішінде Жер қоры Ауыл шаруашылығы маңызындағы жерлер Елді мекендердің жерлері Өндіріс, көлік, байланыс, қорғаның және басқа да маңыздағы жерлер Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері Орман қорының жерлері Су қорының жерлері 16564,2 9772,9 5134,9 993,9 331,3 165,6 165,6 0 Жерлердің шөлейттенуімен күресу аясында бірқатар іс-шаралар өткізіледі. Сонымен, 2013 жылы «Маңғыстау облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалану басқармасы» ММ «Құм тоқтату жұмыстарына байланысты Бостанқұм және Түйесу құм сілемдерінде өсімдік алқабын қалпына келтіру» жобасы бойынша «Жасыл әлем» МКК-мен 26,0 млн.теңге сомасына келісім-шартқа отырды. Тұщықұдық а. жылжымалы құмды ұстау бойынша жобаны іске асыру үшін «Жасыл әлем» МКК-мен 24,9 млн. теңге сомасына келісім-шарт жасалды [11.10.01.54б]. 11.10.04. ҚАЛДЫҚТАР Қазіргі таңда облыста, толық барлық елде сияқты, өндіріс пен пайдалану қалдықтарының пайда болуы көлемінің тоқтаусыз өсіп жатқаны байқалады, бұл көбіне шаруашылық қызметінің өсіп жатқан көлемімен және тұтыну нарығының интенсивті дамуымен негізделеді (11.10.5-сурет). 11.10.5-сурет. 2011-2014 жж. Маңғыстау облысында қалдықтардың жиналу динамикасы, мың тонна Өнеркәсіптік қалдықтар құрамында 37,3% үлесін (мазутталған топырақ, мұнайшлам және т.б.) құрайтын мұнай шығаратын кәсіпорын қалдықтары алады. «Атмосфералық ауаны қорғау РҒЗО» ЖШС сұранымына «Маңғыстау облысы бойынша экология департаменті» ММ жауабының деректері бойынша Маңғыстау облысы аумағында жиналған мұнайдан құралған қалдықтардың жалпы көлемі 2013 жылдың соңында облыстық экология департаменті дерегі бойынша 175,397 мың тоннаны, оның ішінде мұнай шикізаты мен мұнай емес өнімдер - 4,988 мың тоннаны, мұнай шламы - 0 100 200 300 400 500 600 2011 ж. 2012 ж. 2013 ж. 2014 ж. (1-ші жарты жылдық) 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 157 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 23,710 мың тоннаны, мұнай сіңген топырақ - 14,264 мың тоннаны, өнделген бұрғылау шламы - 146,685 мың тоннаны құрады. 11.10.6-сурет. 2013 жылы Маңғыстау облысы бойынша мұнай өнеркәсібі қалдықтарының құрылымы Мұнайы бар қалдықтар әдеттегідей кен орындарын пайдалану кезінде пайда болады (ұңғыма жүйесінің серпілісінде, белағаштың және ағынды коллекторлары). Мұнайгаз кен орындарында ұңғымаларды жөндеу және іске қосу барысында мұнай өнімдері ағып кетуі болып тұрады, төгілген сұйықтық топырақпен арастырылып және мазутталған топырақты үйінді сақтағышқа тасымалдап, қарапайым механикалық әдіспен жойылады. Нәтижесінде қоршаған ортаны ластайтын қосымша ошақтар құрылады. Бұдан басқа, қазіргі уақытта Маңғыстау облысының аумағында тарихи ауыл шаруашылық ластағыштар көрсететін өндіріс қалдықтарының қоқыс орындарынан және ескі мұнай төгінділері кіретін тарихи ластағыштар бар. Жалпы облыс бойынша тарихи ластағыштардың ауданы шамамен 1700 га құрайды. Мұнай өндіру аудандарының көбінде және геологиялық барлау жұмыстарында мұнай төгілуі, бұрғылау сұйықтығы, бұрғылау ағынды суларынан, химиялық төгінділерінен және басқа да зиянды заттардың және металдардан топырақ өсімдік жамылғысының толық бұзылуы белгіленген. «Маңғыстау облысы бойынша экология департаменті» ММ деректері бойынша өнеркәсіптік қалдықтардың негізгі көлемі «МаңғыстауМұнайГаз» АҚ, «МАЭК Қазатомпром» ЖШС, «ҚазМұнайГаз» ЖШС, «Бузачи Оперейтинг ЛТД» КФ, «Қаражанбасмұнай» АҚ және басқа кәсіпорындар келеді. Тұрмыстық қатты қалдықтар (ТҚҚ) үлесі 2013 жылы 62,7% шамасында болды. «Маңғыстау облысының статистика департаменті» ММ деректері бойынша 2013 жылы облыста коммуналдық калдықтарды жинау және шығару көлемі 185 287 тоннаны құрады. 77% 12% 8% 3% Пайдаланылған бұрғылау шламы Мұнай шламы Мұнай сіңген топырақ Шикі мұнай және мұнай өнімдері 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 158 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.10.07-сурет. Маңғыстау облысының ірі кәсіпорындардың өндіріс қалдықтарын жинау динамикасы. Берілген кестелерді талдай отырып, құрылған коммуналдық қалдықтардың жалпы санынан сан бойынша бірінші орында Ақтау қ. - 33%, екінші орында Мұнайлы ауданы - 22%, үшінші орында Жаңаөзен қ. – 21,4% атап өту керек (11.10.08-сурет). Коммуналдық қалдықтар құрамында шығуы бойынша үй шаруашылығы қалдықтары – 139 048 немесе 75%, көше қоқысы 9,2%-ды құрайды (11.10.9-сурет). Меншіктің жеке нысанында кәсіпорындар бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару көлемі 2013 жылы 143040 тоннаны немесе 77,2%-ды құрады. Меншіктің мемлекеттік нысанында кәсіпорындар бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару көлемі 42247 тонна немесе 22,8%-ды құрады. Соңғы жылдардың тұрмыстық қалдықтардың түсуі бойынша деректерді талдап, жыл сайын олардың көлемдерінің өсуі байқалатындығын атап өтуге болады, жоғарыда атап өткендей бұл облыс тұрғындарының өсуімен және тұтыну нарығының өсуімен байланысты болуы мүмкін. Ау да нда р : Б ар лы қ ж ин алға н қа лды қт ар Оның ішінде: Үй ш ар уа ш ы лы ғы қа лды қта ры П ар к қа лды қт ар ы Қ ұр ы лы с қа лд ы қта р ы Ө ндір іс қа лды қта ры (тұ р мы ст ы ққ а тең елге н ) К өш е қо қы сы Б аза р қа лды қт ар ы Б ас қа қа лд ы қта р Б ар лы қ ш ы ға ры лға н қа лды қта р П оли го н ға Қ ТҚ ү ш ін Ұй ы мда р /қо қы с қ айта өнде йтін за уы т та р апт ар ы н а та пс ы р ы лд ы Облыс бойынша барлығы: 185287 139048 8 007 8 984 8 512 1 7030 3 706 - 185287 185287 - Ақтау қ. 61 066 60 926 - - 130 10 - - 61 066 61 066 - Жаңаөзен қ. 39 668 29 524 - 3 684 2 776 - 3684 - 39 668 39 668 - Бейнеу 927 608 - - - 297 22 - 927 927 - Қарақиян 40 166 11 850 6 250 5 300 4 466 12300 - - 40 166 40 166 - Маңғыстау 478 4 - - 474 - - - 478 478 - Мұнайлы 40 406 35 136 1 757 - - 3 513 - - 40 406 40 406 - Түпқараған 2 576 1 000 - - 666 910 - - 2 576 2 576 - 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 159 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.10.8 – сурет. 2013 жылы Маңғыстау облысы бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару көлемі. 11.10.9 - сурет. 2013 жылы Маңғыстау облысы бойынша коммуналдық қалдықтардың құрылымы 11.10.10-сурет. 2007-2013 жж. кезеңдері коммуналдық қалдықтардың жиналу динамикасы 32,69% 21,81% 21,68% 21,41% 1,39% 0,50% 0,26% Ақтау қ. Мұнайлы ауд. Қарақияқ ауд. Жаңаөзен қ. Түпқараған ауд. Бейнеу ауд. Маңғыстау ауд. 75,04%; 1% 4,32; 4% 4,85; 5% 4,59; 5% 2; 2% 75,04; 74% 9,19 ; 9% Үй шаруашылық қалдықтары Саябақ қалдықтары Құрылыс қалдықтары Өндіріс қалдықтары (тұрмыстықпен салыстыру) Базар қалдықтары Басқада қалдықтар Дала қоқысы 151324 95472 251008 164373 161441 141063 185287 85000 105000 125000 145000 165000 185000 205000 225000 245000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 тон н 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 160 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . Диаграмма деректері бойынша соңғы 5 жылда коммуналдық қалдықтардың жыл сайынғы көлемі 2008 жылы 148,3 мың тоннадан 2013 жылы 185,3 мың тоннаға дейін, яғни 24,9%-ға өскенін атап өту керек. «Маңғыстау облысының статистика департаменті» ММ деректері бойынша 2014 жылы облыста коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша 12 кәсіпорын жұмыс істейді. Оның ішінде ірі ұйымдар – 4, орта – 3, кіші – 5, мемлекет меншігінде тек 6 кәсіпорын бар (50%). Облыс аумағында кәсіпорындар деректері жеткілікті бір қалыпты бытырап орналастырылған, тек Жаңаөзен қ. мен Мұнайлы ауданында бір ұйымнан жұмыс істейді. 2013 жылы коммуналдық қалдықтардың барлық көлемі ТҚҚ полигонына шығарылады, яғни құрылған қалдықтарды қайталама өңдеудің толығымен жоқтығын атап өту керек. Аудандар Барлығы Оның ішінде Меншік нысаны бойынша Ұйым мөлшері бойынша мемлекеттік жеке шетелдік ірі орта кіші Облыс бойынша барлығы: 12 3 9 - 4 3 5 Ақтау қ. 2 - 2 - 1 - 1 Жаңаөзен қ. 1 1 - - 1 - - Бейнеу 2 - 2 - - - 2 Қарақиян 2 - 2 - 1 - 1 Маңғыстау 2 1 1 - 1 1 - Мұнайлы 1 - 1 - - 1 - Түпқараған 2 1 1 - - 1 1 Тұтыну (заңдастырылған) қалдықтарын көму ұйымдастырылған орындары Ақтау, Жаңаөзен, Форт-Шевченко қалалары, Бейнеу, Құрық, Шетпе кенттері, сонымен қатар Қаламқас және Қаражанбас бар. Олардың ішінде ТҚҚ 2 полигоны ғана Ақтау және Форт-Шевченко қалалары санитарлық және экологиялық талаптарға ішінара сәйкес. Ауылдық және қалалық елді мекендер аумағындағы белгіленбеген орынбардағы тұрмыстық қатты қалдықтардың санкцияланбаған апатты қалдықтар үлкен проблема тудыруда. Қазіргі уақытта 551 га жер апатты үйінділер орын алған, оның ішінде Ақтау қ. – 145 га, Жаңаөзен қ. – 102 га, Форт-Шевченко қ. – 84 га, Жетібай к. – 70 га, Шетпе к. – 70 га, Бейнеу к. – 80 га және тағы басқалары. Ақтауда одан әрі қалдықтарды пайдаланумен қоқыстарды өңдеу кешенін құру жоспарлануда. Ол «Жасыл экономиканың» нормативтері мен талаптарына сәйкес болады. Қошқар-Ата үйінді сақтағышының аумағынан 35 га жер учаскесі бөлінген. Онда қоқыстарды пайдаланады, сұрыптайды, кәсіпорынның өз жұмысы үшін газ өндіретін болады. Маңғыстау облысының елді мекендерінде, сондай-ақ тұтас ел бойынша тұрғындардың адам басына ТҚҚ пайда болу көлемінің үздіксіз өсуі байқалуда, көбіне шаруашылық қызмет көлемінің өсуімен және тұтыну нарығының қарқынды өсуімен түсіндіріледі. Сонымен бірге, шаруашылық қалдықтардың көлемін дәлме-дәл есептеудің жүйесі жоқ, ауылдық елді мекендерде ТҚҚ жинау және шығару уақытылы жүргізілмейді, ТҚҚ жинау үшін контейнерлердің санының жетіспейтіндігі анық. Қалалық елді мекендердегі ТҚҚ жинақталу нормасының төмендігі, әртүрлі ұйымдар үшін ТҚҚ (ауылдық елді мекендердегі тіпті халық үшін) бекітілген дифференцияланған жинақтау нормаларының болмауы көбінесе ұйымдарда ТҚҚ жинаудың жеке контейнерлерінің болмауы ТҚҚ қолданыстағы проблемаларды шешуге мүмкіндік бермейді. жүктеу/скачать 5,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|