Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
172
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
республикалық  трансферттердің  есебінен  2013 
жылдан  бастап  492,8  млн.теңге  сомасында 
Баянауыл ұлттық бағының Сабындыкөл көлін қайта 
құру  жұмыстары  жүргізіліп  жатыр.  2014  жылы 
табиғат  қорғау  бағдарламасы  аясында  Баянауыл 
ұлттық бағында орналасқан Сабындыкөл, Жасыбай, 
Біржанкөл  және  Торайғыр  көлдерін  қайта  құру 
жұмыстары жүргізіп жатыр. 
4.  Ертіс  өзенінің  алқабын  сақтау  және 
қалпына  келтіру.  Ертіс  өзенінің  алқабы  көлемі 
бойынша,  сондай-ақ  өсімдіктер  мен  жануарлар 
әлемінің  байлығы  бірегей.  Оның  су  жайылатын 
жайылымдары  –  нағыз  байлық,  алтын  қор,  бұл 
әсіресе,  құрғақ дала жағдайында  айрықша бағалы. 
Өйткені 
ол 
биологиялық 
алуандылықты 
тұрақтандыруға  мүмкіндік  береді.  Ертіс  өзені 
бассейнінің негізгі мәселесі табиғат қорғау су өткізу 
көлемінің  жыл  сайын  қысқаруы  болып  табылады. 
Туындаған  су  шаруашылық  жағдайы  ауыл,  балық 
шаруашылығының  дамуына  кері  әсер  етеді.  Су 
өткізу  экожүйесінің  деградациясы  болып  жатыр. 
Жыл  сайын  табиғи  ресурстар  және  табиғат 
пайдалануды  реттеу  басқармасы  Ертіс  өзенінің 
табиғат  қорғау  су  өткізуінің  мониторингін 
жүргізуге  3  млн.теңге  бөліп  отырады.  Сонымен 
қатар,  жыл  сайын  мемлекеттік  орман  қорының 
аумағында  ормандарды  және  жануарлар  дүниесін 
қорғау бойынша мекемелердің есебінен санитарлық 
іріктеп кесу және күту үшін кесуге қаражат бөлініп 
тұрады.  Жыл  сайын  «Жоғары-Ертіс  су  қоймалары 
ағысынан су ресурстарын пайдалану  ережелеріне» 
сәйкес  Ертіс  өзенінің  табиғат  қорғау  су  өткізуін 
жүргізу  туралы  шешім  қабылданатын  Ертіс 
ағысының  су  ресурстарын  пайдалану  бойынша 
ведомствоаралық  комиссия  отырысы  өткізіледі. 
Ертіс  өзені  ағысының  қазіргі  жағдайында 
компьютерлік  моделін  қызмет  етуі  мен  деректер 
қорын  құру  үшін  Ертіс  өзенінің  бассейнін  Қытай 
шекарасынан  Ресей  шекарасына  дейін  кешенді 
ғылыми-зерттеу 
жүргізу 
(экологиялық, 
гидрологиялық,  гидрогеологиялық,  инжинерлік-
геологиялық,  гидротехникалық  және  басқалар). 
Ескі  «Ережелердің»  (олардың  әрекет  ету  мерзімі 
2010 жылы аяқталды, 2015 жылға дейін ұзартылды) 
әрекет ету кезінде суды тұтыну режимі мен көлемі 
айтарлықтай 
өзгергенін, 
суға 
қойылатын 
талаптардың  белгілерінің  ескіргенін,  экологиялық 
проблемалардың  әлеуеті  өскенін  есепке  ала 
отырып,  жаңа  Жоғарғы  Ертіс  каскадының  су 
қоймасы 
су 
қорларын 
пайдалану                      
ережелерін әзірлеу. 
5. Павлодар қаласының Солтүстік өндірістік 
аймағы,  Былқылдақ  су  қоймасы-жинақтаушы. 
Облыс  аумағындағы  тарихи  ластағыштардың  бірі 
Павлодар  қаласында  орналасқан  «Химпром»  ӨБ 
болып  табылады,  оның  негізі  қызметі  сынапты 
катодпен 
электролиз 
әдісімен 
хлор 
мен 
каустикалық  соданы  өндіру  болып  табылады. 
Барлық  шаю  және  жұту  ерітінділері,  сондай-ақ 
құрамында сынабы бар су Былқылдақ жинақтауыш-
буландырғышқа  кәріз  жүйесі  бойынша  тасталған. 
Былқылдақ  жинақтауыш  су  тоғаны,  Былқылдақ 
және  Шөптікөл  ащы  тұзды  көлдері  болған  
Павлодар қаласының Солтүстік өндіріс ауданында 
табиғи  төмендетілген  жерінде  төгінді  суларды 
жинауға  және  кәдеге  жарату  үшін  құрылды  және 
1973  жылы  пайдалануға  берілді.  Қазіргі  уақытта 
Солтүстік  өндірістік  аудан  кәсіпорындарының 
шайынды  суларын  ағызу  және  жинау  үшін 
пайдаланылады 
(«Каустик» 
және 
«Қазэнергокабель»  АҚ).  2004  жылы  «2005-2020 
жылдарға арналған Павлодар қаласының Солтүстік 
өндірістік 
ауданында 
сынап 
мониторингі 
бағдарламасы»  әзірленген,  оның  негізінде  2005 
жылдан  бастап,  жыл  сайын  облыстық  бюджеттен 
сынап  мониторингін  жүргізу  үшін  қаржы  бөлініп 
отырады.  Он  жыл  бойы  сынап  мониторингін 
жүргізу 
нәтижесі 
демеркуризациялық 
жұмыстардың  жеткілікті  тиімді  болғандығын 
көрсетті. Сонымен қатар, экологиялық қауіпсіздікті 
қамтамасыз  ету  үшін,  2013  жылғы  қарашада 
Басқарма  Су  ресурстары  және  қоршаған  ортаны 
қорғау 
министрлігіне 
Павлодар 
қаласының 
Солтүстік 
өндіріс 
ауданындағы 
сынаппен 
ластануды, оның ішінде Былқылдақ жинақтаушы су 
тоғанын жою бойынша техникалық экономикалық 
негіздеме  әзірлеу  туралы  ұсыныс  жасады. 
Сынаппен  ластану  мәселесін  шешу  үшін    2014 
жылы Су ресурстары және қоршаған ортаны қорғау 
министрлігі мен облыс әкімдігі арасында экология 
саласындағы 
көкейтесті 
мәселелерді 
шешу 
бойынша бірлесіп әрекет ету жоспары қабылданды, 
сондай-ақ шетелдік мамандарды қатыстыра отырып 
Павлодар 
қаласының 
Солтүстік 
өндірістік 
ауданының территориясында сынаппен ластанудан 
оңалту  бойынша  концепция  облыстық  бюджет 
қаражаты  есебінен  әзірленуде.  Территорияны 
оңалту  үшін  оңтайлы  және  тұрақты  жол  табу 
мақсатында  қосымша  зерттеу  үшін,  шешім 
қабылдау  және  оңалту  жұмыстарын  жүргізу  үшін 
кезең-кезеңмен  амалдар  жүргізу  ұсынылады.  Осы 
бағыттағы    жұмыс жалғасуда. 
6. «Ақ Бұлақ» бағдарламасын жүзеге асыру. 
Қазіргі  уақытта  облыстың  407  ауылы  ішінде  160 
немесе  40%-ы  сапалы  ауыз  суды  пайдаланады, 
оның  ішінде  79  –  ауыл  орталықтан  сумен 
жабдықтаумен және 81 ауыл КБМ тазаланған суды 
пайдаланады.  Ауыл  тұрғындарын  орталықтан 
сумен жабдықтау үшін «Ақ Бұлақ» бағдарламасын 
жүзеге  асыру  бойынша  аймақтық  бағдарлама 
бекітілді, оған сәйкес 2020 жылға дейін 230 сумен 
жабдықтау  нысандарын  салу  жоспарланып  отыр. 
2014-2017  жылдар  аралығында  ауылдарды  сумен 
қамтамасыздығы  көрсеткішін  39  %-ға  дейін,  ал 
2018-2020  жылдары  76  %-ға  дейін  жоғарлату 
жоспарланды.  Соңында  407  ауылдың  ішінде 
тұрғындардың  саны  253,0  мың  болатын  309  ауыл 
орталық  сумен  жабдықтау  жүйесімен  қамтамасыз 
етілетін  болады.  Тұрғындардың  саны  100  адамнан 
(98 
СНП) 
аз 
ауылдар 
судың 
желілі 
қондырғыларынан  сапалы  ауыз  сумен  қамтамасыз 
етілетін болады.  
Іздеу-барлау 
жұмыстарын 
жүргізу. 
Тұрғындарды  ауыз  суымен  қамтамасыз  ету  үшін 
жер  асты  суларының  әлеуетін  максималды 
пайдалану  мақсатында,  жоғары  сапалы  ауыз 
суының сенімді қорғалған және сенімді көзі ретінде 
жер  асты  тұщы  суларын  зерттеу  бойынша 
жұмыстар  жұмылдырылған.  2015  жылдың  4 
тоқсанында 41 ауылда жер асты суларының қорын 
бекіту  жоспарланып  отыр.  Сонымен  қатар, 
ағымдағы  жылда  «Павлодар  Ертісмаңы»  кен 
орнында  Лебяжі  және  Өспен  борлы  су  сақтағыш 
кешендерінің  жерасты  суларын  соңына  дейін 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
173
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
барлау  бойынша  жұмыстар  басталды.  41  селода 
жерасты сулары қорларымен қамтамасыз ету үшін 
жобалау-сметалық  құжаттаманы  әзірлеу  басталды. 
8  ауданда  орналасқан  45  ауыл  және  облыс 
қалаларының  3  ауыл  аймағын  жер  асты  суару 
қорымен  қамтамасыз  ету  үшін  іздеу-барлау 
жұмыстарын бастау жоспарланды.   
2014  жылы  жобалық-сметалық  құжатты 
әзірлеу. Облыстық бюджет есебінен ауылды сумен 
жабдықтау бойынша 57 жобаны әзірлеу жүргізілді, 
олардың  ішінде  40  жоба  –  Майский  және 
Беловодский  топтық  су  құбырларына  қосылатын 
кент ішіндегі желілер.  
Беловодский  топтық  су  құбырларын  қайта 
құру.  Топтық  су  құбырлары  Ертіс  ауданының 
жалпы  тұрғындарының  саны  19,1  мың  адам 
болатын  32  елді  мекенді  қамтиды.  2014  жылдың 
қараша  айында  I,  II, III  және  IV  көтермелеу  сорап 
бекеттерін  салу,  су  жинау  басын,  2  таза  су 
резервуарларын,  суды  тазалау  бекеттерін,  10кВ 
ЭӨЖ  алаң  ішіндегі  желілері  мен  388  шақырым  су 
өткізу трассасын салу бойынша «Қазсушар» РМК-
мен  бас  мердігерлік  келісім-шартқа  қол  қойылды. 
ҚР  АШМ  СРК  бекітілген  іс-шаралар  жоспарына 
сәйкес  Беловодский  топтық  су  құбырларының  I 
кезеңін  аяқтау  және  қабылдау  комиссиясымен 
тапсыру  2015 жылдың 30 қыркүйекке, ал II кезеңін 
аяқтау  2017  жылдың    30  қазанына  жоспарланып 
отыр.  2015  жылға  бөлінген  лимит  759,030 
млн.теңгені  құрайды.  Кезектерге  бөлінген  жобаны 
жөндеу аяқталды (I кезең – 112 шақырым; II кезең – 
276,4  шақырым)  және  ол  мемлекеттік  сараптама 
келісімдемесінде. 
Майский топтық су құбырларын қайта құру. 
Топтық су құбырлары адамдарының саны 11,2 мың 
болатын  топтық  су  құбыры  23  елді  мекенді 
қамтиды.  2014  жылы  электрмен  жабдықтау 
бойынша 
құрылыс-құрастыру 
жұмыстарын 
жүргізу,  кірме  жолдар,  павильиондар  және 
ұңғымаларда сорап бекеттері бойынша Бас мердігер 
«Қазсушар»  РМК-мен  келісім-шарт  жасалды. 
Қазіргі уақытта І кезеңді салу бойынша кемшіліктер 
орын алуда, олар: ұңғымалардан су алуға арналған 
су өткізу қондырғыларға кірме жолдар жоқ, су алу 
павильондары біраз бұзылған, 2011 жылы қазылған 
ұңғымалардың түбі лайланған. 
 
 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
174
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
11.13. СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ 
2014 жылға жалпы көрсеткіштер 
Субъектінің S, 
мың шаршы шақ. 
98,0 
Халқы 
мың адам 
571,8 
ЖӨӨ, 
млрд.теңге 
797,9 
2011-2014 жылдар аралығындағы мерзімге негізгі экологиялық көрсеткіштер 
Көрсеткіштер 
2011ж. 
2012ж. 
2013ж. 
2014ж. 
ЖӨӨ бірл. шығарындылардың қарқындылығы, 
тн/млрд.тг. 
0,095 
0,093 
0,088 
0,089 
Атмосфераға ластағыш заттардың шығарындылары 
(мың тонна). 
77,0 
75,7 
71,4 
72,0 
ҚОҚ жұмсалған шығындар (млрд.тг.). 
316,5 
368,4 
3 295,9 
3 392,0 
ЖӨӨ бірл. қалдықтардың пайда болуының 
қарқындылығы, тн/млрд.тг. 
110,7 
123,8 
111,6 
89,3 
Пайда болған қалдықтардың жалпы саны, тн. 
73 936 
82 612 
83 410 
72 059 
 
Облыс 
Қазақстан 
Республикасының 
үш 
облысымен  (Ақмола  Қостанай,  Павлодар)  және 
Ресей Федерациясының үш облысымен шекаралас, 
облыстың  орталығы  болып  Петропавловск  қаласы 
табылады.   
Облыста 5 қала, 13 аудан, 689 ауыл бар. Облыс 
елдiң  басты  аграрлық  өңірлерінің  бiрi  болып 
табылады.  Өнеркәсіптің  негізгі  салалары  өңдеуші 
өнеркәсіп  және  өндіріс  бойынша  салалар  және 
электр  энергиясы,  газ  және  су  тарату  болып 
табылады.  
Қара, сирек және  асыл металдар, тас көмір, тау-
кен шикізат қорлары (отқа төзімді доломит, флюсті 
әктас,  қалыптық  құм),  құрылыс  материалдары, 
каолин, минералды сулар және емдік батпақтар бар. 
Климаты континентті, қысы ұзақ, салқын.  Ауаның 
орташа  температурасы  қаңтар  айында  -16,  -19ºС, 
шілдеде +18, +20º С. Шөгіндінің орташа саны 300-
350 мм. Өзендері Объ өзені бассейніне тиесілі. Өзен 
ұзындықтары:  Есіл  (Ишим)  (облыс  шегінде  690 
шақырым),  Аққанбұрлық  (176  шақ),  Иманбұрлық 
(177 шақ). Көлдердің көбі негізінен тұщы. Олардың 
ішінен ең ірілері: Шағалалы теңіз (267,4 шақ
2
), Теке 
(256,6  шақ
2
),  Сілеті  теңізі  (750,3  шақ
2
),  Үлкен 
Қараой  (305,5  шақ
2
),  Кіші  Қараой  (100,8  шақ
2
), 
Айдабол  (15,5  шақ
2
)  және  т.б.  Есіл  өзенінде 
Сергеевка су қоймасы салынған (ауданы 117 шақ
2
, 
сыйымдылығы  695  млн.  м
3
).  Солтүстік  Қазақстан 
облысының  су  ресурстары  Аққанбұрлық  және 
Иманбұрлық  салаларымен  бірге  Есіл  өзенінің 
ресурстарынан,  Селетi,  Шалғынды,  Қамысақты, 
Ащысу,  Қарасу  өзендерi  және  басқа  да  су 
объектілерінен құралады. 
Өңірдің  негізгі  су  көзі  –  Есіл  өзені,  облыс 
аумағындағы ұзындығы 690 шақырымды құрайды. 
Көп жылдар бойғы өзеннің жылдық орташа ағысы 
2,23  шақ
3 
құрайды.  Облыс  аумағында  алаңы  10 
гектардан астам 2328 көл орналасқан, соның ішінде 
473 тұзды. Көлдердің су айнасының жалпы ауданы 
275  мың  га-ға  жетеді,  су  көлемі  –  4,5  млрд.  м
3
. 
Көлдердің  басым  тереңдіктері  1,5–3,0  метрді 
құрайды.  
Солтүстік Қазақстан облысының аумағында 26 
жұмыс  істеп  тұрған  су  шаруашылығы  объектілері 
және  гидротехникалық  құрылыстар  есептелуде, 
соның ішінде 22 мемлекет меншігінде және 4 – жеке 
меншікте.  3  ірі  су  торабы  (Сергеевка,  Петропавл, 
Шарық)  «Қазсушар»  меншігінде  және  тағы  бір  ірі 
Есіл су торабы «Есіл су» РМК меншігінде. 
Сергеевка  және  Петропавл  су  тораптары 
Қазақстан  Республикасының  Солтүстік  Қазақстан 
облысын,  ішінара  Ақмола,  Қостанай  облыстарын 
сумен жабдықтауды қамтамасыз ететін бірыңғай су 
шаруашылығы  кешенін  құрайды  және  Ресей 
Федерациясының 
Төмен 
облысына 
кепілді 
реттелетін  су  жіберуді  жүзеге  асырады.  Екі  су 
қоймасының  жалпы  толық  сыйымдылығы  жоба 
бойынша  712,2  млн.  м
3 
құрайды,  оның  ішінде 
Сергеевск– 693 млн. м
3
, Петропавловск – 19,2 млн. 
м
3
.  Солтүстік-Қазақстан  облысы  орман-дала  және 
дала аймақтарының шегінде орналасқан.
 
11.13.01. АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫҢ ЛАСТАНУЫ 
 
Атмосфералық  ауаға  ластағыш  заттар  келіп 
түсуінің  негізгі  көзі  автокөлік,  энергетика 
объектілері  және  өндірістік  кәсіпорындар  болып 
табылады.  Облыста  қызмет  етуі  барысында 
атмосфераға  ластағыш  заттар  шығаратын  1762 
кәсіпорын орналасқан. 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
175
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
2014  жылы  барлық  ластағыш  заттармен 
атмосфераға 
шығарылатын 
жалпы 
валдық 
шығарындылар шамамен жылына 72 мың тоннаны 
құрайды (11.13.1-сурет) [11.13.02.].
 
11.13.1-сурет. Ластағыш заттардың құрамы бойынша атмосфераға валдық шығарындылар, тонна 
 
Облыс  орталығы  Петропавл  қаласы  облыстың 
әуе  бассейнінің  ластануына  ең  көп  үлес  қосады. 
Мұнда  облыстың  стационарлық  көздерінен  жалпы 
ластағыш  заттар  шығарындыларының  50%-на 
жуығын  беретін  кәсіпорын  –  «СевКазЭнерго»  АҚ 
орналасқан.  Алайда,  кәсіпорын  жыл  сайын  өз 
қаражаты  есебінен  қоршаған  ортаға  әсерді  азайту 
бойынша  іс-шараларды  жүзеге  асырады.  Оған 
стационарлы  көздерден  халықтың  жан  басына 
шаққандағы  ластағыш  заттар шығарындыларының 
азаю беталысы байқалады. (11.13.2 - сурет). 
 
 
11.13.2-сурет. Стационарлы көздерден халықтың жан басына шаққандағы ластағыш заттар 
шығарындылары, толық облыс бойынша, кг  [11.13.02.]  
 
 
 
11.13.3-сурет. Атмосфералық ауа және климатты қорғауға кеткен шығындар [11.13.02.] 
 
Атмосфералық  ауа  және  климатты  қорғау 
бойынша толық іс-шараға облыс бюджетінен келесі 
қаражат 
бөлінді 
(11.13.3-сурет). 
Петропавл 
қаласында 
атмосфералық 
ауаның 
жағдайын 
бақылау  3  бекет  орнында  жүргізілді,  олардан:  2 
тұрақты күзет орнында; 1 автоматты күзет орнында.  

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
176
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
Өлшенген заттар, күкірт диоксиді, оттегі оксиді, 
көміртек диоксиді, азот диоксиді, азот оксиді, озон, 
күкіртті  сутек,  фенол,  аммиак  және  формальдегид 
шоғырланулары  өлшенді.  Атмосфералық  ауаның 
жағдайын  бақылау  3  тұрақты  күзет  орнында 
жүргізілді (11.13.1-кесте).  
 
 
11.13.1-кесте. Петропавл қаласының атмосфералық ауа ластануының сипаттамасы 
 
Қоспа 
Орташа шоғырлану (g
с.с.
) 
Максималды-бір жолғы 
шоғырлану (g
м.р.
) 
ШЖК асқан 
жағдайдағы 
саны 

жүктеу/скачать 5,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: