Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
177
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
11.13.02. СУ РЕСУРСТАРЫ 
 
Облыстың 
384 
су 
айдыны 
балық 
шаруашылығына  тиесілі,  олардан  234-ті  табиғат 
пайдаланушыларға жалға берілген, соның ішінде 11 
артемия салина цисталарын аулау үшін. Солтүстік 
Қазақстан  облысының  балық  шаруашылығы  су 
айдындарында  балықтар  мен  басқа  да  су 
жануарларын  аулау  лимиті  2014  жылы  1085,7 
тоннаны  құрады,  соның  ішінде  172  тонна  артемия 
салина цисталарын аулауға. 
Облыстың  су  айдындарының  көбінде  балық 
аулау шаруашылығы жүргізіледі.  
Ағынды  сулармен  ластанудан  су  көздерін 
қорғау  мақсатында  қарастырылған  кезеңге  келесі 
шығындар келтірілді. (11.13.4-сурет). 
 
 
11.13.4-сурет. Ағынды сулармен ластанудан су көздерін қорғауға кеткен шығындар, мың теңге 
 
Есіл  өзені  суының  сапасына  талдау  Есіл 
өзенінің  мына  учаскесінде  жүргізілді  –  Сергеевка 
қаласы;  Петропавл  қаласы  және  Долматово 
ауылының маңында. Есіл өзенінде ШЖК асып кетуі 
2,7  ШЖК  мыс  бойынша,  1,3  ШЖК  мырыш 
бойынша.  Сергеевка  су  қоймасында  ШЖК  асып 
кету  4,9  ШЖК  мыс  бойынша,  1,1  ШЖК  мырыш 
бойынша,  2,1  ШЖК  жалпы  темір  бойынша  атап 
өтілген. 
 ШЖК  асып  түсуіне  қарамастан,  жоғары  және 
экстремалды-жоғары  ластанулар  тіркелмеді.  Көп 
жылдық бақылау бойынша Есіл өзенінің су сапасы 
3-класқа  жатады,  бұл  оның  орташа  ластанғанын 
сипаттайды.  Есіл  өзені  Қазақстанның  ең  аз 
ластанған  өзендерінің  бірі  болып  табылады.  Есіл 
өзенінің және Сергеевка су қоймасының су сапасы 
«орташа ластанған» болып сипатталады. 
 2013  жылмен  салыстырғанда  Есіл  өзенінің 
және  Сергеевка  су  қоймасының  су  сапасы 
айтарлықтай  өзгермеген.  Су  объектілері  мен  су 
шаруашылығы  қондырғыларын  санитариялық-
гигиеналық және экологиялық талаптарға сай күйде 
ұстау үшін, жер үсті суларының ластануын, бітеліп 
қалуын  және  таусылуын  алдын  алу,  сондай-ақ 
өсімдік  және  жануарлар  дүниесін  сақтау  үшін 
пайдаланудың  ерекше  шарттарымен  су  қорғау 
аймақтары  мен  белдеулері  орнатылады.  Қазіргі 
таңда,  су  қорғау  аймақтары  мен  Есіл,  (Ишим) 
Ақанбұрлық  және  Иманбұрлық  өзен  белдеулері 
және  облыстың  72  көлдерінің  жобасы  әзірленген. 
Есіл өзені үшін су қоймалары аймағының мөлшері 
1000 метрді құраса, көлдер үшін 300-ден 500 метрге 
дейінгі  мөлшерді  құрайды,  Есіл  өзенінің  су 
қоймасы белдеуі 100 метр ал, көлдер үшін 35-тен 50 
метрге 
дейін. 
Жыл 
сайын  облыстың  су 
айдындарының  жағалау  аймақтарын  тазарту 
бойынша акциялар өтеді.   
Есіл  өзенінде  ШЖК  асып  кетуі  2,6  ШЖК  мыс 
бойынша,  1,4  ШЖК  мырыш  бойынша,  1,5  ШЖК 
жалпы  темір  бойынша  атап  өтілген.  Сергеевка  су 
қоймасында  ШЖК  асып  кету  4,9  ШЖК  мыс 
бойынша,  1,8  ШЖК  мырыш  бойынша,  1,4  ШЖК 
жалпы темір бойынша байқалған. 
 
11.13.03. ЖЕР РЕСУРСТАРЫ  
 
Солтүстік  Қазақстан  облысының  жер  қоры 
9804,3 мың га құрайды, соның ішінде 4881,7 мың га 
егістік. Жер қорының құрылымында негізгі алаңды 
ауыл  шаруашылығы  мақсатындағы  жерлер  алып 
жатыр, олар 7168,5 мың га немесе облыс аумағының 
73% құрайды, жер қорында 778,7 мың га. 
Топырақ  негізінен  облыстың  солтүстік  бөлігін 
қызыл  бетегелі-әртүрлі  шөпті  өсімдіктер  және 
оңтүстік  жоғары  бөлігін  қайыңды-теректі  және 
қайыңды-қылқанды  алқаптар  (Арықбалық  және 
т.б.) алып жатыр. 
 
 
 
 
 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
178
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
11.13.04. ОРМАН ЖӘНЕ ӨЗГЕ БИОЛОГИЯЛЫҚ  
ТАБИҒАТ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ҚОРҒАУ 
 
Солтүстік  Қазақстан  облысының  мемлекеттік 
орман  қоры  жерлерінің  жалпы  ауданы  549  612 
гектарды  құрайды,  соның  ішінде  430  346  гектар 
орманмен  көмкерілген.  Өткен  жыл  ішінде 
мемлекеттік  орман  қоры  жерінің  ұлғаюы  немесе 
азаюы  орын  алған  жоқ,  орманмен  көмкерілген 
аудан 2 709 гектарға өсті.  
Солтүстік 
Қазақстан  облысының 
табиғи 
ресурстар  және  табиғатты  пайдалануды  реттеу 
басқармасының  қарауындағы  мемлекеттік  орман 
қорында  4  республикалық  маңызы  бар  табиғат 
ескерткіші  бар,  соның  ішінде:  «Жаңажол»  -  9 
гектар,  «Бүркіттау»  -  3  гектар,  «Күміс  қарағайлы 
орман» - 83 гектар, «Қарағайлы орман» - 26 гектар. 
Бұдан 
бөлек, 
ауданы 
3450 
гектар 
республикалық маңызы бар ботаникалық қорықша 
бар, 329 993 гектар ауданда 4 зоологиялық қорықша 
бар, 
олардан 
292 
400  гектар 
аудандағы 
республикалық  маңызы  бар  (Мамлют,  Смирнов)  2 
қорықша,  37  593  гектар  аудандағы  жергілікті 
маңызы бар 2 қорықша (Ақжан, Ақсуат). 
Табиғат  ескерткіштерінің,  ботаникалық  және 
зоологиялық қорықшалардың жалпы алаңы 333 564 
гектарды құрайды, олардан орманмен көмкерілген 
алқаптар – 51 080 гектар, орманмен көмкерілмегені 
– 243 416 гектар, орманды емес алқаптар – 39 068 
га.  
 
11.13.05. ҚАЛДЫҚТАР 
 
2015  жылғы  1  қаңтардағы  деректер  бойынша 
қалдықтарды  орналастыру  583  объектіде  жүзеге 
асырылады,  соның  ішінде  10  қоқыс  үйіндісіне 
барлық  қажетті  рұқсат  беру  құжаттары  бар.  193 
қоқыс  үйіндісіне  жер  учаскелері  ресімделген. 
Тұрмыстық  қатты  қалдықтармен  жұмыс  істеу 
саласындағы бар проблемаларды шешу мақсатында 
қоқыс  үйінділеріне  рұқсат  беру  құжаттарын 
ресімдеу  жөніндегі  іс-шаралар  ауылдық  елді 
мекендерді  дамыту  жоспарларына  енгізілген. 
Солтүстік-Қазақстан облысының тұрмыстық қатты 
қалдықтармен 
жұмыс 
істеу 
жүйесінің 
модернизация  бағдарламасы  облыс  әкімшілігі 
қаулысымен бекітілді. Қазіргі таңда бұл бағыттағы 
жұмыстар  жандандырылды,  тұрмыстық  қатты 
қалдықтармен 
жұмыс 
істеу 
саласындағы 
проблемаларды шешуге елеулі көңіл бөлінуде. 
 
 
 
11.13.5-сурет. Сұрыпталған және ТҚҚ сақтауға жіберілген қалдықтар саны, мың тонна [11.13.02.]  
 
Қазіргі  таңда  облыс  аумағында  қайталама 
шикізатты  (қағаз,  шыны  ыдыс,  пластмасса, 
полиэтилен, қара түсті металл) қабылдау және қайта 
өңдеуді  жүргізетін  бірқатар  кәсіпорындар  бар. 
Орташа есеппен жеке кәсіпорындар Петропавловск 
қаласында 
ай 
сайын 
Қазақстанның 
басқа 
аймақтарына  қайта  өңдеу  үшін  150  тонна    қағаз 
шығарылады  (жылына  1800  тонна).  Қағазды  жеке 
жинауды  енгізген  жағдайда  қала  мен  облыс 
территориясында  қалдықтардың  берілген  түрінің 
көлемін  айтарлықтай  кеміту  мүмкіндігі  бар. 
Полимерлерді  қайталама  өңдегенде  алынатын 
соңғы  өнім:  пластмассалы  бұйымдар  және 
түйіршіктер, үлдірлер, пакеттер болып табылады. 
 
11.13.06. ЖАҢАРТЫЛҒАН ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІН ДАМЫТУ ЖӘНЕ 
ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІ БОЙЫНША ІС-ШАРАЛАР 
 
Облыста  «жасыл»  технологиялар  енгізілуде. 
«Астана  ЭКСПО-2017»  ҰК  және  Солтүстік-
Қазақстан  облысы  әкімшілігімен  Ынтымақтастық 
туралы  меморандумды  жүзеге  асыру  бойынша  іс-
шаралар 
шеңберінде 
«Зенченко 
және 
К» 
коммандиттік серіктестігімен ағымдағы жылдың 1 
тоқсанында 1 МВт қуаттылығымен «NEG MICON» 
герман  фирмасының  екі  жел  энергетикалық 
қондырғысы сатып алынып іске қосылды. Аталған 
коммандиттік  серіктестігімен  2012  жылы  жалпы 
қуаттылығы 1,5 МВт 2 жел генераторы пайдалануға 
берілген. 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
179
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
Барлығы  2014  жылы  объектілермен  17  млн. 
кВтс  аса  жаңартылған  энергия  көздері  өндірілді.  
Энергия  көздерін  баламалы  пайдалану  үлесі 
Солтүстік-Қазақстан  облысы  бойынша  жалпы 
тұтыну  көлемі  1,7%-ды  құрайды.  6  жоба  жүзеге 
асырылу үстінде: 
1)  Қызылжар  ауданында  (Астана  қаласы) 
«БиоЖЭС» ЖШС 1 МВт қуаттылығымен биогазды 
қондырғы  құрылысы.  Жер  бөлінген.  Құрылыс-
монтаж  жұмыстары  жүргізілуде.  Пайдалануға 
берілу  2016  жылдың  1  жарты  жылдығына 
жоспарлануда.  
2) Тайынша ауданында «EURO INVEST» ЖШС 
25  МВт  қуаттылығымен  күн  электр  станциясын 
құру. Жер учаскесі бөлінген. 
3)  Тайынша  ауданында  «VentacGroup»  ЖШС 
жалпы  қуаттылығы  7,8  МВт  құрайтын  алты  жел 
генератор  құрылысы.  Жер  учаскесі  бөлінген. 
Бірінші кезеңі 2016 жылы, екінші кезеңі 2017 жылы 
жүзеге асырылады. 
4)  Есіл  ауданында  «КГЦМ  сервис»  ЖШС  50 
МВт қуаттылығымен ЖЭС құрылысы. Жер учаскесі 
бөлінбеген. Қаулыға енгізілді. 
5)  Тайынша  ауданында  «МГП-УК»  ЖШС  35 
МВт жалпы қуаттылығымен ЖЭС құрылысы. Жер 
учаскесі бөлінген. 
6) Есіл ауданында ТВЕА қытай компаниясымен 
50 МВт қуаттылығымен жел генераторларын құру. 
Жер  учаскесі  бөлінбеген.  ҚХР  инвесторлар 
іздестірілуде.. 
 
11.13.3-кесте. Жаңартылатын энергия көздері бойынша ақпарат 
 
№ 
р/н 
Ұйымның 
атауы 
Құру түрі 
Орналасқан жері 
қуаттылығы 
2013 
жылы 
өндірілді 
2014 
жылы 
өндірілді 
1 
Сергеевка 
ГЭС 
кіші арналы ГЭС, 
Сергеевский торап 
құрамында  
Шал ауданында 
орналасқан, СҚО 
Есіл өзенінде 
2,26 МВт 
16,5 млн. 
кВтс 
16,21 млн. 
кВтс 
2 
«Зенченко 
және К» КС 
NEG MICON 
өндірістің 2 жел 
электр станциясы 
Қызылжар 
ауданының 
Новоникольск 
ауданы 
1,5 МВт 
2 млн. 
кВтс 
1,47 млн. 
кВтс 
3 
Қазақтелеком 
3жел-күн 
генераторы 
Ақжар және 
Уалиханов 
аудандары 
9,4 кВт 
53,6 тыс. 
кВтс. 
53,13  тыс. 
кВтс 
 
2014  жылы  желтоқсанда  құны  5,1  млрд.  теңге 
тұратын  №8  қазан  агрегаты  пайдалануға  берілді. 
Қазан  агрегаттың  енгізілуі  қазан  агрегаттарының 
тозуын 
7% 
азайтып, 
станциялардың 
бу 
шығарғыштығын ұлғайтты және қазан агрегаттары 
мен 
турбоагрегаттар 
жабдықтарын 
модернизациялау жүргізілді, энергияны үнемдеуші 
шамдар  құрылды.  Іс-шара  нәтижесі  шартты  отын 
23,63  мың  тоннаны  құрады.  «Петропавл  Жылу 
Желілері» ЖШС  құбыр желілері (2,83 шақ), қаптап 
алдын ала оқшауланған құбырларға ауыстырылды, 
9  кіші  сорғыш  станцияларды  автоматтандыруды 
жүргізу шартты отынды 2,95 мың теңге пайда алуға        
мүмкіндік берді.  
Электр желілі компаниялармен сымдарды өздік 
оқшаулауды  қолданумен  ЭБЖ  қайта  құру,  кіші 
станцияларды  қайта  құру  жүргізілді,  кабель 
желілерін  ауыстыру  арқылы  тұтынушылардан 
автоматтандырылған  коммерциялық  жүйе  енгізу 
жалғастырылды.  Іс-шара  пайдасы  4,1  мың  тонна 
шартты 
отын. 
Өнеркәсіп 
және 
көліктік 
кәсіпорындармен 
энергияны 
үнемдеуші 
іс-
шараларды  енгізуге  2,9  млрд.  теңге  жіберілді. 
Кәсіпорындарда 
ескі 
жабдықтарды 
энергия 
сыйымдылығы азырақ жабдықтарға ауыстыру, қызу 
шамдарын  энергия  үнемдеуші,  сондай-ақ  жарық 
диодты шамдарға ауыстыру, үй-жайларды жылыту 
іс-шаралары 
жүргізілуде. 
Өнеркәсіп 
кәсіпорындарының  энергияны  үнемдеуші  іс-
шараларын  орындаудан  экономикалық  пайда  2,6 
мың  тонна  шартты  отынды  құрайды.  Бюджеттік 
ұйымдарда  қызу  шамдарын  энергия  үнемдеуші, 
сондай-ақ жарық диодты шамдарға ауыстыру, жылу 
энергиясын  автоматты  реттеудің  жүйесін  қондыру 
жүргізілді, 
терможаңғырту 
элементтерімен 
ғимараттарды жөндеу орындалды. 
Денсаулық сақтау мекемелерінде медициналық 
жабдықтарды жаңа, энергия сыйымдылығы азырақ 
жабдықтарға  ауыстыру.  2014  жылы  энергияны 
үнемдеуші іс-шараларға бюджеттік ұйымдармен 2,7 
млн. теңге жіберілді. Іс-шара нәтижесінде 185 тонна 
шартты отын күтілуде. 
Ауыл  шаруашылығында  орташа  144  мың  шақ. 
себетін 72 заманауи себу кешендері сатып алынды, 
дизель  отынын  үнемдеу  355  тоннаны  құрайды. 
Энергияны  үнемдеу  бойынша  кең  көлемдегі 
түсіндіру  жұмыстары  жүргізілуде.  2014  жылы 
энергияны 
үнемдеу 
тақырыбына 
облыстық 
газеттерде  153  мақала  және  55  телевизиялық 
сюжеттер  шықты.  2014  жылы  энергетикалық 
кәсіпорындармен  энергетикалық  аудит  жүргізіліп, 
қорытындылар алынды. Алынған ұсынымдар 2016-
2020 
жылдарға 
арналған 
инвестициялық 
бағдарлама  жобаларында  ескерілген.  2015  жылы 
«Қызылжар  су»  ЖШС,  «ЗИКСТО»  АҚ,  «С.М. 
Киров  атындағы  зауыт»  АҚ,  «Мұнаймаш»  АҚ 
энерго аудит қорытындылар алынды. «ПАМЗ» АҚ 
энергоаудитті  2015  жылдың  IV-тоқсанына,  2016 
жылдың  ІІ-тоқсанына  жүргізу  жоспарланған. 
«Петропавл арақ зауыты BN» ЖШС энергетикалық 
аудитті 2015 жылдың IV-тоқсанына,  2016 жылдың 
І-тоқсанына жүргізу жоспарланған.  
Ауыл 
шаруашылығы 
кәсіпорындарынан 
«Сұлтан-элеватор-диірмен-макарон  кешені»  АҚ 
энергетикалық аудит жүргізілді.  

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
180
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
11.14. ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ 
 
2014 жыл үшін жалпы көрсеткіштер 
Субъектінің S, 
мың шаршы шақ. 
283,3  
Халқы 
мың адам 
1 394, 9 
ЖӨӨ 
млрд.тг 
2 237,7 
2011 жылдан 2014 жылға дейінгі кезеңдерде облыс бойынша негізгі экологиялық 
көрсеткіштер 
Көрсеткіш 
2011 ж. 
2012 ж. 
2013 ж. 
2014 ж. 
ЖӨӨ бірл. шығарындылардың 
қарқындығы, тн/млрд.тг. 
90,6 
77,0 
83,4 
78,7 
Ластағыш заттардың ауаға барлық 
шығарылғаны, мың тн.  
147,2 
140,1 
124,9 
129,6 
ҚОҚ шығындар, млрд.тг.  
 
13 587,1 
14 991,6 
15193,7 
17 830,7 
ЖӨӨ бірл. қалдықтардың пайда болу 
қарқындығы, мың/млрд.тг. 
52,22 
58,47 
45,88 
54,86 
Пайда болған қалдықтардың жалпы саны, 
тн. 
84 820 
106 522 
95 089 
122 764 
 
Облыс  аумағы  Қазақстан  Республикасының 
солтүстік-шығысында  орналасқан  және  онда  19 
әкімшілік-аумақтық  бірлік,  соның  ішінде  15 
аудан,10 қала, 764 кент пен село, 246 селолық және 
кенттік  округтер  орналасқан.  Халқының  саны  – 
1394,9 
мың 
адам. 
Облыс 
аумағында 
сүтқоректілердің  109  түрі,    құстардың  375  түрі 
мекен  етеді  (олардың  ішінде    сүтқоректілердің  12 
түрі  мен  құстардың  38  түрі  ҚР  Қызыл  кітабына 
енгізілген) [11.14.01. С 3.]. 
Пайдалы  қазбалардың  бай  орындарының  бары 
облыс экономикасының өсуіне жағдайлар жасайды. 
Экономиканың 
базалық 
саласы 
облыстың 
өндірістік  әлеуетінің  60%  үлесіне  келетін  түрлі-
түсті металлургия болып табылады. 
Облыста  мыс  кенін  өндіру  7,3%,  мыс 
концентратын  өндіру  57,4%  өсті,  тазартылған 
алтын 
өндірісі 
9,8%, 
былтырғы 
жылмен 
салыстырғанда өнделмеген қорғасын 3,1% артты. 
Жалпы  республикалық  көлемде  облыста 
өндірілген  қорғасынның  салыстырмалы  салмағы  - 
98,4%, мырыш - 96,6%, тазартылған алтын - 56,1%, 
тазартылған  күміс  -  15,7%,  титан,  магний,  тантал, 
бериллий  және  атом  электр  станциясы  отыны  - 
100% құрайды. 
Облыс аумағы су қорларына бай, мұнда жалпы 
ұзындығы  10  мың  шақ-нан  асатын  800-ден  астам 
өзен ағып өтеді. Басты су арнасы таулы Үлбі, Оба, 
Қарақаба, Қалжыр, Күршім, Нарын, Бұқтырма және 
басқа  да  өзендер  құйылатын  Ертіс  өзені  болып 
саналады  (ұзындығы  4248  шақ,  облыс  шегінде  – 
1311 шақ). Облыста ірі Зайсан, Марқакөл, Алакөл, 
Сасықкөл көлдері бар. Бұған қоса ұсақ өзендер, су 
қоймалары көп, олардың ішінде ең үлкені Бұқтырма 
саналады [11.14.01].
 

жүктеу/скачать 5,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: