Байланысты: Презентация по физике на тему Криволинейное движение (9 класс)
видео Есептер Бала вертикаль жазықтықта ұзындығы 0,5 м жіпке
байланған тасты айналдырған. Сол сәтте жіп үзіліп
кетеді, жылдамдық вертикаль жоғары бағытталған
кезде тас 4,5 м биіктікке көтеріледі. Үзілу сәтінде
тас секундына қанша айналым жасайды?
Уақыт өрнегін биіктік
формуласына апарып қоямыз:
Осыдан үзілу жылдамдығын табамыз:
Бұл айналатын тастың сызықтық жылдамдығы.
Оны біле отырып айналу радиусын табамыз:
Айналу жиілігінің 3 есе кему нәтижесінде дененің
центрге тартқыш үдеуі 0,5 м/с2 тең болды.
Бастапқыда центрге тартқыш үдеу неге тең болған?
Алынған өрнекті бірінші және екінші
жағдай үшін жазамыз.
Поездың жылдамдығы 72 км/сағ. Радиусы
1,2 м локаматив дөңгелегі минутына қанша айналым жасайды?
1 тәсіл. Есепті аналитикалық тәсілмен шешеміз: ізделінді шамадан есеп шартында берілген шамаға қарай.
T=t /N формуласын қолданамыз. Период және сызықтық жылдамдық арасындағы байланыс
υ =2πR /T , υ = 20 м/с; R = 1,2 м. Онда
T=2πR /υ ; N=t /T =t⋅υ /2πR ; N ≈ 159.
2 тәсіл. Жиілікті табамыз.
Шеңбер бойымен қозғалыс кезінде сызықтық
жылдамдық пен жиілік байланысы: υ=2πRν ,
υ = 20 м/с; R = 1,2 м. Онда
ν=υ /2πR ; ν ≈ 2,65 Гц = 2,65 айн/с.
Бұрыштық жылдамдығы 4π рад/с дөңгелек
қандай уақыттың ішінде 100 айналым жасайды?
ν=N/ t формуласын қолданамыз. Бұрыштық
жылдамдық ω=2πν . Онда
ω=2π⋅N/ t ;t=2πN /ω ; t= 50 с.
Жасанды серіктің жерді айналу периоды 90 мин.
Егер оның жер бетінен биіктігі 320 км болса,
ол қандай үдеумен қозғалған? Жердің
радиусы 6400 км.
1 тәсіл. Шеңбер бойымен қозғалыс кезінде
центрге тартқыш үдеу a =v 2 / R
Мұндағы R = Rж + h (сурет )
Rж = 6400 км = 6,400∙106 м;
h = 320 км = 3,20∙105 м.
υ=2πR /T
Т = 90 мин = 5,4∙103 с.
a =(2πR /T ) 2 / R
ac ≈ 9,1 м/с2.
a =v 2 / R
R = Rж + h υ=2πR /T
2 тәсіл. Центрге тартқыш үдеу a =ω 2 R,
R = Rж + h ; Rж = 6400 км = 6,400∙106 м;
h = 320 км = 3,20∙105 м. Бұрыштық жылдамдық
пен период байланысы ω=2π/ T Т = 90 мин = 5,4∙103 с.
a =(2π /T ) 2 ⋅R=(2π /T ) 2 ⋅(R ж +h) ;
ac ≈ 9,1 м/с2.
a =ω 2 R
R = Rж + h ω=2π/ T
Радиустары R1 = 10 см және R2 = 30 см шеңбер бойымен екі материалдық нүкте 0,20 м/с тұрақты жылдамдықпен қозғалады. Олардың центрге тартқыш үдеулері қаншаға өзгеше?
R1 = 10 см = 0,10 м;
R2 = 30 см = 0,30 м;
υ1 = υ2 = 0,20 м/с;
a2/a1 – ?
Екі объект берілген:
радиусы R1 шеңбер бойымен қозғалып жатқан материалдық нүкте;
2) радиусы R2 шеңбер бойымен қозғалып жатқан материалдық нүкте.
a =υ 2 / R
Бірінші дене үшін a 1 =υ 2 / R 1 ;
Екінші дене үшін a 2 =υ 2/ R 2 . Онда
a 2 / a 1 =υ 2 2 /R 2 ⋅R 1 / υ 2 1 =R 1 /R 2 =1 /3 .
Екінші дененің центрге тартқыш үдеуі бірінші дененің үдеуінен 3 есе кем.