Жыныстық циклдің феномендерін балаудың клиникалық әдістері

Шылым ағу (oestrus). Жыныстық органдардың кілегейлі қабығындағы эпителий торшалары көбейіп, бірнеше қабат болады, олар шырыш (секрет) бөліп шығара бастайды. Жатыр ішіне жиналған шырыш сыртқа ағып шыға бастайды. Малдың сарпайынан жіп тәрізді шұбырып, мөлдір түсті шырыш ағып тұрады. Осы құбылысты шылым ағу феномені деп атайды. Қынаптың, қынап кіреберісінің, жатыр мойынының кілегейлі қабаты домбығып ісініп, қызарып, қанталап кетеді. Алғашқы күндері аққан кілегейлі сұйық көп емес, жатқан жерінде жиналып немесе құйрығына жабысып қалғанын байқаймыз, кейіннен оның мөлшері біраз көбейіп, соңына қарай азая бастайды.

• Шылым ағу (oestrus). Жыныстық органдардың кілегейлі қабығындағы эпителий торшалары көбейіп, бірнеше қабат болады, олар шырыш (секрет) бөліп шығара бастайды. Жатыр ішіне жиналған шырыш сыртқа ағып шыға бастайды. Малдың сарпайынан жіп тәрізді шұбырып, мөлдір түсті шырыш ағып тұрады. Осы құбылысты шылым ағу феномені деп атайды. Қынаптың, қынап кіреберісінің, жатыр мойынының кілегейлі қабаты домбығып ісініп, қызарып, қанталап кетеді. Алғашқы күндері аққан кілегейлі сұйық көп емес, жатқан жерінде жиналып немесе құйрығына жабысып қалғанын байқаймыз, кейіннен оның мөлшері біраз көбейіп, соңына қарай азая бастайды.

Шылым ағу феномені басқа феномендерден бүрын басталады да, кейін аяқталады. Күзде, қыстың суық күндері бүл үрдіс қысқа мерзімде, баяу етеді, ал көктемде жаздың жылы күндері керісінше, өте айқын, қарқынды 3-4 күнге созылады. 

• Шылым ағу феномені басқа феномендерден бүрын басталады да, кейін аяқталады. Күзде, қыстың суық күндері бүл үрдіс қысқа мерзімде, баяу етеді, ал көктемде жаздың жылы күндері керісінше, өте айқын, қарқынды 3-4 күнге созылады. 

Шылым ағу үрдісінің маңызы өте зор, біріншіден оның санитарлық маңызы бар. Сүйық неғүрлым көп ақса, жыныстық жолдар соғүрлым тазара түседі, екіншіден сыртқа бөлініп жаткан кілегейлі сүйық аталық үрық торшалары (спермийлер) үшін, яғни олардьщ жылдам қозғалуы үшін өте қолайлы (реотаксис) орта болып табылады. Шылым ағу үрдісі басталған соң 1-1,5 тәуліктен соң-ак, малдың мінез-қүлқы да өзгере бастайды, сөйтіп екінші феномен басталады.

• Шылым ағу үрдісінің маңызы өте зор, біріншіден оның санитарлық маңызы бар. Сүйық неғүрлым көп ақса, жыныстық жолдар соғүрлым тазара түседі, екіншіден сыртқа бөлініп жаткан кілегейлі сүйық аталық үрық торшалары (спермийлер) үшін, яғни олардьщ жылдам қозғалуы үшін өте қолайлы (реотаксис) орта болып табылады. Шылым ағу үрдісі басталған соң 1-1,5 тәуліктен соң-ак, малдың мінез-қүлқы да өзгере бастайды, сөйтіп екінші феномен басталады.