Жұмыс бағдарламасы «Жылуэнергетикада және жылутехнологияда энергияны үнемдеу»

Дәріс 5

1. Қазақстан энергия көздері

2. Энергетикалық қауіпсіздігі

3. Өнеркәсібіпте энергияны үнемдеу

4. Қазіргі уақыттарда ЖЭС пен ЖЭО-лар.

5. Энергтикалық ресурстарды қолдану тиімділігін арттыру

Қазақстандағы ішкі бастапқы энергия көзі көмір болып табылады, өйткені елімізде көмір едәуір қоры мол және арзан болып келеді. Бастапқы энергоресурстарды жалпы тұтыну көлемінің 67%-ға жуығын көмір, 20% -н мұнай және 13%-ға жуығын газ құрайды. Еліміздің электроэнергия қажеттілігінің 80%-н көмір отыны қамтамасыз етеді, ал 10 - 12% үлесін газо-мазутты отын және 8 – 10% -ы су энергиясының үлесіне кіреді.

Отын – энергетикалық кешен (ОЭК) энергетикалық ресурстардың (ЭР) ірі тұтынушысы болаып табылады және сонымен қатар осы көрсеткіштері бойынша басқа халықшаруашылық кешендердің барлығынан бірнеше есе асып отыр.

ОЭК – тің барлық саласындағы тиімді дамуы мен функциялануы еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін және қоршаған ортаның тазалығын қамтамасыз етеді.

Қазіргі уақытта «Ғаламдық энергетикалық үлгі» GEM-10R әдістемесі негізінде отын-энергетика ресурстарының қолайлы қолданыс жолдарын анықтайтын, электроэнергетиканың тұрақты дамуын есептеу әдісі ұсынылып отыр.

• 
  сапалы ОЭР-ді жеткізу көлемін, барлық саласындағы халықшаруашылығының функциялануы мен үдей дамуының тұрақтылығын және тұрғындардың еңбегі мен өміріндегі қабылдау сатысын қамтмасыз ете отырып, елдегі ОЭК-тің өзіндік функциясын орындау қабілеті;
  
• 
  энергяны тұтыну потенциялын шынайыландыра отырып, ЭР-н үнемді шығындайтын және сонымен қатар қауырттылығын төмендетіп, ЭР-дың жеткіліксіз балансына сұранысты шектейтін тұтынушылар мен халықшаруашылығының жалпы рационалды қабілеті;
  
• 
  сұранысқа деген потенциялдың аздаған өсуі болатын, энергоресурстарды жеткізу және оған деген сұраныстың (ішкі тұтыну суммасы және негізгі экспорт үнемділігінің) шынайы потенциалының тұрақтылығы;
  
• 
  жоғарыда көрсетілген факторлар бойынша, мемлекет, қоғам, экономика құрған және ОЭР-ді жеткізушілер мен тұтынушылардың қабілеттіліктерін шыңдауға арнанған қолайлы әлеуметтік–экономикалық және халықаралық жағдайлардының негізі.
  

• 
  жылуфикация;
  
• 
  ескірген құрылғыны бөлшектеу және модернизациялау;
  
• 
  газ өткізгіш комрессорды жетілдіру.
  

• 
  –жаңа типтегі маневрлі конденсациялық және жылуфикациялық электростанцияларын енгізу және құру, яғни қолданыстағыны дамыту;
  
• 
  –көмірдің ішкі циклді газификациясы бар бугазды энергоқондырғын енгізу;
  
• 
  –жетілген геометриялық түрде орналасқан қолайлы ток жүктемесін өткізетін, жоғары өтімділігі бар (электрэнергияны жоғалтуы аз) тұрақты және айнымалы токтың жоғары және өте жоғары кернеудегі электрді беру сызығының құрылысы;
  
• 
  –каналды және каналсыз жылуөткізгіштерге арналған тиімді жылуоқшаулағыш материалдары бар, орталықтанған жылумен қамтамасыз ету мақсатына арналған жылу сораптарын қолдану;
  
• 
  –газды, газдық конденсатты және мұнайды қайта өңдеудегі ұлғайтылған технологиялық сызбасын енгізу;
  
• 
  –жаңа технологиялық процестердщі және құрылғыларды қолдану;
  
• 
  –тұтынушылардың электрді, жылуды және газды тұтынуын орталықтандыру және ЭР-ты өндіру мен қайта өңдеудегі құрама әдістің қолданысын ұлғайту жолдары арқылы ішкі салалық өндірістің құрылысын жақсарту;
  
• 
  –отынды және өнеркәсіптегі, ауылшаруашылығындағы, коммуналды–тұрмыстық тұтынудағы энергияны үнемдеуді жақсарту;
  
• 
  –ядролық және органикалық отынмен жұмыс жасайтын электростанциядағы турбина конденсторына лақтырылатын жылу және ГТҚ газ өткізгіш магистралына айдалатын кететін газдың утилизациялық жылу есебінен екіншілік энергия ресурстарының (ЕЭР) қолданысының ұлғаюы;
  
• 
  –ғимараттағы ауаны айдау жүйесімен суық ауа алуды орталықтандыру кезіндегі жазғы уақытта ЖЭО-ғы жылуды қолданатын жүйе құру;
  

• 
  –электрэнергия шығынына қатаң қадағалау мен ессептеу жасау;
  
• 
  –электрстанция мен қазандықтың физикалық және моральдық ескірген құрылғыларды бөлшектеу, қайта құру, модернизациялау;
  
• 
  –эксплуатациялау дәрежесін және жөндеу жұмыстарының сапасы мен технологиясын жақсарту;
  
• 
  –жылу оқшаулағыш қабатын жақсарту есебінен жылуды жоғарлатуды азайту мақсатында жылу желілерін қайта конструкциялау, яғни оларды автоматты реттеу және есептеу құралдарымен жабдықтау;
  
• 
  –мұнай, конденсат және табиғи газды жинау, сақтау, тасымалдау және қайта өңдеуді жақсарту;
  
• 
  –тасымалдауға отынды дайындау кезіндегі энергия шығынын төмендету.
  

Масштабты орын ауыстырулар энергия ресурстарын үнемдеуді жоғарлатады. Орын ауыстыру бағыттары:

• 
  –эоектрэнергиясы мен жылуды өндіру үшін атом энергиясын қолдану;
  
• 
  –дәстьүрлі емес энергия көздерін меңгеру.