Жұмыс бағдарламасы негізінде жасалды
жүктеу/скачать 50,57 Kb.
|
darister.stilistika
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылатын әдебиеттер
- Дәріс №4 Тақырыбы: Лексика-фразеологиялық стилистика Оқу-жұмыс бағдарламасы негізінде жасалды Жоспары
- Дәрістің мақсаты
| Бақылау сұрақтары:
1.Мәтіннің ұйымдасуына оның дыбыстық үйлесімділігі қаншалықты әсер етеді? 2.Дыбыстық қайталауларды көркемдік тәсіл ретінде қолданудың қандай түрлері бар? 3.Мәтіннің іуезді болып құрылуына қандай жағдайлар әсер етеді және ол кез келген мәтінге тән ерекшелік пе? Пайдаланылатын әдебиеттер: 1. Әлкебаева Д. Қазақ тілінің прагмастилистикасы Д. Алматы, Зият-Пресс. 2015ж. 2. Мұсабекова Ф. Қазақ тілінің практикалық стилистикасы. Алматы, 1976 3. Қуандық Мәшһүр-Жүсіп Көркем сөздің құдырет. Павлодар, 2000 4. Сыздықова Р. Абайдың сөз өрнегі. Алматы, 1995. Дәріс №4 Тақырыбы: Лексика-фразеологиялық стилистика Оқу-жұмыс бағдарламасы негізінде жасалды Жоспары: 1.Синонимдер және олардың стилистикасы 2.Антонимдердің стилистикасы 3.Фразеологиялық стилистика 4.Сөз мағыналарының көріктеуіш амалдары Дәрістің мақсаты: Тілдік лексикалық және фразеологиялық қабатының стилистикалық мүмкіндіктерін анықтау. Лексиканың стилистикалық мүмкіндіктері біраз зерттелген, оның мүмкіндіктері жан-жақты. Ең алдымен, бұл жерде лексикалық синоноимдер туралы айту керек. Синонимдер – мағыналары бірдей немесе ұқсас сөздер (ұру – соғу, ұшақ –самолет, әдемі – сұлу – келбетті және т.б.). Синонимдер стилистикалық бояуы жағынан да ерекшеленеді: көп сөйлеу (әдеби-бейтарап) – мылжыңдау (ауызекі); қала (бейтарап) – шаһар (публицистикалық, салтанаттылық). Контекстік синонимдер де болады (қолдау – көмектесу – иығын төсеу). Сөйлеудің экспрессиясын күшейту үшін антонимдер де қолданылады (алыс – жақын, биік – аласа, төмен – жоғары). Сөйлеуде антонимдерді бір-біріне қарама-қарсы қою арқылы шендестіру (антитеза) атты стилистикалық тәсіл жүзеге асады. Шендестіруде тілдік антонимдермен қатар контекстік антонимдер де қолданылады. Сөйлеуші (тілді қолданушы) лексикалық деңгейде стилистикалық норманы сақтау үшін лексикалық құралдарды таңдап, талғап жұмсауы керек. Олардың белгілі бір функционалды стильге тән түрлері болады. Әрине, нақты мәтінде әртүрлі стильдік тармақтарға тән сөздерді әдейі тіркестіру болуы мүмкін, бірақ олар белгілі стилистикалық талаптарға жауап беруі тиіс (бұл, әсіресе, көркем, публицистикалық стильдерге тән). Қазақ тілінің бай фразеологиялық қоры стилистикаға зор мүмкіндік береді. Олардың белгілі бір стиль түрлерінде қолдануға бейім түрлері болады. Фразеологизмдер өздерінің туу, пайда болу жолы, әдісі жағынан бейнелі, мәнерлі болып келеді: мұртын балта кеспейді, ит өлген жер. Қолданыста тұрақты сөз тіркестерін өзгертіп, оның бір компонентін әдейі ауыстырып (трансформация жасап) қолдану тәсілі арқылы сөздің экспрессивтілігін күшейтуге болады. Мұны, әсіресе, жазушы, жорналшылар жиі қолданады. жүктеу/скачать 50,57 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|