электронды оқулықтар
1.Экология человека: учебник/под ред., А.И.Григорьева, -М.: ГЭОТАР- Медиа, 2008-240+эл.опт.диск (DVD-ROM)
2.Шигаева М.Х. Экология микроорганизмов /Электронный ресурс/: учебное пособие.- Электрон. Текстовые дан. (12,9 Мб)- Алматы: Қазақ ун-ті, 2002. - 1 эл. опт.диск (CD-ROM)
6.Қортынды сұрақтар:
1.Беткейлік сулар мен жерасты суларды ластаушы қандай көздер кездеседі?
2.Судың химиялық, физикалық, биологиялық факторларына дегеніміз не?
3.Судың ластануына байланысты ең көп тараған қандай вирустық және бактериалдық инфекциялар бар?
4.Қандай инфекциялар су арқылы жиі беріледі?
№4
1. Тақырыбы: Топырақтың ластану көздері және сипаттамасы. Қазақстанның әртүрлі биогеохимиялық аймақтар мысалында қоршаған орта мен халық денсаулық жағдайы .
2.Мақсаты: : Студенттерге топырақтың ластауын, олардың халық денсаулығына әсерін, туындайтын ауруларды, олардың кешенді топырақ ластанулардың қауіпті дәрежесін бағалау және алдын алу жолдарын оқыту.
3.Дәріс тезистері
Топырақ - көптеген қарапайымдылардың, жануарлардың, мик-роорганизмдердің, соның ішінде бактериялардың, көгеретін саңы-рауқұлақтардың, вирустардың тіршілік ететін ортасы.
Топырақта тұрғылықты немесе уақытша тіршілік ететін микро-организмдер:
А) жануарлар мен адамға зияндық жасамайтын сапрофиттер;
Б) патогендік микроорганизмдер.
Топырақтағы патогендік бактериялар мынадай жұкпалы аурулар тудырады, сібірлік жара (қарасан), газдық гангрена, тырысқақ, ботулизм. Жұқпалы ауруды адам топырақты өңдеуде, ауылшаруашылық өнімдерін жинауда, құрылыс жұмыстарында, мал жайылымдарында, жер суаруда (тырысқақ таяқшасы, газдық гангрена, сібір жарасы қоздырғыштары) немесе кокөніске, жемістерге, бшіыққа, саңырауқұлактарга микробтар тұскенде жұқтырады (ботулизм таяқ-шасы).
Жануарлар мен адамның қауіпті жұқпалы ауруларының қатарына сібір жарасы кіреді. Сібір жарасының коздырғышы — сібір жарасының таяқшасы, ол ауру малдың шыгаратын зәр, тезегімен бірге түсіп, спора жасайды және сол күйінде жылдар бойы, әсіресе қызғылт және қаратопырақты жерлерде сақталады. Осы таяқшалармен ластанған шөпті жануарлар жеп, сібір жарасын жұқтырады. Адам сібір жарасын ауру немесе өлген жануарларды ұстағанда, не ауру жұққан мал өнімдері мен шикізаттарын (ет, жұн, тері) ұстағанда және тікелей топырақпен жұмыс істегенде жұқтырады.
Адам ұлналары жарақатганса онда топырақпеи ластанган газдық гангрена қоздырғышы адам денесіне кіреді. Топырақта жиі кездесетіндер А Перфрингенс тектес клостридий болады. Осы микробтар жараланған жерге түсіп, токсин өндіреді, ол ұлпалардың ісінуіне және өлуіне ұшыратады.
Ботулизмді жұқтырту тағам өнімдерін үйде сұрлеп дайындау алараларымен тыгыз байланысты болады: балық тұздағанда не қақ тағанда, консервіленген саңырауқұлактар, көкөністер мен жемістер дайындауда болады. Ботулинус таяқшасы тудыратын токсин анаэробтык жағдайларда барлық басқа бактериалдық токсиндер мен химиялық уларға қарағанда адам организміне аса күшті әсер етеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
