Жұмыс бағдарламасы пәні: «Биостатистика» Пән коды Bіо 3214 Мамандық: 5В110400
Қорытынды сұрақтары(кері байланысы)
жүктеу/скачать 0,79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.1.1.Тақырыбы
- 3.Дәріс тезистері
| 6.Қорытынды сұрақтары(кері байланысы):
1. Қандай параметрлік емес критерийлерді білесіз? 2. Параметрлік емес критерийлер таралудың қандай түрінде пайдаланылады? Кредит№2 2.1.1.Тақырыбы: Медицинадағы және қоғамдық денсаулық сақтаудағы дисперсиялық талдау негіздері. Дисперсиялық талдаудың негізгі ұғымдары және әдістемесі. Бірфакторлы дисперсиялық талдау. Жалпы, факторлық және қалдық дисперсиялар. Дисперсиялық талдауды денсаулық сақтауда қолдану. 2.Мақсаты: Дисперсиялық талдаудың негізгі ұғымдарын және әдістемесін үйрену. Бірфакторлы дисперсиялық талдау, дисперсиялық талдауды қоғамдық денсаулық сақтауда қолдануды меңгеру. 3.Дәріс тезистері: Дисперсиялық талдау дегеніміз ол белгінің өзгеруін бақылаудағы өзгермелі факторлардың әсерін талдау болып табылады. Диперсионды талдау бірнеше категорияғаға бөлуге болады.Бұл бөліну қанша фактор қатысуына, екінші ден қанша өзгермелі шамалар факторлар әсер етуіне, үшіншіден таңдамалы шамалар өзара байланысына байланысты болады. Бір фактор зерттелген жағдайда бірфакторлы дисперсиялық талдау деп аталады. Диперсионды талдау қолданғанда бір экспериментте бірнеше факторлардың әсерін анықтауға болады. Нәтижесінде ұйымдасқан факторлардың әсерлер табиғаты туралы қосымша информация алуға болады. Зерттеу нәтижелерін, диперсионды талдау үшін әр фактордың градациясы ескеріліп топтастыру керек. Мысалы, жасы және жұмыс стажы,ауру кезеңі және формасы. Диперсионды талдаудың дұрыс қолдануы дисперсионды комплекске алынған жиынтықтың қалыпта немесе қалыптыға жақын таралуын көрсетеді. Мұнда таңдаулы топтардың дисперсиясы бірдей немесе бір-бірімен ұқсас болуы тиіс. Диперсионды талдау тәсілі статистикалық комплекстің оның құрамдас бөліктеріне жалпы дисперсияларға бөлінуіне негізденген. F-критерийі бойынша компоненттерді салыстыра отырып, белгінің жалпы вариациясына факторлардың әсерін анықтауға болады. Бұл талдау бұрында медициналық зерттеулерде шамалы топтардың , белгілердің сандық сипатын, орта шамаларды және олардың дисперсиясын есептеуге қолданылған. Диперсионды талдаудың ерекшеліктері және мүмкіндіктері: Жеке зерттеулердің үлкен емес серияларының анализін болжайды. Экперименттің дұрыс жоспарлауын талап етеді. әсер күшін өлшеуге, олардың дұрыстығын анықтауға, жеке орталардың әртүрлігін бағалауға мүмкіндік береді. Зерттеудің соңғы нәтижесіне бірнеше факторлардың әсерін, олардың әрбірінің орнын және бір-бірімен қарым-қатынасын зерттеуге мүмкіндік береді. Денсаулық сақтау саласында, гигиенада, экспериментальды және клиникалық медицинада,физиологияда,фармакологияда,токсикологияда және т.б. медицина салаларында қолдануға болады. Диперсионды талдаудың негізгі идеясы келесі. Егер белгілі бір белгіге (Х) бірнеше факторлар (Ғ1,Ғ2,Ғ3....Ғn) әсер етіп, және әр фактор m рет болса, онда n х m зерттелетін мағына шығады. Жалпы дисперсиядан Су зерттелетін факторлардың әсерінен пайда болған дисперсияны Сх, және кездейсоқ себептерден пайда боладын, қалдық дисперсияны Сz бөліп алуға болады. Сх және Сz салыстыра отырып, зерттелетін фактордың белгінің үлкендігіне әсерін анықтауға болады. Одан кейін факторды зерттеу, зерттелетін белгінің орта мағыналарын, әрбір факторлардың әсерін салыстыра отырып есептейді. Мысалы, егер басқарылатын фактор (дәрілік препарат дозасы) нәтижелі белгіге (холестерин деңгейі) әсер ететін болса, онда ол бір-бірінен ерекшеленетін топтық орталардың үлкендігіне әсер етеді. Сонын нәтижесінде, мұнда басқарылатын фактор әсерінен топтық орталардың ауытқуы пайда болады. Плохинский диперсионды талдауды зерттей отырып, факторлық белгіге байланысты айырмашылықты – топ аралық, ал факторлық белгілер тобының варианттар айырмашылығын – топ ішілік деп атады. Егер топ аралық вариация топ ішілік вариациядан күштірек болса, онда зерттелетін фактор анықталатын көрсеткішке әсер етеді. Егер топ ішілік вариациялар күштірек болса, онда зерттелетін фактор, арнайы ұйымдастырылған, ешқандай әсері жоқ. Диперсионды талдау тәсілі әр фактордың әсеріне байланысты саны бірдей немесе бірдей емес зерттеулердің бірнеше фактор әсерін зерттеуге мүмкіндік береді. Осыған байланысты бір факторлы, екі факторлы, көп факторлы (3 және жоғары), және біркелкі немесе біркелкі емес статистикалық комплекстерді ажыратады. Медико-биологиялық тәжірибе - әртүрлі аурулардың даму механизмі, өңдеу және алдын-алу, емдеудің жаңа әдістерінің пайда болу заңдылықтарын қалпына келтіру. Клиникалық және медициналық –биологиялық тәжірибелер әдетте жануарларға, ал адамға –оның жазбаша келісімімен немесе оның заңды өкілінің қатысуымен жасалған келісім-шарт бойынша жүргізіледі. Ғылыми-техникалық бағдарлама-тапсырыс берушімен зерттеуші арасындағы келісім-шарт негізіндегі нақты ғылыми зерттеулер. Сынақтан өтіп жатқан адамның талап етуі бойынша кез келген кезеңде және оның өміріне, денсаулығына қатер төнген жағдайда тәжірибе жасау тоқтатылады. Профилактикалық емдеу ұйымдары профилактиканың, диагностиканың, емдеудің тәжірибе жасау арқылы қуатталған әдістерін Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын сақтау саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілді орталық атқарушы органының арнайы рұқсаты бойынша қолдылады. Егер бірнеше факторлардың бір мезеттегі әсері зерттелген жағдайда бұл көпфакторлы дисперсионды талдау деп атлады, оны таңдау арқылы бірнеше түрге бөлуге болады. Егер факторлардың әсеріне бірнеше салыстырмалы шамалар қолданғанда көпөлшемді талдау деп айтуға болады. Диперсионды талдау бірнеше категорияға бөлуге болады.Бұл бөліну қанша фактор қатысуына, екінші ден қанша өзгермелі шамалар факторлар әсер етуіне, үшіншіден таңдамалы шамалар өзара байланысына байланысты болады. Бір фактор зерттелген жағдайда бірфакторлы дисперсиялық талдау деп аталады. Диперсионды талдау қолданғанда бір экспериментте бірнеше факторлардың әсерін анықтауға болады. Нәтижесінде ұйымдасқан факторлардың әсерлер табиғаты туралы қосымша информация алуға болады. Зерттеу нәтижелерін, диперсионды талдау үшін әр фактордың градациясы ескеріліп топтастыру керек. Мысалы, жасы және жұмыс стажы,ауру кезеңі және формасы. Диперсионды талдаудың дұрыс қолдануы дисперсионды комплекске алынған жиынтықтың қалыпта немесе қалыптыға жақын таралуын көрсетеді. Мұнда таңдаулы топтардың дисперсиясы бірдей немесе бір-бірімен ұқсас болуы тиіс. Диперсионды талдау тәсілі статистикалық комплекстің оның құрамдас бөліктеріне жалпы дисперсияларға бөлінуіне негізденген. F-критерийі бойынша компоненттерді салыстыра отырып, белгінің жалпы вариациясына факторлардың әсерін анықтауға болады. Бұл талдау бұрында медициналық зерттеулерде шамалы топтардың , белгілердің сандық сипатын, орта шамаларды және олардың дисперсиясын есептеуге қолданылған. Диперсионды талдаудың ерекшеліктері және мүмкіндіктері: Жеке зерттеулердің үлкен емес серияларының анализін болжайды. Экперименттің дұрыс жоспарлауын талап етеді. әсер күшін өлшеуге, олардың дұрыстығын анықтауға, жеке орталардың әртүрлігін бағалауға мүмкіндік береді. Зерттеудің соңғы нәтижесіне бірнеше факторлардың әсерін, олардың әрбірінің орнын және бір-бірімен қарым-қатынасын зерттеуге мүмкіндік береді. Денсаулық сақтау саласында, гигиенада, экспериментальды және клиникалық медицинада,физиологияда,фармакологияда,токсикологияда және т.б. медицина салаларында қолдануға болады. Диперсионды талдаудың негізгі идеясы келесі. Егер белгілі бір белгіге (Х) бірнеше факторлар (Ғ1,Ғ2,Ғ3....Ғn) әсер етіп, және әр фактор m рет болса, онда n х m зерттелетін мағына шығады. Жалпы дисперсиядан Су зерттелетін факторлардың әсерінен пайда болған дисперсияны Сх, және кездейсоқ себептерден пайда боладын, қалдық дисперсияны Сz бөліп алуға болады. Сх және Сz салыстыра отырып, зерттелетін фактордың белгінің үлкендігіне әсерін анықтауға болады. Одан кейін факторды зерттеу, зерттелетін белгінің орта мағыналарын, әрбір факторлардың әсерін салыстыра отырып есептейді. Мысалы, егер басқарылатын фактор (дәрілік препарат дозасы) нәтижелі белгіге (холестерин деңгейі) әсер ететін болса, онда ол бір-бірінен ерекшеленетін топтық орталардың үлкендігіне әсер етеді. Сонын нәтижесінде, мұнда басқарылатын фактор әсерінен топтық орталардың ауытқуы пайда болады. Плохинский диперсионды талдауды зерттей отырып, факторлық белгіге байланысты айырмашылықты – топ аралық, ал факторлық белгілер тобының варианттар айырмашылығын – топ ішілік деп атады. Егер топ аралық вариация топ ішілік вариациядан күштірек болса, онда зерттелетін фактор анықталатын көрсеткішке әсер етеді. Егер топ ішілік вариациялар күштірек болса, онда зерттелетін фактор, арнайы ұйымдастырылған, ешқандай әсері жоқ. Диперсионды талдау тәсілі әр фактордың әсеріне байланысты саны бірдей немесе бірдей емес зерттеулердің бірнеше фактор әсерін зерттеуге мүмкіндік береді. Осыған байланысты бір факторлы, екі факторлы, көп факторлы (3 және жоғары), және біркелкі немесе біркелкі емес статистикалық комплекстерді ажыратады. Медико-биологиялық тәжірибе - әртүрлі аурулардың даму механизмі, өңдеу және алдын-алу, емдеудің жаңа әдістерінің пайда болу заңдылықтарын қалпына келтіру. Клиникалық және медициналық –биологиялық тәжірибелер әдетте жануарларға, ал адамға –оның жазбаша келісімімен немесе оның заңды өкілінің қатысуымен жасалған келісім-шарт бойынша жүргізіледі. Ғылыми-техникалық бағдарлама-тапсырыс берушімен зерттеуші арасындағы келісім-шарт негізіндегі нақты ғылыми зерттеулер. Сынақтан өтіп жатқан адамның талап етуі бойынша кез келген кезеңде және оның өміріне, денсаулығына қатер төнген жағдайда тәжірибе жасау тоқтатылады. Профилактикалық емдеу ұйымдары профилактиканың, диагностиканың, емдеудің тәжірибе жасау арқылы қуатталған әдістерін Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын сақтау саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілді орталық атқарушы органының арнайы рұқсаты бойынша қолдылады. Егер бірнеше факторлардың бір мезеттегі әсері зерттелген жағдайда бұл көпфакторлы дисперсионды талдау деп атлады, оны таңдау арқылы бірнеше түрге бөлуге болады. Егер факторлардың әсеріне бірнеше салыстырмалы шамалар қолданғанда көпөлшемді талдау деп айтуға болады. жүктеу/скачать 0,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|