Жобаны орындау бойынша есеп
Қалалық маршруттарға қызмет кӛрсететін кәсіпорындар саны
жүктеу/скачать 0,94 Mb.
|
диплом материал
- Бұл бет үшін навигация:
- - Электрондық билеттеу (ЭБ)
Қалалық маршруттарға қызмет кӛрсететін кәсіпорындар саны.Қалаішілік маршруттарға қызмет кӛрсететін АЖБ саны орта есеппен бір қалада 10-нан 20-ға дейін қҧрайды. Тҧрақты маршруттар қызмет етеді: а) меншік қҧқығында автобустарды иеленетін заңды тҧлғалар; б) заңды тҧлғалар - ӛзге заңды негіздерде автобустар мен шағын автобустарды иеленетін кәсіпкерлік субъектілері; в) жеке тҧлғалар - ӛзге заңды негіздерде автобустар мен шағын автобустарды иеленетін ЖК. Тәжірибе кӛрсеткендей, кәсіпкерлік субъектілерінің кӛпшілігі меншік иелері ҥшінші тҧлғалар болып табылатын автобустармен тҧрақты маршруттарға қызмет кӛрсетеді, бҧл іс жҥзінде маршрутқа қызмет кӛрсету қҧқығын ҥшінші тарапқа, яғни автобустар мен шағын автобустардың меншік иелеріне беруді білдіреді. Автобустардың тізімдік паркінің 90 430 бірлігінің 60% - дан астамы жеке меншік иелеріне тиесілі, олар негізінен заңсыз тасымалдаумен айналысады немесе медициналық және техникалық тексерулер жҥргізілмейтін, Кӛлік қызметтерінің сапасы іс жҥзінде бақылаусыз, ЖҚҚ ҧйымдастыру іс жҥзінде жҥзеге асырылмайды немесе іс жҥзінде жҥзеге асырылады. Қызмет кӛрсету қҧқығын ҥшінші тарапқа берудің нақты критерийлерінің болмауы жолаушылар кӛлігі саласындағы жаппай бҧзушылықтардың себебі болды. Сауалнаманы талдау ШОБ субъектілерінің АТП-ға кӛшу тетігін әзірлеу мақсатында осы тақырыпқа тереңірек зерттеу жҥргізу қажеттігі бар екенін кӛрсетті. - Электрондық билеттеу (ЭБ)Автобус парктерінің басты міндеті-ЖҚҚ қамтамасыз ету және жолаушыларға жоғары сапалы қызмет кӛрсету. Бҧл ретте, жоғары апаттылықтың және кӛлеңкелі кірістердің елеулі кӛлемінің маңызды себептерінің бірі жҥргізушілерді жолаушыларды билеттеуге алаңдату болып табылатыны белгілі. Осы проблеманы шешу және қаржы ағындарының ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында автопарктердің бастамасы бойынша ЭБ енгізілді. ЭБ жҥйесі 2015 жылдан бастап Алматы, Нҧр-Сҧлтан қалаларында іске асырылды. Енгізу процесі ЖАО-ның қҧзыретіне жатады және Қарағанды, Шымкент, Павлодар, Кӛкшетау және т.б. қалаларында 2 жылдан астам жҥргізілуде. ЭБ нарығында жол жҥру ақысын тӛлеудің баламалы тәсілдерін ҧсынатын компаниялар пайда болды, егер жолаушы келуші болса немесе картаны ҧмытып қалған ҥйлер, картаны жоғалтқан, балансты толтырмаған және т. б. мысалы, Нҧр-Сҧлтан, Алматы, Қызылорда қалаларында ӛз қызметін жҥзеге асыратын "SMSBUS" ЖШС компаниясы банк картасымен, телефонмен, QR-код бойынша және т. б. тӛлем әдістерін енгізуге мҥмкіндік береді. Осындай тӛлем әдістерін енгізу: жҥргізушіні билеттеу, тапсыру және т.б. функцияларынан босату арқылы қозғалыс қауіпсіздігін жақсартады; тҥсімді беру арналарын жабу арқылы алымның толықтығын арттырады; қызмет кӛрсету мәдениетін және кестелерді сақтауды жақсартады; адамдарға жол ақысын тӛлеудің баламалы тҥрлерін ҧсынады, тасымалдау саласында цифрландыруды және жаңа инновациялық технологияларды енгізуді қамтамасыз етеді. Қарағандыда ЭБ жҥйесінің операторы оңтҥстік кореялық "Smart Card" фирмасы болып табылады, ол енгізумен 01.06.2015 жылдан бастап айналыса бастады. Қалалық маршруттарда ЭБ жҥйесі 2020 жылғы 15 қыркҥйекте тестілік режимде іске қосылды. Мамандардың болжамы бойынша тест режимі 1 желтоқсанға дейін созылуы мҥмкін. Электрондық карта арқылы жол жҥру және қолма-қол ақшамен тӛлеу қҧны тестілік режим кезінде 80 теңгені қҧрайды. Қазіргі уақытта электронды карталар (жалпы) және оқушылардың электронды карталары жҧмыс істейді. Жеңілдікті жолаушылардың басқа санаттарына арналған карталар (зейнеткерлер мен әлеуметтік жол жҥру билеті бар азаматтар) әзірленуде. Оператор қызметінің қҧны маршруттағы тасымалдаушылардың табысы сомасының 10% - ын қҧрайды. Петропавлда ЭБ жҥйесін енгізу әзірлеу және дайындау процесінде тҧр. Қазіргі уақытта оператордың тасымалдаушылармен шарт жасасу процесі жҥріп жатыр. Оператор болып Алматы қ. "AlemPay" фирмасы табылады. Осы "AlemPay" компаниясы 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап Қызылорда қаласында және 2020 жылғы 1 сәуірден бастап Талдықорған қаласында ЭБ енгізумен айналысады. Қазіргі уақытта қаланың барлық автопарктерімен келісімдерге қол қойылды. Қазақстанда ЭБ енгізу белгілі бір қиындықтармен қатар жҥрді. Атап айтқанда, еліміздің әртҥрлі қалалары мен ӛңірлерінде жолаушылардың жол жҥруін тіркеудің әртҥрлі тәсілдері және тҥрлі бағдарламалық қамтылымы бар тӛлеудің әртҥрлі жҥйелері енгізілуде. Бҧл басқа қаладан келген жолаушының электронды картаны сатып алуға немесе ҧялы телефонына жол ақысын тӛлеудің басқа жҥйесін орнатуға мәжбҥр болуына әкеледі, бҧл сапар қысқа болған кезде оған белгілі бір қолайсыздықтар туғызады. ЭБ операторлары болған жағдайда жол жҥру ақысын тӛлеуге арналған Қазақстан ҥшін бірыңғай платформаны енгізу орынды болар еді. Бҧл жерде операторлар еліміздің ӛңірлерінде техникалық жағынан әр тҥрлі болуы мҥмкін, бірақ жол жҥру ақысын белгілеу мен жинаудың бірыңғай технологиясын қолдай алады деген сӛз. Сондай-ақ ЭБ проблемасы оператордың жҥйені техникалық сҥйемелдеу ҥшін алымының шамасы болып табылады. Ол әртҥрлі ӛңірлерде ерекшеленеді және кӛбінесе негізсіз жоғары, бҧл субсидиялаудың болмауы жағдайында тасымалдаушылардың негізді наразылығын тудырады және ЭБ енгізу кезінде кедергі болып табылады. Бҧдан басқа, жолаушының жол жҥргені ҥшін есептік тарифті айқындау кезінде тасымалдаушының ЭБ-ны техникалық сҥйемелдеуге арналған шығыстарын ескеру қажет. Осы Ережені іске асыру ҥшін НҚА-ға тиісті ережелерді енгізу қажет. Алдын ала талдау ЭБ-ның негізгі артықшылығы бенефициарлардың санаттары бойынша бӛлінген жолаушылар санын және тиісінше тасымалдаушылардың кірістерін ҥшінші (бейтарап) тараппен жедел (онлайн режимінде) растау болып табылатынын кӛрсетеді, бҧл ақпараттың бейтараптылығы мен ашықтығын қамтамасыз етеді. Осылайша, электрондық билеттеудің болуы ЖАО-ның тасымалдаушылардың шығындарын субсидиялауды ҧйымдастыру процесін айтарлықтай жеңілдетеді. ЭБ сонымен қатар автобустардың нақты уақыт режимінде орналасқан жерін қадағалайтын байланыс қҧралдарымен жабдықталуына байланысты тасымалдарды орталықтандырылған диспетчерлендіруді ҧйымдастыруға жҧмсалатын шығындарды азайтуға мҥмкіндік береді. Сонымен бірге, тәжірибе ЭБ ҧйымдастыру нарығында бәсекелестік қажет екенін кӛрсетеді, ӛйткені оператордың қызмет кӛрсетуге монополиясы инновациялық технологияларды енгізудегі тоқырауға, Бизнестің шығын баптарын ҥнемдеуге табиғи ҧмтылысына байланысты моральдық және табиғи ескірген жабдықтарды ауыстыруға алып келеді. Сонымен қатар, бәсекелестік кезінде оператор ҧсынатын қызметтер бағасы айтарлықтай тӛмендейді. Мысалы, Алматыда "SMSBUS" ЖШС тасымалдаушылардан мобильді қҧрылғымен немесе картамен жол жҥру ҥшін 80 теңгеден 3% және қолма-қол тӛлемдерді есепке алу бойынша 1,5% алады, оның бәсекелесі "Алматы кӛлік холдингі" ЖШС монополиялық жағдайды пайдалана отырып, тасымалдаушылардан қолма-қол ақшасыз тӛлемнің 10% және қолма-қол тӛлемнің 50% алуды қолданады. ЭБ жобасын басқа ӛңірлерде іске асыру ҥшін Алматы, Қызылорда, Талдықорған, Қостанай және Петропавл қалаларында жҧмыс істейтін "Халық Банк" АҚ эгидасымен "Кселл" компаниясымен альянстағы "SMSBUS" компаниясының жҧмыс тәжірибесі ерекше қызығушылық тудырады. Жоғарыда аталған серіктестер ЖАО мен тасымалдаушыларға ҧзақ мерзімді шарттарда пайдалануға қазіргі заманғы терминалдарды ҧсына отырып, жеткізілетін жабдық ҥшін алдын ала тӛлем болмаған кезде ең жоғары жеңілдіктерді кӛздей отырып, кӛлік және банк карталарымен кешенді ЭБ енгізуді ҧсынады. Сондай-ақ, ЭБ операторларының бәсекелестігі жағдайында автобустарда жол жҥру ақысын тӛлеудің баламалы, инновациялық технологияларын енгізу бӛлігінде Нҧр-сҧлтан қаласының оң тәжірибесін атап ӛту қажет. Атап айтқанда, Нҧр-Сҧлтанда TOO CTS (бҧрынғы "Астана LRT") тасымалдауды ҧйымдастыру жӛніндегі уәкілетті орган электрондық тӛлем жҥйелерінің мынадай жеткізушілерімен жҧмыс істейді: SMSBUS, sms ақы тӛлеу; HALYK BANK QR бойынша; Касса24 QR бойынша; QIWI QR бойынша; Astra Bus QR бойынша; Kaspi.kz QR бойынша; Рахмет QR бойынша; Senim QR бойынша; OyBy QR бойынша; Chocolife QR бойынша; Wooppay QRбойынша; Aqqaunt QR бойынша. Бҧдан басқа, елордада бейнекамералар арқылы билеттеу мҥмкіндігін білдіретін "FACEPAY" сияқты революциялық байланыссыз тӛлем әдісі апробациялануда. Осындай кең таңдау жолаушыға тӛлем нысанының қауіпсіздігін, қызмет кӛрсету мәдениетін және ЭБ операторы қызметтерінің қҧнының тӛмендеуін қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 0,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|