Қарама-карсылык, (полярность). Вегетативтік органның
немесе оның бөлігінің екі полюсі болады: терминалъды
(үстінгі) және базальды (төменгі). Терминальды бөлігінде
тек сабақтар, ал базальды бөлігінде тамырлар пайда
болады.
Симметрия
Өсімдік симметриясы
Бұл өсімдіктердің органдарының
кеңістікте белгілі бір бағытта өсуге қабілеттілігі.
Өсімдіктің дәні топырақта қандай жағдайда
жатпасын, тамыр барлық уақытта төмен қарай
(дұрыс геотропизм) өседі. Өстік органдар сабақ
және тамыр жердің бетіне вертикаль бағытта
(ортотропты органдар), ал жапырақ — белгілі бір
бұрыш жасап орналасады (плагиатропты
органдар).
Геотропизм
Геотропизм немесе гравитропизм (өсімдіктер физиологиясында)
— өсімдіктің әртүрлі мүшелерінің жер шарының орталығына
қатысты белгілі бір бағытта орналасу және өсу қабілеті. Сабақтың
жоғары, тамырдың төмен қарай өсетінін бәрі біледі. Бірақ "жоғары"
және "төмен" ұғымдары салыстырмалы болғандықтан, дәлірек
айтсақ, бұл құбылысты келесідей тұжырымдау керек: сабақ пен
тамыр жер радиусының бағытында өседі. Қазірдің өзінде осы
жалпыға бірдей байқалатын факт негізінде мұндай бағдарлаудың
себебі Жердің тартылыс күшінде немесе ауырлық күшінде жатыр
деп қорытынды жасауға болады. Егер органдар, мысалы, тамыр
сияқты, жердің тартылыс күшінің әсер ету бағытында, яғни жердің
ортасына қарай өссе, онда олар дұрыс геотропизмге ие дейді;
Өсімдік өсу бағытында ерекшеленеді. Ортотропты
органдар ауырлық күшіне қарсы субстраттың
үстінде өсетін жеткілікті күшті сабақтары бар
(гравилат, аскөк, шыдамсыздық, ағаш өсімдіктері);
плагиотропты органдар субстраттың бетінде
(тұяқ, шалғынды шай) немесе оның
қалыңдығында (қарға көзі) ауырлық күшінің
бағытына қарамастан немесе субстраттың үстінде
оған азды-көпті перпендикуляр өседі.
|
