Субстраттық фосфорлану – жоғары энергиялы аралық өнімнен фосфаттың (РО3) АДФ немесе ЖІӨ-ге тікелей ауысуы арқылы АТФ немесе ГТФ синтезі үшін барлық тірі организмдерге тән реакция. Тірі жасушалардағы органикалық қосылыстардың тотығуы кезінде бейорганикалық фосфат органикалық заттарға ауысып, энергияға бай молекулалар түзеді, одан АДФ немесе ЖҰӨ-ге ауысады. Бұл жағдайда тасымалдау тек жеткілікті жоғары топтық тасымалдау потенциалы бар молекулалардан болуы мүмкін. Энергия конъюгациясы есебінен АТФ және Fn -ден АТФ синтезін қамтамасыз ету үшін мұндай молекулалардың химиялық байланыстарының гидролизінің энергиясы АТФ гидролизінің энергиясынан жоғары болуы керек. Топтық тасымалдау потенциалы жоғары мұндай молекулаларға фосфоэнолпируват, 1,3-бисфосфоглицерат, А коферментінің ацил туындылары және креатинфосфат жатады.
Тотыға фосфорлану
Тотығу фосфорлану- бұл тірі жүйенің ішінде жасушалық АТФ-тің көп бөлігін шығаратын ең негізгі механизм. Тотыға фосфорлану АТФ синтезі кезінде молекулалық оттегін қолданады және ол митохондрияның мембраналарына жақын жерде жүреді. Тотыға фосфорлану дегеніміз - оттегі қатысуымен ферменттердің көмегімен АТФ түзетін метаболикалық жол. Бұл аэробты организмдердің жасушалық тыныс алуының соңғы сатысы. Тотыға фосфорлануының екі негізгі процесі бар: 1-электронды тасымалдау тізбегі 2-химиозмоз
Қорытынды
Биоэнергетика, биологиялық энергетика — тірі организмдердегі энергияның бір түрден екінші түрге айналу заңдылықтарының молекулалық негіздерін және механизмін зерттейтін ғылым.
Катаболизм – күрделі молекулалардың жай заттар молекуласына ыдырауы мен энергия түзу үшін кейбір бөліктерін субстрат ретінде қалған бөліктерінің биосинтезі мен ыдырауына қолданылуына дейінгі үрдістердің жиынтығы.