Жоспар: I. Кіріспе II. Негізгі бөлім
Купер бездері немесе баданалы бездер
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
Қосымша жыныс бездері222
| Купер бездері немесе баданалы бездер — жұптасқан мүшелер, жыныс мүшесіне өткен кезде несеп-жыныс каналының жамбас бөлігінің дорсальды қабырғасында орналасқан. Олар қабанда, айғырда, бұқада, бірнеше жерде жақсы дамыған. Қошқар мен ешкіде кішірек; етқоректілерде жоқ. Бұл бездердің шығару жолдары несеп-жыныс каналымен байланысады. Бездердің секрециясы несеп-жыныс каналын несеп қалдықтарынан босатуға және сперматозоидтар өтпес бұрын уретраның шырышты қабығын майлауға ықпал етеді деп саналады. Қабан бездерінің секрециясы коагуляцияланып, жатыр мойнында шырышты тығын түзеді, бұл табиғаттан кейін одан сперматозоидтардың ағып кетуіне жол бермейді. ұрықтандыру. Уретральды бездер несеп-жыныс каналының жамбас қабатының қалыңдығында шашыраңқы. Бездердің құпиясы уретраның люменін несеп қалдықтарынан басталғанға дейін босатады. Ағылшын анатомы Уильям Купер өзінің атымен аталатын - диаметрі 0,3—0,8 см болатын тығыз консистенциясы, сопақша пішінді аталық ұрпақты болу жүйесіндегі екі ұсақ сыртқы секреция бездерін ашқан.
Купер бездер күрделі альвеолярлы-түтік тәрізді бездер болып табылады. Әрбір бұршақ тәрізді без талшықты қабықпен қоршалған бірнеше лобтардан тұрады. Әрбір түйіршікте бағаналы эпителий жасушаларымен қапталған шоғырлар тізбегі болады, олар басқа лобулалардың өзектерімен қосылып, бір шығару жолын түзетін арнаға ашылады. Бұл түтіктің ұзындығы шамамен 2,5 см және жыныс мүшесінің түбіндегі уретраға ашылады. Пиязшық бездерінің шығару өзектері жартылай бір қатарлы, ішінара көп қатарлы және көпқабатты эпителиймен қапталған. Қартайған сайын бұл бездердің көлемі бірте-бірте азаяды. Бұқаларда пиязшық бездері ұсақ (2,8х1,8 см), сыртынан қалың талшықты тінмен және пиязды-губка тәрізді бұлшықетпен қапталған. Әрбір безде несеп-жыныс каналына ашылатын бір түтік бар. Шығару жолдарының саңылаулары шырышты қабықтың орақ тәрізді қатпарларымен жабылған. Қабандарда пиязшық бездері өте үлкен (12х3 см, тіпті 18х3 см-ге дейін; жалпы салмағы 140-200 г), тығыз, бұдырлы. Олардың арқа жағынан жолақты бұлшықет талшықтары қабаты бар күшті капсуламен қоршалған айқын көрінетін лобты құрылымы бар. Бездер несепағардың жамбас бөлігінде дорсолатеральды түрде булбокавернозды бұлшықеттің алдында орналасқан, олар тек ішінара жабылған. Олардың пішіні цилиндрлік. Негізгі шығару түтігі (әрбір безден бір-бірден) сегізкөз доғасының деңгейінде несеп-жыныс каналының жоғарғы қабырғасын тесіп, шырышты қабықшадан пайда болған соқыр қапшыққа құяды. Шығару түтіктерінің саңылаулары шырышты қабаттың қатпарларымен жабылған. Ерте жаста кастрацияланған жануарларда барлық қосалқы жыныс бездері мөлшері өте кішкентай (ұзындығы 2-2,5 см-ге дейін). Айғырларда пиязшық бездері несеп-жыныс каналының пиязшығының алдында жатады, бұлшық еттің бұлшық етімен және аралық кеңістіктерге енетін жолақты бұлшықет талшықтары қабатымен жабылған. Мысықтарда купер бездері кішкентай бұршақ өлшеміне жетеді. Баданалық без - уретраның шонданай доғасына жақын орналасады. Бұл безді жоғары жағынан бадана - кеуікті бұлшықет жауып жатады. Қызметі онша зерттелмеген. Ғалымдар арасында бездің секреті уретра беткейін қорғайды деген ой айтылады. Жыныс бездері несеп-жыныс каналының люменіне бөлінетін секрецияларымен эякулят көлемінің ұлғаюына ықпал етеді, сперматозоидтардың тіршілік әрекеті үшін қолайлы жағдайлар жасайды, олардың қозғалғыштығын және ұрықтандыру қабілетін арттырады. Әрбір қосымша жыныс безі бөлінетін секрецияның ерекшелігімен, сондай-ақ түрлер мен жас ерекшеліктерімен сипатталады. Үй жануарларының ішінде параназальды жыныс бездері айғырлар мен қабандарда ең үлкен дамуға ие. Бұл ұрықтың төмен концентрациясын қажет ететін, бірақ эякуляттың үлкен көлемін қажет ететін ұрықтандырудың жатыр түріне байланысты. Соңғысы айғырларда 60-100 мл, қабандарда-300-450 (кейбір адамдарда 1000 мл-ге дейін), алайда күйіс қайыратын жануарларда эякуляттың көлемі тек 3-8 мл құрайды.барлық бағынышты жыныс бездері күрделі түтікшелі-альвеолярлы құрылымға ие. Қабан мен айғырдың жыныс бездері Жыныс бездерін зерттеу және оның қабынуынан туындайтын аурулар Бұқаларда аднексальды жыныс бездерін зерттеу тік ішек арқылы жүзеге асырылады. Жануар станокқа салынып, жамбас мүшелері бекітіліп, тік ішектен нәжіс массалары алынып тасталады. Осыдан кейін оң қолды тік ішекке лобикалық синтезге дейін енгізіп, қуықты тауып, оның толықтығын, қабырғаның қалыңдығын анықтап, қолды оңға қарай жылжытып, несеп тастарының бар-жоғын анықтау үшін оны қуықтың астына апарыңыз. Несеп-жыныс қатпарындағы қуықтың дорсальды бетінде сперматозоидтардың ампулалары жатыр, олар қуық мойны аймағында өткір бұрышта жиналады. Ампулалардың ұзындығы 8-12 см, қалыңдығы 1-2 см, беті тегіс, олар серпімді, серпімді. Ампулалардан төмен қарай 3-6 мм сперматозоидтар іштің ішкі сақинасына дейін созылады, ол тегіс және серпімді. Сонымен қатар, ішкі сақинаның ені де анықталады. Ампулалардың артында ұзындығы 10-12 см, ені 2-5 см везикулярлы бездер мықын сүйегінің денесіне іргелес, олар қозғалмайтын, туберкулезді, әр туберкулездің мөлшері 1,5—2 см.туберкулезді басқан кезде олар азаяды және тегістеледі. Патология жағдайында туберкулез ересек адамның жұдырығына дейін ұлғаюы мүмкін. Несеп — жыныс каналындағы ампулалар мен везикоид бездерінің бірігуінің артында ені 2-3 см, биіктігі 1-1,5 см, тығыз консистенциясы және тегіс көлденең биіктік жатыр—бұл уретральды бұлшықет артқа қарай созылатын простата денесі, бұл бұлшықетке тиген кезде ол перистальтикалық түрде алдыңғы-артқа жиырыла бастайды, кейде бұл бұлшықетті сипағанда эрекция пайда болады. Қуық асты безінің ұсақталған бөлігі зақымданғанда немесе уретрада тастар болса, жануар қатты ауырады және арқасын бүгеді. Анатомиялық-физиологиялық деректер. Параназальды жыныс бездеріне сперматозоидтар ампуласы, везикоид және простата бездері, несеп-жыныс каналының баданалы безі (Куперов) жатады. Бұл бездердің барлығы, сперматозоидты ампуладан басқа, жамбас аймағында жатыр және бір — біріне тығыз орналасқан, доральді жағынан олар тік ішекпен, бүйірінде — мықын сүйегінің денесімен, вентральды-несеп-жыныс каналымен жанасады. Аднексальды жыныс бездерінің құпиясы несеп — жыныс налының люменіне, зәр шығару кезінде өте аз бөліктерде және жыныстық қозу кезінде көп мөлшерде бөлінеді. Қошқарлар мен валухтарда тік ішек арқылы зерттеу сұқ саусақпен жүргізіледі, тек қуық асты безінің бос бөлігі мен Купер безі анықталады. Несеп-жыныс каналы аймағында цистицерктердің локализациясы жағдайында олар 1-ден 3,5 см-ге дейінгі тығыз, дөңгелек түзілімдер түрінде анықталады. Сперматозоидтардың ампуласы-бұл сперматозоидтардың соңғы бөлімі және қуықтың артқы жағын жабатын несеп-жыныс қатпарлары деп аталатын перитонийдің қайталануымен қоршалған. Бұл қатпарда ампулалар бір-біріне 35-38° бұрышта жатыр, оның жоғарғы жағы қуық мойнының үстінде орналасқан, онда ампулалар уретраға түседі, содан кейін каналдың жалғасы несеп-жыныс деп аталады. Ампуланың тарылу орны конус тәрізді, ұзындығы 6-8 мм, диаметрі 0,6-0,8 мм. 2-3 жас аралығындағы бұқаларда сперматозоидтардың ампуласының ұзындығы 8-12 см, ең үлкен диаметрі 1,8—2,2 см, 1,5 жастағы қошқарларда — ұзындығы 4,1—6,4 см, диаметрі 0,6—0,8 см. ампуланың сыртында перитонеум жабылған, оның астында бойлық бұлшықет қабатына өтетін серпімді талшықтардың жұқа қабаты жатыр, тегіс бұлшықет талшықтарының сақиналы және Қиғаш байламдары. Ішкі беті шырышты қабықпен жабылған, екі қабатты текше эпителийі бар (А.А. Заварзин, С. и. Щелкунов, 1954). Қатпарлар әртүрлі тереңдіктер мен пішіндердің тауашаларын құрайды. Ампуланы бойлық кесу кезінде ет комбинатында жаңадан өлтірілген бұқада оның бүкіл қуысы тұтқыр ақшыл массаға толы болды. Кесуден алынған дәрі-дәрмектерде жылжымалы сперматозоидтардың көп мөлшері байқалады. 1,5 жасында өлтірілген үш бұқада ампулалар тұзды ерітіндімен мұқият жуылып, латекспен толтырылған. Нәтижесінде ампуланың люменін толтыру үшін 6-дан 8 мл-ге дейін латекс қажет екендігі анықталды. Демек, сперматозоидтар ампуласының көлемі өте маңызды және сперматозоидтардың шығарылуы аз мөлшерде жеке бөліктерде жүреді. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|